اهمیت امنیت اجتماعى در قرآن

پاسخ:

قرآن مجید نعمت امنیت را آن چنان بزرگ مى شمرد كه بر هر چیز دیگر مقدم مى دارد. به همین دلیل هنگامى كه ابراهیم خلیل(علیه السلام) وارد سرزمین خشک و سوزان و بى آب و علف مكه شد و خانه كعبه را بنا كرد، قرآن مى گوید اولین چیزى كه از خداوند براى ساكنان آینده آن سرزمین تقاضا كرد نعمت امنیت بود: (رَبَّ اجْعَلْ هذا بَلَداً ءَامِناً وَ ارْزُقْ اَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرتِ)؛ «پروردگارا! این سرزمین را شهر امنى قرار بده و اهل آن را، از ثمرات گوناگون روزى ده»(1).

و در جاى دیگر همین معنا را با تعبیر دیگرى از او نقل مى كند: (رَبِّ اجْعَلْ هذا الْبَلَدَ امِناً و اجنبنى و بنىَّ ان نعبد الاْصنامَ)؛ «پروردگارا این شهر (مكه) را شهر امنى قرار ده، و من و فرزندانم را از پرستش بتها دور نگاه دار»(2).

قرآن حتى ناامنى را از كُشت و كشتار بدتر مى شمرد، و مى گوید: (و الْفتنة اَشدُّ مِنَ الْقَتْلِ)؛ «فتنه از كشتار هم بدتر است»(3).

اگر چه فتنه معانى زیادى دارد (مانند شرك، شكنجه و آزار و فساد) ولى هیچ بعید نیست كه مفهوم آیه فوق آن چنان گسترده باشد كه همه این معانى را شامل شود. بنابراین ایجاد ناامنى و فساد در سطح جامعه چیزى بالاتر از خونریزى است؛ چرا كه هم سرچشمه خون ریزى مى شود و هم مفاسد دیگر.

این نكته نیز گفتنى است كه در اسلام نوعى امنیت پیش بینى شده كه در هیچ قانونى از قوانین دنیا وجود ندارد و آن امنیت حیثیت و آبروى افراد، حتى در محیط افكار دیگران است.

به تعبیر گویاتر، اسلام اجازه نمى دهد كه هیچ مسلمانى نسبت به دیگران سوء ظنّ و بدگمانى داشته باشد و در محیط فكر خود حیثیت و آبروى دیگران را مخدوش سازد، در همین زمینه در آیه 12 سوره حجرات مى خوانیم: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَلاَ تَجَسَّسُوا)؛ «اى كسانى كه ایمان آورده اید! از بسیارى از گمان ها بپرهیزید، چرا كه بعضى از گمان ها گناه است؛ و (هرگز در كار دیگران) تجسّس نكنید».

اسلام مى خواهد در جامعه اسلامى امنیت كامل حكم فرما باشد؛ نه تنها مردم نسبت به یكدیگر تهاجم نكنند؛ بلكه از نظر زبان و از آن بالاتر از نظر اندیشه و فكر یكدیگر نیز در امان باشند و هر كسى احساس كند دیگرى در منطقه افكار خود، تیرهاى تهمت را به سوى او نشانه گیرى نمى كند و این امنیتى است در بالاترین سطح، كه جز در یك جامعه مۆمن و داراى قوانین اسلامى امكان پذیر نیست.

اسلام تا آن حد به امنیت داخلى جوامع اسلامى اهمیت داده است كه توسل به زور و نیروى نظامى را در اختلاف و كشمكش هاى داخلى، در صورتى كه شیوه هاى مسالمت آمیز اثر بخش واقع نشود تجویز كرده در همان سوره حجرات كه به یک معنا سوره امنیت است در آیه 9 مى خوانیم: (وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُۆْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الاُْخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِى تَبْغِى حَتَّى تَفِىءَ إِلَى أَمْرِ اللهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ)؛ «پس بین دو برادر خود صلح و آشتى برقرار سازید و تقواى الهى پیشه كنید، تا مشمول رحمت او شوید»(4).

در تعبیرات این آیه درست دقّت كنید؛ بند بند آن از برنامه ریزى دقیق براى پایان دادن به هرگونه نا امنى اجتماعى، با استفاده از بهترین روش هاى مسالمت آمیز و سرانجام توسّل به زور ـ اگر روش هاى دیگر مفید واقع نشود ـ حكایت دارد.

بدیهى است مخاطب در این آیه، مجموعه جامعه اسلامى و یا به تعبیر دیگر حكومت اسلامى است.(5)

پی نوشت ها:

(1). سوره بقره، آیه 126.

(2). سوره ابراهیم، آیه 35.

(3). سوره بقره، آیه 191.

(4). سوره حجرات، آیه 9.

(5). پیام قرآن جلد 8، ص 261.

منبع: سایت رهروان ولایت