زمانی برای ستایش «سنجش»

موزه سنجش در شهر تبریز و در فضای خانه تاریخی سلماسی تأسیس شده‌است. جایی که در آن انواع و اقسام ابزار توزین مثل ترازوهای زرگری، قپان‌های بزرگ میادین بار، سنگ‌وزنه‌ها، پیمانه‌های نفتی، وسایل مربوط به علم نجوم مانند اسطرلاب، ابزارهای سنجش مربوط به علم هواشناسی، قطب‌نماها و ساعت‌های مربوط به سده‌های گذشته به نمایش گذاشته شده‌اند.

ساعت تاریخی امپراتور روم

لا به لای بازمانده های موزه که چرخ بزنید، نمونه منحصر به فردی از ساعت های ریخته گری شده را می بینید که روی یکی از آنها تصویر یکی از امپراتور های روم باستان به چشم می خورد. کمی جلوتر، ساعتی برنزی ریخته گری شده خواهید دید که با طلا روکش شده و در قرن 17 میلادی در شهر کن فرانسه ساخته شده است. روی این ساعت تصویر سزار اگوست، از امپراتوران روم باستان به چشم می خورد.

در زیر مجسمه سزار در روی ساعت، نام دو شهر ترابیا و ترازیمنس که از شهر های مهم دوران روم باستان است نقش شده اند. در ساخت این مجسمه، سزار با لباس و یراق آلات کامل جنگی ایستاده و تصویر وی قدرت و ابهت و توانمندی یک امپراتور را نشان می دهد. این ساعت را اشراف اروپایی به اشراف ایران هدیه داده اند تا بعد از نسل به نسل گشتن، به موزه برسد.

خانه ای سرزمین عجایب شد

موزه سنجش در یک ساختمان قدیمی و تاریخی برپا شده است. خانه ای که حالا، می توان به خاطر وجود اشیای گرانقیمت و یادگارهای عجیب تاریخی اش، نام آن را سرزمین عجایب گذاشت. ساختمان قدیمی خانه سلماسی بیش از 160سال قدمت دارد و متعلق به دوره قاجار است. این ساختمان در سه ضلع حیاط و فضایی به اندازه 650 متر مربع در دو طبقه با زیر بنای 875 مترمربع بنا شده است. طبقه زیر زمین ضلع شمالی که توسط پله ای به هشتی ورودی هم متصل است حوضخانه نامیده می شود و دیگر قسمت های زیر زمین شامل مطبخ، انبار ارزاق و آب انبار است.

طبقه همکف طنبی های اصلی و جانبی دارد و در اضلاع شمالی شرقی و غربی آن پنجره های ارسی به چشم می خورد. بنا دارای تذهیب در کمره اتاق ها، شومینه ها و گچبری در سقف طنبی های شمالی و شرقی است.

مصالح بکار رفته در بنا شامل سنگ لاشه با ملات ساروج در پی ها است و دیواره های زیرزمین ترکیبی از سنگ و آجر ( تفلیسی ) و دیوار های فوقانی ( همکف ) خشتی با روکش آجری است.

درخت 5میلیون ساله

در موزه سنجش تبریز، تنه درخت عجیب و غریبی هست که می گویند عمری 5 میلیون ساله دارد و متعلق به دوره پلیوسن از دوران زمین‌شناسی نوزیستی است. یكی دو سال پیش یك زمین شناس محلی در پارس‌آباد مغان آن را می خرد و به تبریز منتقل می کند و مسئولان میراث فرهنگی تصمیم می گیرند آن را در موزه سنجش به نمایش درآورند.

جالب است که بدانید جنس این درخت با گذشت زمان تبدیل به سنگ سیلیسی شده و حالت فسیلی و سنگواره‌ای پیدا كرده است. آوندها و دیواره آن هم با جذب مواد‌آلی سخت شده و لایه بیرونی آن رنگی شبیه زنگ زدگی آهن به خود گرفته است.

پمپ بنزین 100 ساله

در موزه سنجش نمونه ای از اولین نسل پمپ های بنزین های ایران را هم خواهید دید. این پمپ دستی است و از دو پیمانه شیشه ای برای نگهداری و پمپاژ بنزین تشکیل شده است. پمپ از طریق یک شلنگ متصل به مخزن پر از بنزین شده و پس از گردش بنزین در شیشه اول و انتقال آن به شیشه دوم، از طریق نازل باک خودرو را پر می کرده است. وجود سامانه خاصی این پمپ را به نمونه منحصر به فردی از دقت و کارآیی تبدیل کرده و از هدر رفتن بنزین جلوگیری می کرده است.

افراد قبل از استفاده از این پمپ بنزین باید میزان بنزین مورد نظر خود را بر روی صفحه مدرج متصل به پمپ مشخص می کردند و سپس باک خودروشان را پر می کردند. چیزی شبیه به پمپ بنزین های هوشمند امروزی.

پمپ بنزین دستی موجود در موزه سنجش در حدود صد سال قدمت دارد و ساخت کشور انگلستان است که شرکت نفت استان به موزه اهدا کرده است.

رستم زاد

بخش گردشگری تبیان