فرصت های طلایی را دریابیم
اخلاق، مهمترین ویژگی انسانی است؛ زیرا در آفریده های دیگر الهی چیزی به نام اخلاق معنا و مفهومی ندارد.
اسلام فلسفه وجودی خود را بر تعلیم و تزکیه بنیاد نهاده و با کتاب قانون و مقررات و آموزش حقوق و آداب نیکو، خواهان خدایی شدن و متخلق به صفات خدایی میشود و از انسانها میخواهد تا متخلق به خلق الهی شوند.
دنیا، بازار سود و زیان بشر
از نظر آموزه های وحیانی اسلام، انسان یک فرصت استثنایی به عنوان عمر و زندگی در دنیا را در اختیار دارد که هرگز تکرار شدنی نیست. فرصت دنیا به انسان کمک میکند تا خودش را هرگونه که خواهد بسازد. از این رو، همه شرایط و لوازم و اسباب خودسازی در دنیا فراهم است.
انسان میتواند با فرصت اراده، علم، قدرت، اختیار و انتخاب، فرشته شود یا فراتر از آن برود و در مقامی قرار گیرد که دست فرشته های مقرب الهی نیز بدان نمیرسد و چون فرشتگان بخواهند بدان مقام برسند و تعدی و تجاوز کنند ، پر پروازشان بسوزد و نیست و نابود شوند؛ چرا که مقام قاب قوسین او ادنی تنها از مختصات انسان است (نجم، آیات 7 و 8)، یا آنکه میتواند در جهت مخالف این برود و به شکل و ماهیت جانورانی چون گاو، اسب، گوسفند، خوک و بوزینه درآید و این گونه ماهیت خویش را شکل بخشد و یا حتی پستتر از این، به شکل دیگر موجودات پست جهان تبدیل ماهیت دهد،(اعراف، آیه 179؛ فرقان، آیه 44) و بلکه حتی میتواند از گیاه نیز پایینتر و پستتر شود و به شکل جمادات بلکه جامدات بی خاصیتی درآید که حتی آبی از آنها بیرون نمیجوشد (بقره، آیه 74) یا پستتر از این هم شده، تبدیل به سوخت دوزخ شود. (بقره، آیه 24؛ تحریم، آیه 6)
انسان تا زمانی که اجل سراغ او نیامده و در آغوش مرگ نیارامیده ، این فرصت را دارد تا در دنیا نوع انحصاری خویش را بسازد و این سازه را در آخرت و بلکه تا ابدیت برای خود همراه داشته باشد.
امام هادی (علیهالسلام) دنیا را بازاری میداند که هر کس کالای وجودیاش را عرضه میدارد و خود را به فروش میرساند؛ برخی با صفات نیک و متخلق به اخلاق الهی شدن، خدایی شدن و مظهر اتم و اکمل خداوند شده و در مقام خلافت ربوبی الهی مینشینند و برخی دیگر در این بازار از مایه زیان میکنند و فرصت عمر و امکانات و سرمایه های وجودی خویش را تباه میسازند و شیطانی میشوند و روح و جسم و جان خویش را به شیطان میفروشند. این گونه است که سودی نمیبرند و تنها زیانکار میشوند.
امام هادی (علیهالسلام) در این باره میفرماید: الدنیا سوق ربح فیها قوم و خسر آخرون؛ دنیا همانند بازاری است که عدهای در آن (برای آخرت) سود میبرند و عده ای دیگر ضرر و خسارت متحمل میشوند. (أعیان الشیعه، ج 2، ص 39)
شرایط زندگی به سبب تضاد دو جریان خیر و شر، حق و باطل و مانند آن بسیار سخت است و انسانها به سادگی نمیتوانند این مسیر را انتخاب و در آن حرکت کنند؛ اگر مخلصان و خالص شدگان الهی را کنار بگذاریم که چهارده معصوم (علیهالسلام) و در نهایت پیامبران (علیهالسلام) هستند، همه در خطر عظیم خسران و زیان هستند
متاع دنیایی خود را به چه شکلی می فروشیم؟
دنیا بازار بزرگ داد و ستد است و هر کسی متاع وجود خویش را در دو شکل وجه الله و وجه شیطان عرضه کرده و در دو مسیر خودسازی متناقض و متضاد حرکت میکند.
