گوناگونی گیاه سبز

گیاه شناسان تعداد گونه های گیاهی را بین 310000 و 422000 برآورد می کنند که هر سال گونه های دیگری کشف و به آن افزوده می شود.

گستره ی اندازه ی این گیاهان از عدس آبیِ 5/2 میلی متری تا درخت های غول پیکر سکویا و اوکالیپتوس است که حتی تا 90 متر یا بیشتر در آسمان بالا می روند.

گیاهان جهان مجموعاً پوشش سبزی روی بیشتر سطح کره ی زمین می گسترند. هیچ خشکی کاملاً تهی از حیات گیاهی روی کره ی زمین وجود ندارد.

تکامل، گیاهانی پدید آورده است که برای بقا در هر محیطی، از سرمای گزنده ی توندرای یخ بسته تا گرمای سوزان صحرای خشک، سازشی خاص یافته اند. این سازش پذیری ها گوناگونی فوق العاده ای در شکل های گیاهی به وجود آورده است که گستره ای از گیاهان علفی خزنده و پیچک های آویزان تا درختچه ها و درخت های راست به شکل ها و اندازه های گوناگون دارد.

ساقه های گیاهان به شکل های پیچیده منشعب می شوند. برگ ها نیز در گونه های مختلف متفاوتند و شکل ها و نقش های گوناگون دارند. پهن، باریک، لبه ی صاف .... و  حیرت انگیزتر از همه، مجموعه ی ساختارهای پیچیده و رنگ های خیره کننده ای است که در گل های نهاندانگان یعنی «گیاهان گلدار» می بینیم.

طول عمر گیاهان نیز تفاوت های شگفت انگیز دارد. بعضی گیاهان که یک ساله نامیده می شوند، فقط یک فصل رشد زنده اند. گیاهان دیگری که چند ساله (دایمی) نامیده می شوند، می توانند سال ها زنده بمانند. طول عمر درختان مخروط داری چون کاج ها، صنوبر ها، و درختان سرخ چوب از تمام موجودات زنده بیشتر است. به راستی که بعضی درختان سرخ چوب کالیفرنیا بیش از 3000 سال عمر دارند.

در 10000 سال گذشته، انسان با اهلی کردن گیاهان وحشی مطلوب، گوناگونی گیاهی طبیعت را گسترش داده است. روش های گزینش برای به نژادی، به تولید گیاهان تند رشد تر با میوه های بزرگ تر، برگ های خوشمزه تر، گل های رنگین تر، الیاف بیشتر و بسیاری صفات مطلوب دیگر کمک کرده است.

اهمیت گیاهان

گیاهان، وحشی یا اهلی، تولید کنندگان اولیه ی جهان هستند. آن ها از طریق فرایند پیچیده ی فتوسنتز، انرژی تابشی خورشید را می گیرند و از آن برای تبدیل کربن دی اکسید اتمسفر به قندها و نشاسته استفاده می کنند.

در واقع، تمام زنجیره های غذایی با گیاهان، یعنی با عناصر غذایی ذخیره شده در برگ ها، ساقه ها، ریشه ها، و دانه های گیاهان سبز، آغاز می شود. فتوسنتز همچنین تولید کننده ی اکسیژن جوٌ است که جانوران برای تنفس به آن نیاز دارند.

گیاهان در حفاظت از زمین در برابر فرسایش نقشی مهم دارند. گیاهان با ریشه ها و ریزوم هایشان (ریشه های مو مانند روی ساقه های خزنده) خاک را در سر جایش نگه می دارند.

گیاهان نیروی باران و رواناب را کند می کنند که در غیر این صورت خاک را می کند و دچار فرسایش می کند. در آخر این که، گیاهان باران را می گیرند و نگه می دارند و به آهستگی رطوبت را آزاد می کنند، در نتیجه رواناب کم می شود. گیاهان هم چنین در فرایند تنفس، آلاینده ها را در بافت هایشان جذب و هوا و آب را برای ما پاک می کنند.

ما انسان ها در طول تاریخ به نفع خودمان راه های بیشتری برای استفاده از گیاهان پیدا کرده ایم.

ما چوب، رزین، روغن، و کائوچو، یعنی همه ی فراورده هایی را که ماده ی خام صنایع اولیه هستند، از گیاهان استخراج می کنیم.

الیاف گیاهی را می بافیم و از آن پوشاک، کرباس، و طناب درست می کنیم.

بسیاری از مهم ترین داروهای جهان، هم چنین مواد شیمیایی که برای هر مصرفی، از تمیز کردن خانه هایمان تا دفع حشرات آفت استفاده می کنیم. از گیاهان به دست آمده اند.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی