اینقدر از سختی ها ننالیم !

بسیاری از انسان ها را در زندگی روزمره خود می بینیم که از سختی ها و مشکلات زندگی خود گلایه می کنند و فجیع تر از آن بسیارند پدر و مادرانی که با پندار اشتباه خویش مدام در صدد اند که فرزندشان در زندگی کوچکترین سختی را متحمل نشود! و در انتها می بینیم که فرزندانی تحویل جامعه می دهند که توانمندی حل کوچکترین مشکل زندگی خود را ندارند چه برسد به اینکه در جامعه مسئولیتی را متقبل شوند! اما باید گفت: از جمله عوامل موثر در تربیت انسان سختى ها و شداید است كه موجب صیقل خوردن گوهر وجود آدمى و شكوفایى استعدادها و كسب كمالات است . به بیان امیرمۆ منان على (علیه السلام)

فى تقلب الاحوال علم جواهر الرجال نهج البلاغه ، حكمت 217.

گوهر انسان ها در آزمایشگاه دگرگونى احوال معلوم مى شود.

تنعم و نازپروردگى روحیه انسان را شكننده و آسیب پذیر مى سازد و سختى ها و شداید - با رویكردى درست بدانها - نقشى اساسى در تكامل آدمى دارد.

امیرمۆ منان على (علیه السلام) وقتى از زندگى ساده و همراه با سختى خویش - كه خود پذیراى آن شده بود - سخن مى گوید، بدین امر اشاره مى كند كه اگر گوینده اى اشكالى كند كه چون خوراك پسر ابوطالب اینگونه (ساده و ناگوار) است ، پس بیگمان ناتوانى بر او چیره گردد و نتواند با هماوردان خود مقابله نماید و از نبرد با دلاورمردان باز ماند، باید بدو گفت :

الا و ان الشجره البریه اصلب عودا و الرواتع الخضره ارق جلودا، و النباتات البدویه اقوى وقودا و ابطاء خمودا (نهج البلاغه ، نامه 45)

بدانید درختى كه در بیابان خشك روید چوبش سخت تر بود و سبزه هاى خوش نما پوستش نازك تر و رستنى هاى صحرایى را آتش افروخته تر بود و خاموشى آن دیرتر.

سختیها و شداید وجود آدمى را استوار و مقاوم مى سازد و از ضعف و سستى دور مى نماید و انسان را از تن دادن به پستى هاى دنیایى و خصلت هاى نفسانى حفظ مى كند و آدمى را در جهت پاكى و بالندگى كمك مى نماید، همان طور كه راحت طلبى و عافیت جویى ونازپروردگى شخصیت آدمى را ضعیف و ناتوان مى سازد و بستر سقوط او را در دامن آلودگى ها و تباهى ها فراهم مى نماید. به بیان پیشواى آزادگان ، امام على (علیه السلام ):

مراره الدنیا حلاوه الآخره ، و حلاوه الدنیا مراره الآخره.(نهج البلاغه، حكمت 251)

تلخى این جهان شیرینى آن جهان است و شیرینى این جهان تلخى آن جهان.

كمالات انسان در سختیها و شداید ظهور مى نماید و تا آدمى سختى نبیند، خامى او به پختگى ، و ضعف او به قوت، و نقص او به كمال تبدیل نمى شود. تا اصطكاك و تصادم با مشكلات صورت نپذیرد و در برخورد با آن صبر و استقامت به خرج داده نشود، جرقه ظهور حقیقت ملكوتى انسان زده نمى شود.

و النار فى اءحجارها مخبوءة لا تصطلى ان لم تثرها الازند.(مرتضى مطهرى ، بیست گفتار، ص 164)

آتش در درون سنگها پنهان است و اگر سنگ و آتشزنه به هم برنخورند شعله اى و جرقه اى برنمى خیزد.

در رویارویى با دشواریها و سختیهاست كه گوهر استقامت در آدمى شعله مى كشد و وجود انسان را اعتلا مى بخشد. به بیان امیرمۆ منان على (علیه السلام):

((فى البلاء تحاز فضیله الصبر( شرح غررالحكم ، ج 4، ص 399)

در بلا و سختى است كه آدمى فضیلت صبر را گرد مى آورد.