برخی کالای پر ارزش وجود خویش را دوباره به خداوندی میفروشند که خود این سرمایه را در اختیار آنان گذاشته و این گونه نه تنها سرمایه خویش را حفظ میکنند ، بلکه از فضل الهی نیز بهره برده و سود میبرند. (فاطر، آیه 29؛ صف، آیه 10) البته شرایط زندگی به سبب تضاد دو جریان خیر و شر، حق و باطل و مانند آن بسیار سخت است و انسانها به سادگی نمیتوانند این مسیر را انتخاب و در آن حرکت کنند؛ اگر مخلصان و خالص شدگان الهی را کنار بگذاریم که چهارده معصوم (علیهمالسلام) و در نهایت پیامبران (علیهمالسلام) هستند، همه در خطر عظیم خسران و زیان هستند .
دزدان بازار و کالای جان و سرمایه عمر
حضرت هادی (علیهالسلام) درباره شرایط سخت دنیا و این بازار بزرگ و پرهیاهو و دزدان بازار و کالای جان و سرمایه عمر میفرماید: ان الله جعل الدنیا دار بلوی و الاخره دار عقبی و جعل بلوی الدنیا لثواب الاخره سببا و ثواب الاخره من بلوی الدنیا عوضا؛ خداوند دنیا را منزل حوادث ناگوار و آفات و آخرت را خانه ابدی قرار داده است و بلای دنیا را وسیله به دست آوردن ثواب آخرت قرار داده است و پاداش اخروی، نتیجه بلاها و حوادث ناگوار دنیاست. (اعلام الدین، ص 512)
راهکارهایی برای آسانی امور زندگانی دنیا
آموزه های قرآنی راهکارهایی را برای آسانی امور زندگی دنیا ارائه میدهد که مهمترین آنها توکل و تفویض امور به خداوند است.
کسی که به پروردگاری خداوند ایمان دارد هیچ تردید در زندگی نمییابد که خداوند آگاه و خبیر به حال اوست و اگر بلا و ابتلایی است به مشیت و اراده الهی است و میبایست با توبه و استغفار یا دعا و نیایش خود را در اتصال کامل با خداوند قرار دهد.
استغفار را دریابیم
استغفار نیز یکی از راه های بیرون رفتن از مشکلات می باشد.
حضرت امیرمومنان (علیه السلام) می فرماید: در روی زمین دو وسیله و ابزارامنیت از عذاب الهی وجود داشت: یکی از آن دو وجود پیامبر(صلی الله علیه وآله) بود که با رحلت آن حضرت برداشته شد و انسان ها از آن محروم شدند ولی دیگری که استغفار است همواره برای همگان تا قیامت وجود دارد . پس بدان تمسک جویید و چنگ زنید و آن گاه آیه 33 سوره انفال را خواند.( نهج البلاغه حکمت 88)
استغفار تا آن اندازه مهم و ارزشمند نشان داده شده است که حتی عذاب یعنی کیفر اعمالی که در دنیا انسان به جهت تکوین و یا تشریعی بدان مبتلا و گرفتار می گردد ، از وی و یا جامعه بر داشته می شود.
توبه راهی دیگر برای رهایی از گرفتاری ها
حضرت آدم پس از گرفتاری به دست ابلیس به درگاه خداوند توبه کرد و با بیان توبه خود را از بسیاری از بازتاب و پیامدهای عمل برهاند.(بقره آیه 37)
تقوا؛ یک راهکار نه برای رفع بلکه دفع مشکلات
تقوا افزون بر رفع بلایی که واقع شده است ، می تواند بلا و یا بلایایی را دفع کرده و نگذارد صورت واقعیت و تحقق به خود گیرد. قرآن تقوا را به عنوان راهکاری برای هر دو جنبه بیان می کند.
