ششم ابتدایی شتابزده آمد اما ماند

راه اندازی دوباره كلاس ششم دبستان پس از چند دهه غیبت آن در نظام آموزشی كشور، جسارتی ویژه می خواست كه وزارت آموزش و پرورش این جسارت را به خرج داد و همانند سال های دور، تحصیل در مدرسه را به دو دوره شش ساله تقسیم كرد.

مهر سال 91 اما این جسارت كه درونمایه ای از شتابزدگی نیز داشت، فضایی ویژه در مدارس ایجاد كرد كه از مبهم بودن پایه ششم ابتدایی برای مدیران، معلمان، دانش آموزان و والدین آنها حكایت داشت.

در ماه های ابتدایی سال تحصیلی، گلایه اصلی مدیران، نبود تجهیزات مورد نیاز این پایه در مدارس بود. آنها از نبود رایانه و نرسیدن سی دی ها و كتاب های راهنما به دست معلمان گله داشتند و مطمئن بودند اگر سی دی ها زودتر به مدارس می رسید، مشكلات كمتر می شد.مدیران از روند كند تدریس نیز شكایت داشتند چون به اعتقاد آنها كتاب های نوشته شده برای این پایه به اندازه ای پیچیده، پرحجم و پراكنده گوست كه معلم برای تفهیم آن به دانش آموزان چاره ای جز حركت لاك پشتی در تدریس ندارد؛ آن هم معلمانی كه خود گاهی در مباحث پیچیده كتاب ها دچار سردرگمی می شوند و چون به اندازه كافی آموزش ندیده اند راهی برای برون رفت از این وضع پیدا نمی كنند.

گلایه مدیران البته شباهت زیادی به انتقاد معلمان داشت چون معلمان، پیش از هر چیز، از ناچیز بودن آموزش های ضمن خدمتشان حرف می زدند. آنها می گفتند پایه ششم ابتدایی زمانی خوب و كارآمد است كه دوره های آموزشی به جای یك ماه مانده به شروع مهر مثلا از ابتدای تابستان آغاز شود و كوتاه و فشرده نیز نباشد.

با این حال گلایه معلمان فقط به آموزش های مختصر و كم بهره ضمن خدمت دلالت نداشت چون آنها همچون مدیران از نبود رایانه در كلاس، همچنین هوشمند نبودن مدارس كه لازمه آغاز به كار پایه ششم ابتدایی است، انتقاد داشتند و ادامه این وضع را به ضرر دانش آموزان و نظام آموزشی كشور تعبیر كردند.

مسئولان نگران نیستند

حالا بیش از هشت ماه از آن روزها و آن گلایه ها و آن كمبودها گذشته و پایه ششم ابتدایی یكساله شده است در حالی كه بخشی از مشكلات مربوط به آن برطرف شده و بخش بزرگی از مشكلات كه باقی مانده، سبب نگرانی مدیران و معلمان شده است.

این در حالی است كه مسئولان وزارت آموزش و پرورش، از وزیر گرفته تا معاون ابتدایی او و نیز رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی، راه اندازی پایه ششم ابتدایی را الزام سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، وظیفه ای تخطی ناپذیر و نیاز دانش آموزان امروز می دانند كه البته به باور آنها مشكلاتش بسیار كمتر از آنی است كه مدیران، معلمان و دانش آموزان می گویند.

تا آنجا كه به حمیدرضا حاجی بابایی، وزیری كه ایجاد تغییرات بنیادین در آموزش و پرورش در كارنامه اش ثبت شده، مربوط است، او هیچ گاه دغدغه ای از بابت پایه ششم ابتدایی نداشته و ندارد چراكه به زعم او همه زیرساخت ها آماده است و اگر در جایی كمبودی هست، بزودی رفع می شود.

او همچنین بتازگی بر همه شایعاتی كه از حذف پایه ششم ابتدایی حكایت داشت، نقطه پایانی گذاشته و اعلام كرده است پایه ششم ابتدایی بر مبنای قانون تاسیس شده، برای ماندن آمده و قصد رفتن ندارد مگر این كه وزیری جدید بیاید، قانون نوشته شده فعلی عوض شود و با حذف این پایه همه چیز به حالت اول برگردد.

فاطمه قربان، معاون ابتدایی وزیر نیز كمتر گلایه ای از پایه ششم ابتدایی را منطقی می داند. او در گفت وگو با «جام جم» منكر وجود برخی كاستی ها نشد، اما موضعگیری اش به سمتی بود كه نشان می داد در ذهنش با معلمانی كه به روش سنتی تدریس عادت كرده اند و حاضر نیستند فضایی جدید را تجربه كنند، انتقاد دارد.

