خشونت و تند رویی از شیطان است

هنگامی که یک ظرف آب بر روی آتش است و می‌جوشد، کافی است یک استکان آب سرد به آن اضافه کنی، از جوش می‌افتد. اگر آتش خشم به سراغمان آمد و به جوش آمدیم، کافی است کمی آب سرد بر سر و صورت خود زنیم، بی شک خشم ما فروکش خواهد کرد و این سخن پیامبر صلی الله علیه و آله است که فرمودند: «هرگاه به طور شدید عصبانی و خشمگین هستید، قدری آب به سر و صورت خود بزنید.»

خشونت و عصبانیت یکی از نشانه های ضعف ایمان و عقیده است، بر خلاف شجاعت که نشانه‌ی قوت ایمان و عقیده می‌باشد.

غضب از صفات بسیار زشت شیطانی است، که این دو نیرو می‌تواند آدمی را در زمره حیوانات درنده و دیگری می‌تواند طعم درجه والای انسانیت را به انسان بچشاند.

انسان‌ها طبیعتاً از خشونت بیزارند و همه خواهان روابط سالم و آرام و برخورد خوش هستند، و چنانچه کسی دست به اعمال خشونت آمیز بزند عواقب وخیم آن را خواهد دید. دین مقدس اسلام نیز پیروان خود را به اعتدال و میانه‌روی در روابط دعوت می‌کند و آن را یکی از عوامل اصلی موفقیت می‌داند، و خشونت و تند زبانی را یک عیب بزرگ می‌شمارد و نشانه آن را جهل و نادانی می‌داند.

خداوند پیامبران را برای ترویج نرمش و محبت برای مردم فرستاده و در قرآن می‌فرمایند: «و همین طور ما شما را امت وسط و میانه رو قرار دادیم، تا نمونه مردم باشید، و پیامبر خدا نیز برای شما نمونه باشد.»[سوره بقره، آیه 143]

همین طور پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم می‌فرمایند: «ما پیامبران آسمانی همگی مأموریم با تمام مردم مدارا و سازش نماییم، همچنان چه وظیفه داریم فرائض دینی را بجا بیاوریم.»[بحارالانوار، ج 75، ص 53، ح 13]

خشونت یکی دیگر از آسیب‌های اجتماعی به شمار می‌آید و آسیب‌های روحی و روانی جبران ناپذیری را هم بر فرد و هم بر جامعه می‌گذارد. جامعه برای جلو گیری از خشونت و تند رویی باید ابتدا عوامل و زمینه‌های آن را بشناسد و یکی یکی آن‌ها را از بین ببرد. ریشه‌های خشونت عبارتند از: سبک مغزی، ضعف عقل و دیوانگی، افراط گرایی، و نداشتن ایمان و بغض و دشمنی، کبر و غرور، حرص و دنیا طلبی و ریاست خواهی و کینه‌توزی و ... در حدیثی از مولای متقیان حضرت علی علیه‌السلام آمده است که «از خشم بترسید که آن آتش سوزنده و خطرناکی است.»[غررالحکم، ص 142، ش 11]

خشم و خشونت، آثار ناگواری را به دنبال دارد، و ضررهای غیر قابل جبران را به فرد و جامعه تحمیل می‌نماید، و افراد جامعه را در بغض و دشمنی گرفتار می‌سازد، و مانع از اعتماد به یکدیگر می‌شود.

چون اشخاص خشن به دلیل خشونتشان در جامعه تنها هستند و یار و یاوری ندارند و تنها راه رسیدن به اهدافشان را در خشونت می‌دانند از جامعه طرد می‌شوند، و چون در رسیدن به اهدافشان شکست می‌خورند، معمولاً از نظر روانشناسی افرادی عقده‌ای و بدبین هستند. اگر تاریخ کشورها را خوب مطالعه کنیم، خواهیم دید اکثر ظلم و ستم  به خانواده‌ها و عامل اصلی جنگ‌ها و دشمنی‌ها در میان فامیل و اقوام و همچنین در سطح جهان، و عقب‌ماندگی‌های علمی و فرهنگی و صنعتی و ... در موارد زیادی از خشونت و تند رویی سرچشمه می‌گیرد، چون افراد خشن سعی می‌کنند با خشونت، دیگران را با خواسته‌های خود هماهنگ سازند.

با این حساب جامعه برای جلوگیری از خشونت و تند رویی باید ریشه‌های آن را که قبلاً گفته شد از بین ببرد و با آگاه ساختن مردم از آثار زیان بار خشونت، آن‌ها را از آن دور سازد و با گفتن آیات و روایات در مورد فرو خوردن خشم و غضب در رسانه‌های جمعی می‌توان از آثار زیان بار آن نجات یافت، و بر هر کسی لازم است که با تقویت روحیه ایمان و یاد خدا، از خشونت و تندروی در امان باشد.

پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم در این زمینه می‌فرمایند: «خشونت و تندروی از شیطان است، و شیطان نیز از آتش آفریده شده است و آتش را فقط آب خاموش می‌کند، بنابراین هرگاه خشمگین شدید، با گرفتن وضو خود را درمان کنید».[محجه البیضاء، ج 5، ص 308]

با توجه به اینکه اسلام دین رحمت و پیامبر عزیزمان رسول مهربانی است، با این وجود اهل بیت (علیهم السلام) می‌توانند یکی از بهترین الگوها برای هر شخصی در زندگی باشند. در همین زمینه تأکیدات فراوان از ائمه معصومین (سلام الله علیها) به وفور شنیده و یا سراغ داریم، کافی است کمی در عمل و رفتار خود آن‌ها را به کار بریم تا از تأثیر آن‌ها در شیرین‌تر شدن چرخه زندگی بهره‌مند شویم.

درمانی برای رفع خشونت و تندرویی

درمان موقت

تلقین آثار خشم: مرتب به خود تلقین نماییم که غضب، دنیا و آخرت را به باد فنا داده و ما را در معرض آتش خشم خدا قرار می‌دهد، غضب عمر را می‌کاهد.

مداومت بر ذکر شریف «أعوذ بالله من الشیطان الرجیم» (المحجه البیضاء، ج 5، ص 307)

تمسک به ذکر شریف «لا حول ولا قوة إلا بالله» (مستدرک الوسائل، ج 12، ص 15)

فرستادن صلوات بر پیامبر اکرم _ صلی ا...علیه و آله _ (مستدرک الوسائل، ج 12، ص 15)

سجده کردن: به درگاه خداوند بی همتا سجده کرده و از آن قدرت بی مثال برای فروکش کردن این آتش شیطانی یاری بجوییم. (المحجه البیضاء، ج 5، ص 308)

تغییر حالت دادن: در روایات دلنشین معصومین_صلوات ا...علیهم اجمعین، وارد شده که شخص عصبانی اگر نشسته، بایستد و اگر ایستاده، بنشیند و صورت از آن صحنه بر گرداند یا دراز بکشد و یا از محل دور شود و خود را به کار دیگری مشغول سازد. (وسائل الشیعه، کتاب جهاد النفس، حدیث 836)

تماس بدنی از طرق لمس: این نوع از درمان مربوط به خویشاوندان محرمی است که انسان نسبت به آن‌ها خشمگین شده است. در این روش آمده که بر بدن شخصی که شما از او به خشم آمده‌اید دست بزنید و بدن او را لمس نمایید، چرا که از این طریق خشم شما فروکش می‌نماید و آرام می‌گیرید. (بحارالانوار، ج 70، ص 272)

وضو گرفتن و غسل کردن: شستن دست و صورت و رساندن آب بر بدن در خاموش نمودن آتش خشم موثر است و در این میان، وضو گرفتن و غسل کردن نقش مۆثرتری دارد. (بحارالانوار، ج 70، ص 272)

درمان قطعی

این نوع درمان نیاز به شناخت و آگاهی یافتن بر اسبابی دارد که قوه غضب را تحریک می‌کند که از طریق شناسایی این فضاها می‌توان با کار و بردباری بر آن‌ها چیره شد و این آتش برخاسته از جان را خاموش نمود.

1.حب نفس: خود پسندی ریشه‌ی بسیاری از صفات زشت و ناپسند در انسان است و چون در واقع چون بذری مسموم در قلب آدمی کاشته و محصولی جز میوه تلخ جاه طلبی، تکبر و غرور ...اگر جلوی این غده سرطانی گرفته نشود تمام وجود آدمی را فرا می‌گیرد و در نهایت به هلاکت روح ایمانی او می‌انجامد.

چنین انسانی به شدت برای مقام و منزلت پوشالی و ساختگی خود ارزش قائل است و لذا طبیعی است که برای مال و ثروت و علم و مقام نیز به همین اندازه ارزش قائل باشد، زیرا او مقام و منزلت و بزرگی خود را مرهون همین امور می‌داند و اگر موقعیت امور یاد شده به خطر بیفتد با جان و دل و با تمام قوا از آن‌ها دفاع می‌نماید و به طور غریزی و قهری، قوه غضبش شروع به فعالیت نموده و او را تبدیل به یک فرد خشمگین و عصبانی می‌نماید.

بنابراین بر هر مۆمن خدا باوری لازم و ضروری است که به منظور حفظ ایمان و رهایی از آثار ویرانگر خشم، برای همیشه پا بر روی خواسته‌ی دل نهاده و حب و نفس را از خانه قلب خویش بیرون نماید.

2. تلقین نمودن عصبانیت به عنوان شجاعت: عده ای در اثر جهل و نادانی عصبانیت را جوانمردی و شجاعت می‌دانند و از خشم و غضبی که از خود به نمایش می‌گذارند تعریف و تمجید می‌نمایند و همیشه سعی در حفظ این حالت اشتباه شیطانی (حیوانی) خود دارند، در حالی که میان این دو تعریف و حالت تفاوت‌های اساسی وجود دارد، انسان غضبناک چون دیوانه‌ها چراغ عقلش خاموش گشته و بدون ملاحظه عواقب کار افعال زشت و غیر انسانی از او صادر می‌شود، در حالی که شخص شجاع کارهایش بر اساس عقل است و به هنگام غضب کاملاً بر خود مسلط بوده و به هیچ وجه از خود افعال زشت و ناپسند صادر نمی‌کند.

منابع:

سایت فارس

سایت حوزه

سایت فرهنگستان