در آیه : «إَن تَتَّقُواْ اللّهَ یَجْعَل لَّكُمْ فُرْقَاناً : ... اگر از خدا پروا كنید براى شما نیرویى جدا كننده (تشخیصدهنده حق از باطل) قرار مىدهد .(انفال آیه 29) بیان می کند که چگونه میتوان از بلای واقعی نجات پیدا کرد ( و نیز زمر آیه 61 و نیز فصلت آیه 18) و گناهان انجام شده بخشیده و پوشش داده می شود.( مائده آیه 65 و نیز طلاق آیه 5)
در آیه دیگری بیان می کند که چگونه با تقوا می توان از پدید آمدن بلایی جلوگیری به عمل آورد و از بیماری های روحی و روانی نجات یافت( اعراف آیه 35)؛ یا برای مشکلاتی که راه چاره ای نمی یابد برای آن راهکاری قرار می دهد تا از بن بست رهایی یابد ( طلاق آیه 2) و کارهایی که سخت و دشوار است و به سادگی به سامان نمی آید به سادگی و آسانی حل نماید.( طلاق آیه 4 و نیز لیل آیه 5)
آموزه های قرآنی راهکارهایی را برای آسانی امور زندگی دنیا ارائه میدهد که مهمترین آنها توکل و تفویض امور به خداوند است
چگونه نعمات را به سوی خود جذب کنیم؟
قرآن یکی از روش های کسب نعمت های الهی و وفور آن را بهره گیری از عامل تقوا بر می شمارد و می فرماید: وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُواْ وَاتَّقَواْ لَفَتَحْنَا عَلَیْهِم بَرَكَاتٍ مِّنَ السَّمَاء وَالأَرْضِ ...( اعراف آیه 96)؛ و اگر اهل شهرها و روستاها ایمان مىآوردند و پروا پیشه مىكردند مسلّما (درهاى) بركتهایى از آسمان و زمین را بر روى آنها مىگشودیم،...
با تقوا می توان از شر جنون و دیوانگی و افسردگی هایی که عامل آن انسانی و یا غیر انسانی است ، رهایی یابد و نجات پیدا کند (اعراف آیه 201) و تلاش زبانی و بیمار دلان بی اثر خواهد شد.( احزاب آیه 32)
این گونه بینش و نگرش در زندگی ، کارهای سخت جهان را بر آدمی سهل و آسان میکند؛ چنانکه پیامبران (علیهمالسلام) اینگونه با سختیها و شداید دنیا کنار میآمدند و با در اختیار داشتن چنین برهان و بینه ای با مصیبتها مواجه میشدند.
امام هادی (علیهالسلام) میفرماید: من کان علی بینه من ربه هانت علیه مصائب الدنیا و لو قرض و نشر؛ هر که بر طریق خداپرستی، محکم و استوار باشد، مصائب دنیا بر وی سبک آید، اگر چه تکه تکه شود. (تحف العقول، ص 511)
هر کسی که بخواهد در دنیا کارها بر او آسان شود همین راه مردان خدا را بپیماید که ایشان را به نیکوترین و گرامیترین اخلاق و پسندیدهترین رفتار هدایت کرده و خلق خدایی را در ایشان میپروراند.
اعتبار کوتاه دنیا در مقابل اعتبار آخرت
امام هادی (علیهالسلام) در فرازی بلند میفرماید: «الناس فی الدنیا بالاموال و فی الآخره بالاعمال؛ اعتبار مردم در دنیا به مال است و در آخرت به عمل .»(بحارالانوار، ج 78، ص 368، حدیث 3)
به جای اینکه دنبال اعتبار کوتاه مدت دنیوی با مال باشیم به دنبال اعتبار و ارج و قرب پایدار و جاویدان اخروی با اعمال نیک و پسندیده باشیم.
فرآوری: اجلال بخش قرآن تبیان
منبع :
روزنامه کیهان و سایت صراط نیوز