تبیان، دستیار زندگی
«ایّاکم و المُحقّرات من الذّنوب ...؛ از گناهان کوچک بپرهیزید که همه آن‌ها جمع و ثبت می‌گردد.» وقتی گناهان کوچک بلای جان می‌شود!
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

وقتی گناهان کوچک بلای جان می‌شود!


«ایّاکم و المُحقّرات من الذّنوب ...؛ از گناهان کوچک بپرهیزید که همه آن‌ها جمع و ثبت می‌گردد.» وقتی گناهان کوچک بلای جان می‌شود!


گناه کوچک مرد

گناه صغیره چیست؟

گناه کوچک در برابر گناه بزرگ شناخته می‌شود که در قرآن مجید از آن تعبیر به لمم و سیئه شده است.

«الَّذِینَ یَجْتَنِبُونَ کَبائِرَ الْإِثْمِ وَالْفَوَ حِشَ إِلَّا اللَّمَمَ إِنَّ رَبَّکَ وَ سِعُ الْمَغْفِرَة» (نجم) 53: 32

کسانی که از گناهان بزرگ و زشت کاری‌ها جز لغزش‌های کوچک دوری می‌کنند [مورد آمرزش‌اند] یقیناً آمرزش پروردگارت گسترده و وسیع است.

إِن تَجْتَنِبُواْ کَبَائِرَ مَا تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفّرْ عَنکُمْ سَیَاتِکُمْ وَنُدْخِلْکُم مُّدْخَلًا کَرِیمًا (نساء) 4: 31

اگر از گناهان بزرگی که از آن‌ها نهی می‌شوید دوری کنید، گناهان کوچکتان را از شما محو می‌کنیم، و شما را به جایگاهی ارزشمند و نیکو وارد می‌کنیم.

راغب اصفهانی در واژه" لمم" نوشته است:

"لمم" برگرفته از المام به معنی نزدیک شدن به چیزی بدون انجام دادن آن است؛ و گاهی به چیز کم و ناچیز هم اطلاق شده است. در اینجا مقصود نزدیک شدن به گناه است و از گناه صغیره به لمم تعبیر شده؛ زیرا مرتکب صغیره، لحظه به لحظه به گناه بزرگ نزدیک می‌شود و این موجب انباشته شدن گناهان می‌شود. لمم و سیئه هر دو در توهین و بی‌حرمتی به حق و مقام ربوبی باری تعالی مشترکند.

اما لمم ویژگی‌هایی دارد که در روایات و تفاسیر اهل فن آمده است:

1- یکی از صفات غالبه بر نفس و فعل قبیحی است که حدّ ندارد و وعده عذاب به آن داده نشده است و بازخواستی از آن نشود.

2- گناهی که شامل صغیره و کبیره است؛ مشروط بر این که عادت نشده باشد و گاهی که اتفاق بیفتد، انسان متوجه شده و توبه کند.

3- گناهی که گاهی انسان به سراغ آن می‌رود و سپس از آن استغفار می‌کند.

4- گناهی که از انسان سر زند و خودداری کند و بار دیگر آلوده شود و پی در پی ادامه دارد ولی طبیعت و عادت او نیست. (تفسیر نمونه: 22/ 537، ذیل آیه 53 سوره نجم؛ الکافی: 2/ 441، باب اللّمم)

بنابراین ممکن است مسلمانی لغزش داشته باشد ولی گناه بر خلاف فطرت و طبیعت و سجیّه اوست؛ زیرا روح و قلب او پاک است و آلودگی‌ها جنبه عرضی دارد. پس با ارتکاب گناه کوچکی، از ظلم به نفس پشیمان می‌شود و از خداوند تقاضای بخشش می‌کند سپس مغفرت واسعه الهی شامل حال او می‌گردد.

امام علی علیه‌السلام فرمود: خداوند خشم خود را در معصیتش پنهان کرده است؛ بنابراین هیچ گناهی را کم مشمارید؛ زیرا چه بسا که آن با خشم خدا همراه باشد و تو ندانی

امیر مۆمنان در نامه‌ای به والیان حکومت چنین سفارش می‌فرماید:

فَانَّ اللَّهَ تَعالی یُسائِلُکُم مَعْشَرَ عِبادِهِ عَنِ الصَّغیرَةِ مِنْ اعْمالِکُم وَ الْکَبیرَةِ وَ الظَّاهِرَةِ وَ الْمَسْتُورَةِ، فَانْ یُعَذِّبْ فَانْتُمْ اظْلَمُ، وَ انْ یَعْفُ فَهُوَ اکْرَم. (نهج‌البلاغه: نامه 27)

ای بندگان حق، خداوند بزرگ از کوچک و بزرگ اعمالتان و ظاهر و نهانتان بازپرسی می‌کند، پس اگر عذابتان کند به عذاب مستحق‌ترید و اگر عفو کند او کریم‌تر است.

خطرات بی‌اعتنایی به خطاهای کوچک

در فرمایش‌های معصومین علیهم السلام به اثرات و خطرات بی‌اعتنایی به خطاهای کوچک اشاره شده است.

امام علی علیه‌السلام فرمود:

خداوند خشم خود را در معصیتش پنهان کرده است؛ بنابراین هیچ گناهی را کم مشمارید؛ زیرا چه بسا که آن با خشم خدا همراه باشد و تو ندانی. (بحارالأنوار: 75/ 165، باب 22، حدیث 1؛ تحف العقول: 286)

امام باقر علیه‌السلام فرمود:

مصیبتی چون کوچک شمردن گناهت و رضایت دادن به وضعیت موجودت نیست. (الکافی: 2/ 287، حدیث 1؛ بحار الأنوار: 2/ 345، باب 137، حدیث 29)

امام صادق علیه‌السلام به أبی اسامة زید شحام فرمود:

از گناهان خُرد پنداشته بپرهیزید که این گناهان آمرزیده نمی‌شود. عرض کردم: گناهان کوچک چیست؟ فرمود: آدمی گناه کند و بگوید: چه خوب می‌شد اگر غیر این گناهی دیگر نمی‌داشتم. (بحار الأنوار: 75/ 307، باب 25، حدیث 1؛ تحف العقول: 392)

پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود: «هکذا تجتمع الذنوب»، «این گونه گناهان، روی هم انباشته می‌شوند»، سپس فرمود: «ایّاکم و المُحقّرات من الذّنوب ...؛ از گناهان کوچک بپرهیزید که همه آن‌ها جمع و ثبت می‌گردد»

امام کاظم علیه‌السلام فرمود: مسیح به حواریون فرمود: همانا گناهان کوچک از نیرنگ‌های ابلیس است. او گناهان را در نظر شما کوچک جلوه می‌دهد و در نتیجه گناهان انباشته و زیاد شده و شما را در میان می‌گیرد. (همان)

امام رضا علیه‌السلام فرمود:

گناهان اندک مسیر گناهان بزرگند و کسی که از خداوند در گناه کم، ترس نداشته باشد در زیاد نیز از او نترسد. (بحار الأنوار: 70/ 353، باب 137، حدیث 55؛ عیون أخبار الرضا علیه‌السلام: 2/ 180، حدیث 4)

گناه کوچک بلای جان می‌شود

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم همراه یاران (در سفری) در سرزمین بی آب و علفی فرود آمد، به یارانش فرمود: «ائتوا بحطب»، «هیزم بیاورید» که از آن آتش روشن کنیم تا غذا بپزیم.

یاران عرض کردند: اینجا سرزمین خشکی است و هیچ‌گونه هیزم در آن نیست!

رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرمود: «بروید هر کدام هر مقدار می‌توانید جمع کنید» آن‌ها رفتند و هر یک مختصری هیزم یا چوب خشکیده ای با خود آورد و همه را در پیش روی پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) روی هم ریختند، پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:

«هکذا تجتمع الذنوب»، «این گونه گناهان، روی هم انباشته می‌شوند»، سپس فرمود:

«ایّاکم و المُحقّرات من الذّنوب ...؛ از گناهان کوچک بپرهیزید که همه آن‌ها جمع و ثبت می‌گردد

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود:

«لا صَغیرة مع الاِصرار؛ در صورت اصرار، گناه صغیره ای نباشد

فرآوری: زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان  


منابع:

افکار نیوز

سایت عرفان

سایت حوزه