قربان معتقد است وقتی در نظام آموزشی كشور صحبت از تحول بنیادین می شود، این تحول فقط شامل كتاب ها نیست بلكه معلمان را هم دربرمی گیرد یعنی تحولی كه معلمان را وامی دارد به جای این كه منتظر باشند همه چیز مطابق آموخته های قبلی آنها پیش برود، این بار خودشان را با تغییرات منطبق كنند.

پایه ششم ابتدایی اصلاح می خواهد

صحبت های فاطمه قربان البته بیراه نیست. او ایجاد تحول بنیادین در آموزش و پرورش را در گرو ایجاد تحول در معلمان می داند كه با چارچوب های منطقی همخوانی دارد. در واقع انتظار سیستم آموزشی از معلمان این است كه در روزهای تعطیل هفته به ارتقای سطح دانش و توان خود مشغول شوند چون اگر خود با پایه ششم و تغییرات آن كنار بیایند، می توانند دانش آموزان را هم بدرستی هدایت كنند و تحت آموزش قرار دهند. اما موضوع به این سادگی كه معاون وزیر می گوید نیست و همه مشكلات فعلی پایه ششم ابتدایی را نمی توان به معلمان كم كار و سنتی نسبت داد چون بخشی از مشكلاتی كه امروز معلمان و دانش آموزان با آن درگیرند، نتیجه نبود زیرساخت های لازم برای تحول در مدارس است؛ مشكلاتی همچون تراكم بالای كلاس ها، هوشمند نبودن مدارس و كافی نبودن دوره های آموزشی برای معلمان كه از حیطه اختیارات معلمان و مدیران خارج است.

یكی از معلمان كه در اسلامشهر تدریس می كند، ترجیح می دهد در گفت و گو با ما راه اندازی پایه ششم ابتدایی را معادل قیچی كردن بچه ها از وسط توصیف كند چون به باور او دانش آموزانی كه تا كلاس پنجم با كتاب های كم حجم و ساده درس خوانده بودند، حالا مجبورند كتاب هایی با حجم زیاد بخوانند و با مطالب آن كه از این شاخه به آن شاخه می پرد، كنار بیایند.

به گفته این معلم پایه ششم، تراكم بالای كلاس ها ـ حدود 40 نفر ـ كمبود امكانات آموزشی و در دسترس نبودن منابع تكمیلی از مشكلات دیگر سال نخست اجرای این پایه در مدارس است كه باعث شده اگر دانش آموزی با پایه ضعیف به این پایه وارد شود، با مشكلات فراوانی رو به رو شود.

مدیر یكی از مدارس نیز در دسترس نبودن منابع برای ارتقای سطح دانش معلمان را از چالش های پیش رو در سال تحصیلی رو به پایان 92 ـ 91 دانست؛ در حالی كه كم فایده بودن دوره های آموزشی برای معلمان این پایه را نیز از دلمشغولی های مدیران در سالی كه گذشت، عنوان كرد.

مقایسه گفته های مدیران و معلمان در ابتدای سال تحصیلی و در روزهای پایانی آن، گویای این حقیقت است كه مشكلات موجود بر سر راه پایه ششم ابتدایی، مشكلاتی واقعی است و در مدارس سراسر كشور لمس می شود، در حالی كه هر چه عمر این پایه بیشتر می شود، مشكلات آن نیز بهتر شناخته می شود.

پس اگر قرار است در آموزش و پرورش تحولات بنیادین اتفاق بیفتد، ابتدا باید این مشكلات رفع شود چون ایجاد تغییرات اساسی فقط با تغییر اسامی ایجاد نمی شود و لازم است ابتدا زیرساخت های هر تحول ایجاد شود سپس صحبت از تغییر به میان بیاید.

در این میان به نظر می رسد رفع كمبود تجهیزات و مشكلات كتاب های درسی در اولویت قرار دارد كه اگر وعده محی الدین محمدیان، رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزش و پرورش مبنی بر نظرخواهی از معلمان نسبت به محتوای كتاب های درسی نیز جامه عمل بپوشد، می توان به استاندارد شدن آموزش ها در پایه ششم ابتدایی و رفع دغدغه مدیران، معلمان و دانش آموزان این پایه امیدوار بود.

منبع : مریم خباز – جام جم