سفر به وادی عرفان

بایزید از عارفانی روشن ضمیر بود که مردم همعصر وی از درک زلالی و شکوه روح وی عاجز بودند و روایت است که وی را از شهر بیرون انداختند و بایزید از آنها پرسید: جرم من چیست؟ و هنگامی که در پاسخ شنید که گفتند تو کافر هستی لبخندی زده و گفت خوشا به سعادت شهری که کافرش من باشم.

امروزه اگر حال و هوای زیارت مقبره و صومعه و محل زندگی این عارف مشهور و نامدار ایرانی را دارید که آوازه شهرت وی از مرزهای امروزین ایران فراتر رفته و بسیاری از شرق‌شناسان دنیا درباره وی به تحقیق و پژوهش پرداخته‌اند، باید به استان سمنان و شهر بسطام در نزدیکی شاهرود سفر کنید.

سفر به بسطام

بسطام، شهر کوچکی که در شش کیلومتری شاهرود قرار دارد محل دفن یکی از عارفان بزرگ یعنی بایزید بسطامی است.

بسطام شهر آرامی است و از همه مهمتر اینکه این شهر هم مانند شاهرود پر است از چنارهای تنومند که در فصل پاییز برگ ریزان دارند و بلوار اصلی شهر و کوچه پس کوچه ها را رنگی کرده اند. به ویژه بلوار اصلی شهر که از جاده منتهی به بسطام و البته بارگاه بایزید بسطامی می شود.

بارگاه بایزید بسطامی دور میدان اصلی شهر قابل دیدن است. بسطام در هفت کیلومتری شمال شاهرود قرار دارد و درباره آن نوشته اند که «بستان های بسیار، میوه های نیکو، روستاهای مصفا و جامع ظریف» داشت. بسطام امروزین نیز چنین است.

باغ هایش مصفا و مسجد جامعش به غایت زیباست. افزون بر این، آرامگاه مردی را دربر گرفته که شهرت خود را مدیون اوست: «بایزید بسطامی» اینکه در روزگاران کهن می گفتند: هیچ کس از اهل بسطام عاشق نمی شود و اگر عاشقی در آنجا قدم نهد چون از آب آن بنوشد عشق از دلش بیرون خواهد رفت، اشاره ای بود به طریقت بازید که تنهاه به یک عشق می اندیشید: عشق حق. مهمترین آثار دیدنی شهر مجموعه بایزید بسطامی و بقعه امامزاده محمدبن جعفر صادق، مسجد جامع، برجه کاشانه و برج و باروی شهر.

سفر عارفانه

آرامگاه بایزید روحانیت عجیب و غیرقابل وصفی دارد و در حقیقت موید گفتار ابوسعید ابوالخیر است که شیخ عطار در تذکره‌الاولیا نقل کرده.‌ «این جایی است که هر که چیزی گم کرده باشد در عالم، اینجا یابد.»

در حقیقت زیارت مقبره و آرامگاه بایزید فرصتی است تا از مجموعه بسطام و دیدنی‌ها و جاذبه‌های تاریخی و مذهبی آن دیدن کند. در این میان اما صومعه بایزید و ساختمان عجیب و غیر عادی آن حکایت دیگری دارد. صومعه بایزد در مجموعه بسطام و در جنوب غربی این مجموعه و سمت راست ایوان غازان‌خان واقع شده است.

این بخش که صومعه نامیده می‌شود، در نگاه اول بیننده را تحت تاثیر فراوان قرار می‌دهد؛‌ زیرا آن طور که روایت است اینجا محل زندگی بایزید بسطامی بوده و تنها از دو اتاق تشکیل می‌شود که ابعاد آنها به زحمت 2*2 متر می‌شود و یکی برای اقامت زمستانی شیخ و دیگری محل اقامت تابستانی او بوده و در هر قسمت یک محراب وجود دارد و یک انسان با قد معمولی نمی‌تواند در این محل بایستد؛ زیرا سقف این دو اتاق بسیار کوتاه است.

تمامی دو بخش زمستانی و تابستانی صومعه اعم از دیوارها، سقف و محراب‌ها از گچ پوشیده شده است که روی آن کنده‌کاری‌های بسیار زیبایی با نقوش اسلیمی پیاده شده است. در اطراف محراب‌ها کتیبه‌های قرآنی گچی مشاهده می‌شود. در بخش زمستانی صومعه نقوش سقف با قسمت تابستانی فرق داشته و در داخل دوایر کوچک و بزرگ اجرا شده است. بر کتیبه اطراف محراب بخش زمستانی آیت‌الکرسی نقش بسته است.

تقریبا محال است که از این اتاق‌های به ظاهر کوچک که دنیایی از معرفت و روشنایی را در خود جا‌ داده‌اند، دیدن کنید و احساسی خاص و بغضی آمیخته با احترام بر روحتان غلبه نکند. در کل مجموعه بسطام و دیدنی‌های پرشمار این منطقه در همه فصول سال و بویژه در فصل بهار می‌تواند مقصدی ایده‌آل برای مسافران و گردشگرانی باشد که قصد دیدن اماکنی جدید و کمتر شناخته شده و خارج از برنامه‌های معمول و همیشگی سفر به مناطق تکراری را دارند.

چطور برویم؟

بسطام تنها هفت کیلومتر بعد از شاهرود است. اگر خودروی شخصی نداشتید و به شاهرود رفتید می توانید با تاکسی های خطی که در میدان امام خمینی ابتدای خیابان 17 شهریور ایستگاه دارند به بسطام سفر کنید.

فراوری: الهام مرادی

بخش گردشگری تبیان

برگرفته از: جام جم، هفت صبح