به حكم قانون و ناموس خلقت، بسیارى از كمالات است كه جز در مواجهه با سختیها و شداید، جز در نتیجه تصادمها و اصطكاكهاى سخت، جز در میدان مبارزه و پنجه نرم كردن با حوادث، جز در رو به رو شدن با بلایا و مصائب حاصل نمى شود. نه این است كه اثر سختیها و شداید، تنها ظاهر شدن و نمایان شدن گوهر واقعى انسان است ، به این معنا كه هر كس یك گوهر واقعى دارد كه رویش پوشیده است، مانند معدنى است در زیر خاك، و اثر شداید فقط این است كه آنچه را در زیر خاك است نمایان مى كند، و اثر دیگرى ندارد. نه، این طور نیست، بالاتر است. سختیها و شداید و ابتلائات اثر تكمیل كردن و تبدیل كردن و عوض كردن دارد؛ مانند كیمیا است كه فلزى را به فلز دیگر تبدیل مى كند؛ سازنده است، از موجودى موجود دیگر مى‌سازد؛ از ضعیف، قوى، و از پست، عالى، و از خام، پخته به وجود مى آورد؛ خاصیت تصفیه و تخلیص دارد، كدورتها و زنگارها را مى زداید؛ خاصیت تهییج و تحریك دارد، هوشیارى و حساسیت به وجود مى آورد، ضعف و سستى را از بین مى‌برد.

پس این گونه امور را نباید قهر و خشم شمرد، لطف است در شكل قهر، خیر است در صورت شر، نعمت است در مظهر نقمت.

اصولاً عمده مشکلات ما، به باورها و تصورات غلط ما برمی گردد، ما تصور می‌کنیم دنیا محل تفریح و خوشگذرانی و رفاه است. لذا می گوییم: چرا سختی؟ چرا مشکلات؟ و چرا رفاه نیست؟

مانند اینکه کسی در سالن غذاخوری نشسته و اعتراض می کند چرا اینجا دوش ندارد؟! غافل از اینکه آنجا حمام نیست. ما نیز باید باور کنیم که دنیا برای انسان، خوابگاه، عشرتکده و آخور نیست بلکه میدان رشد و تعالی و به فعلیت رساندن استعدادهاست. انسان باید در این میدان با سختی ها و مشکلات مبارزه کند تا به رشد و کمال و سعادت ابدی برسد.

قرآن می فرماید: “اخذناهم بالبأساء و الضراء لعلهم یضرعون”‌ (انعام/48) سختی و فشارها بر ای توجه دادن به انسان است.

در قالب مثال: تا چوب عود را نسوزانید، بوی عطرش بلند نمی شود و تا شمع بوسیله آتش نسوزد روشنائی نمی بخشد. سختی ها وسیله غرور زدائی و درک فقر و نیازمندی انسان به منبع غنی و لم یزلی خداوند است.

همانگونه که لاستیک های ماشین به تنظیم باد، موتور ماشین به سرویس بموقع و تعویض روغن نیاز دارد تا از خطرات بزرگ تصادفات و سقوط در حین رانندگی جلوگیری کنند حوادث تلخ و مشکلات زندگی نیز انسان را متعادل و تنظیم می کند، غفلت و غرور و تکبر را از بین می برد تا در اثر انها دچار سقوط و هلاکت ابدی نشود.

به علاوه تلخی ها انسان را به فکر و تلاش واداشته، عزم و اهتمام انسان را راسخ تر نموده و سرچشمه انواع ابتکارات و اختراعات و پیشرفت ها می شود.

خلاصه:

بسیاری از انسان ها را در زندگر روزمره خود می بینیم که از سختی ها و مشکلات زندگی خود گلایه می کنند و فجیع تر از آن بسیارند پدر و مادرانی که با پندار اشتباه خویش مدام در صدد اند که فرزندشان در زندگی کوچکترین سختی را متحمل نشود! و در انتها می بینیم که فرزندانی تحویل جامعه می دهند که توانمندی حل کوچکترین مشکل زندگی خود را ندارند چه برسد به اینکه در جامعه مسئولیتی را متقبل شوند! اما باید گفت: از جمله عوامل موثر در تربیت انسان سختى ها و شداید است كه موجب صیقل خوردن گوهر وجود آدمى و شكوفایى استعدادها و كسب كمالات است.

منبع:

مصطفی دلشاد تهرانی(مبانى تربیت در نهج البلاغه )منظر مهر،

فلسفه مشکلات و سختی های مومنان، شیخ ابراهیم حسین تبار

سایت حضرت دوست