آکرومگالی؛ بزرگی غیرعادی دست و پا
در بیماری آکرومگالی، اندازه استخوان‌های دست و پا و صورت بزرگ می‌شود.
آکرومگالی معمولا در افراد میانسال دیده می‌شود.
اگر هورمون رشد در کودکان که هنوز در حال رشد هستند (قبل از دوران بلوغ) به میزان زیاد ترشح شود، باعث بروز عارضه‌ای به نام ژیگانتیسم (غول آسایی) می‌شود. این کودکان دچار رشد بیش از حد استخوان‌ها و قدبلندی غیرعادی می‌شوند.
به دلیل اینکه آکرومگالی در بین افراد شایع نیست و تغییرات جسمی در این بیماری به تدریج و به آهستگی رخ می‌دهد، نمی توان سریعا آن را تشخیص داد، حتی گاهی اوقات تا چند سال این عارضه مشخص نمی‌شود.
اگر آکرومگالی فورا درمان نشود، می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های خطرناک و حتی مرگبار شود.
اما درمان‌های موجود برای آکرومگالی، می‌تواند عوارض آن را کم کند و علائم شایع آن را که شامل بزرگی بیش از حد دست و پا و صورت است، بهبود دهد.
علائم آکرومگالی
- یکی از علائم شایع آکرومگالی بزرگی دست‌ها و پاهاست. این افراد نمی‌توانند انگشتر معمولی به دست کنند و کفش‌هایشان خیلی بزرگ است.
- آکرومگالی باعث تغییرات تدریجی چهره مانند جلو آمدن فک پایین و پیشانی، بزرگی بینی، پهن شدن لب‌ها و فاصله بیشتر بین دندان‌ها می‌شود.
به دلیل اینکه آکرومگالی به آهستگی پیشرفت می‌کند، علائم آن ممکن است تا چند سال معلوم نشود. گاهی اوقات، افراد مبتلا با مقایسه عکس فعلی خود با عکس‌های قبلی، متوجه بروز این عارضه در خودشان می‌شوند.
در افراد بزرگسال، شایع‌ترین علت تولید بیش از حد هورمون رشد، وجود تومور است
- صورت زمخت و بزرگ
- افزایش تعریق و بوی بدن
- پوست زمخت، چرب و ضخیم
- منگوله پوستی (گوشت زائد برجسته و کوچک روی پوست)
- خستگی و ضعف عضلات
- صدای کلفت و خشن به دلیل بزرگی تارهای صوتی و سینوس‌ها
- خروپف شدید به دلیل انسداد مجرای تنفسی فوقانی
- آسیب بینایی چشم
- سردرد
- زبان بزرگ
- درد و کاهش حرکت مفاصل بدن
- قاعدگی نامنظم در زنان
- اختلال نعوظ در مردان
- بزرگی کبد، قلب، کلیه، طحال و سایر اندام‌های بدن
- افزایش اندازه قفسه سینه (قفسه سینه بشکه‌ای)
چه موقع نزد پزشک برویم؟
اگر علائم مربوط به آکرومگالی را در خودتان مشاهده کردید، نزد پزشک بروید.
آکرومگالی معمولاً به آرامی پیشرفت می‌کند و حتی افراد خانواده شما ممکن است در ابتدا متوجه تغییرات تدریجی بدن شما نگردند.
اما تشخیص به موقع و زود هنگام این بیماری مهم است تا مراقبت‌های مناسب را دریافت کنید.
اگر آکرومگالی درمان نشود، منجر به بروز عوارض خطرناکی خواهد شد.
علت آکرومگالی
آکرومگالی زمانی بروز می‌کند که غده هیپوفیز مقادیر زیادی هورمون رشد در بدن تولید کند.
غده هیپوفیز، غده‌ای کوچک است که در پایین مغز و پشت تیغه بینی واقع شده است و تعدادی از هورمون‌های بدن را تولید می‌کند.
هورمون رشد نقش مهمی در کنترل رشد جسمی افراد دارد.
وقتی که هورمون رشد مترشحه از غده هیپوفیز توسط جریان خون به کبد می‌رسد، باعث می‌شود کبد هورمونی به نام فاکتور رشد مشابه انسولین L (IGF-L) را تولید کند. IGF-L رشد استخوان‌ها و سایر بافت‌های بدن را تحریک می‌کند.
اگر غده هیپوفیز مقادیر زیادی هورمون رشد بسازد، در نتیجه مقادیر زیادی IGF-L تولید می‌شود. مقادیر زیاد IGF-L باعث رشد غیرطبیعی استخوان‌ها و بافت‌های نرم بدن و بروز علائم آکرومگالی و ژیگانتیسم می‌شود.
در افراد بزرگسال، شایع ترین علت تولید بیش از حد هورمون رشد، وجود تومور است.
1- تومور هیپوفیز: بیشتر موارد آکرومگالی در اثر تومور خوش خیم (غیرسرطانی) غده هیپوفیز بروز می‌کند. تومور باعث ترشح بیش از حد هورمون رشد و بروز بسیاری از علائم آکرومگالی می‌شود. برخی از علائم آکرومگالی مانند سردرد و آسیب بینایی در اثر فشار تومور به بافت مغز رخ می دهند.
2- تومور سایر قسمت های بدن: در تعداد کمی از مبتلایان به آکرومگالی، وجود تومور در سایر قسمت های بدن مانند ریه ها، لوزالمعده و غده فوق کلیه (آدرنال) باعث بروز این بیماری می‌شود.
گاهی اوقات این تومورها هورمون رشد را ترشح می کنند. در سایر موارد، تومورها هورمونی به نام هورمون آزادکننده هورمون رشد را تولید می کنند که باعث تحریک غده هیپوفیز برای ساخت بیشتر هورمون رشد می‌شود.
درمان زودهنگام آکرومگالی از پیشرفت یا بدتر شدن این عوارض جلوگیری می‌کند. در صورت عدم درمان، آکرومگالی و عوارض ناشی از آن باعث مرگ زودرس می‌شود
عوارض آکرومگالی
- افزایش فشارخون
- بیماری‌های قلبی - عروقی به خصوص بزرگ شدن قلب (کاردیومیوپاتی)
- استئوآرتریت
- بیماری دیابت
- رشد توده های پیش سرطانی (پولیپ) در دیواره داخلی روده بزرگ
- آپنه خواب؛ وضعیتی که در آن، تنفس به طور مکرر در طی خواب قطع و وصل می‌شود.
- کاهش ترشح سایر هورمون‌های غده هیپوفیز (کم کاری هیپوفیز)
- فیبروئید (فیبروم) رحم یا تومورهای خوش خیم رحم در زنان
- فشردگی نخاع
- کاهش بینایی
درمان زودهنگام آکرومگالی از پیشرفت یا بدتر شدن این عوارض جلوگیری می‌کند.
در صورت عدم درمان، آکرومگالی و عوارض ناشی از آن باعث مرگ زودرس می‌شود.
راه های درمان آکرومگالی
درمان آکرومگالی شامل کاهش تولید هورمون رشد و کاهش اثرات منفی تومور روی غده هیپوفیز و بافت های اطراف آن است. بیمار مبتلا ممکن است نیاز به چند نوع روش درمانی داشته باشد.
1- جراحی
پزشک جراح می‌تواند بیشتر تومورهای غده هیپوفیز را با جراحی از بدن خارج کند.
خارج کردن تومور باعث تولید طبیعی هورمون رشد و حذف فشار از روی بافت های اطراف غده هیپوفیز و بهبود علائم ناشی از آن می‌شود.
در برخی موارد، پزشک نمی‌تواند تمام تومور را خارج کند. در نتیجه میزان هورمون رشد بعد از جراحی همچنان بالا می ماند که نیاز به سایر درمان‌های پزشکی و اشعه درمانی دارد.
به دلیل پیچیدگی ماهیت این روش جراحی، بایستی یک پزشک ماهر و خبره را در این زمینه انتخاب کنید.
2- داروها
مصرف داروها باعث کاهش تولید هورمون رشد و یا ممانعت از عملکرد آن می‌شود.
پزشک متخصص داروهای مربوطه را برای بیمار تجویز خواهد کرد.
3- پرتودرمانی یا اشعه درمانی
اگر بعد از عمل جراحی، مقداری از تومور در بدن باقی مانده باشد، پزشک متخصص با استفاده از روش پرتودرمانی، بقیه سلول‌های تومور را از بین می برد و به آرامی مقدار هورمون رشد را در بدن کاهش می‌دهد. ممکن است چند سال طول بکشد تا اشعه درمانی باعث بهبود قابل توجه علائم آکرومگالی شود.
مطالب مرتبط:
آکرومگالی یا رشد بیش از حد بدن
