مدیریت مصرف انرژی

(قسمت اول)

مدیریت مصرف به مجموعه روشها و اقداماتی گفته می شود كه برای بهینه سازی مصرف به كار گرفته می شود. این روشها معمولا به سه گروه تقسیم می شوند:

گروه اول - روشهایی هستند كه هزینه ای نداشته باشند مثلا استفاده درست از وسایل و دستگاهها و مراقبت و نگهداری از آنها .

 گروه دوم - روشهایی هستند كه هزینه دارند اما این هزینه ها چندان زیاد نیست، مانند تعمیر و نگهداری وسایل، اندازه گیری میزان مصرف انرژی در دستگاههای مختلف یك كارخانه و نظارت بر تغییر مصرف هر دستگاه، عایق كاری لوله ها و كانالها، اجرای برنامه های آموزشی در خصوص روشهای كاهش انرژی .

گروه سوم - روشهای پر هزینه هستند. در این روشها باید تغییرات اساسی جهت بهبود مصرف انرژی در دستگاهها، تاسیسات و ساختمانها بوجود آورد مثلا اگر كارخانه ای كهنه و قدیمی باشد باید در صورت نیاز و امكان صرفه جویی انرژی، دستگاههای آنرا با دستگاههای نو تعویض كرد یا دستگاههای تكمیلی در جهت جلوگیری از اتلاف انرژی نصب نمود.

اهمیت و ضرورت مدیریت مصرف انرژی

الف) به لحاظ آموزه‌های دینی و اخلاقی، اسراف در بهره‌برداری از منابع، غیر مۆمنانه و غیرانسانی است.

ب) به لحاظ علمی و عقلی، اتلاف منابع موجود یا استفاده غیرعالمانه، بدون حساب و با کارآیی کم‌غیرمنطقی و غیرعاقلانه است.

ج) به لحاظ فرهنگ انسانی و عدل و انصاف، تصاحب و در اختیار گرفتن منابع توسط کسانی یا نسلی خاص، غیرعادلانه و غیرمنصفانه، بلکه ظالمانه و تجاوزکارانه است.

منظور از ارتقای کارایی یا بهینه‌سازی (یا منطقی‌سازی) مصرف انرژی، انتخاب الگوها و اتخاذ روش‌ها و سیاست‌هایی در مصرف انرژی است، که از نقطه نظر اقتصاد ملی مطلوب باشند. در این چارچوب، تعیین سهم صورت‌های مختلف انرژی در سبد انرژی هر جامعه، با توجه به امکانات درازمدت آن جامعه، همچنین به کارگیری پر بازده‌ترین شیوه استفاده از آنها، که متضمن کاهش تخریب منابع انرژی و نیز کاهش تاثیرات سوء ناشی از استفاده ناصحیح از انرژی بر عوامل حیات و حرکت باشد، مدنظر است.

مدیریت (یا بهینه‌سازی) مصرف و ارتقای کارایی انرژی، به معنی تنظیم برنامه و ایجاد ساختار و سازماندهی مناسب برای کنترل و نظارت دائم بر نحوه به کارگیری منابع انرژی همچنین بازنگری مرتب و مستمر در تعیین سهم صورت‌های مختلف انرژی برای مصرف، ارتقای سطح تکنولوژی و اعمال اهرم‌های لازم برای افزایش کارآیی و اثربخشی و به بیان دیگر، نیل به بهره‌وری بالاتر، در مصرف انرژی می‌باشد که امری گریزناپذیر است.

تقسیم بندی مصرف کننده های گوناگون

بخشهای خانگی و تجاری

وسایل و مصرف كننده های انرژی كه در خانه و یا در مغازه ها و فروشگاههای خانگی مثل یخچال، فریزر، تلویزیون، ماشین لباسشویی، جاروبرقی، اجاق، روشنایی و دستگاههای گرمایش و سرمایش، جزء مصرف كننده های این بخش هستند. در این بخش، بیشتر از انرژی برق استفاده می شود و مهمترین مصرف آن برای گرمایش و سرمایش و روشنایی است. در كشور ما 34% از انرژی تقریبا یك سوم انرژی، در این بخش مصرف می شود.

اقدامات مدیریت مصرف در این بخش شامل موارد مختلفی می شود. آگاه سازی و آموزش مصرف كنندگان اولین اقدام مهم به شمار می رود. آموزش راههای درست استفاده از وسایل خانگی به وسیله معلمان و دبیران به دانش آموزان، انتشار كتاب و جزوه برای كودكان و نوجوانان، انتشار دفترچه های راهنمای استفاده صحیح از دستگاه ها و پخش برنامه های رادیو و تلویزیونی، روشهایی هستند كه می توان برای مصرف بهینه انرژی از آنها استفاده كرد.

روش دیگر مدیریت انرژی در این بخش آن است كه از تولیدكنندگان بخواهیم دستگاهها و ساختمان هایی با مصرف بهینه انرژی بسازند. ساختمانها، فروشگاهها و مغازه ها را می توان طوری طراحی كرد كه مصرف انرژی كمتر بشود، مثلا می توان برای روشنایی ساختمان، بیشتر از نور خورشید استفاده كرد یا ساختمان را خوب عایقكاری كرد تا سرما از بیرون به داخل ساختمان نفوذ نكند و گرما از داخل بیرون نرود.

بنزین

بنزین یكی از انرژی‌های استراتژیك در جهان به شمار می‌رود كه در كشور ما نیز با دقت زیادی موضوعات مربوط به آن دنبال می‌شود. حال با افزایش قیمت این حامل انرژی كه تولید آن با دشواری‌هایی مواجه است بهتر است از چگونگی میزان مصرف سوخت خودروی خود مطلع شویم یا نبض خودرو را در دست گیریم تا با اجرای برخی راهكارها به جای مصرف مثلا 10 لیتر بنزین در 100 كیلومتر پیمایش، مقدار سوخت كمتری مورد استفاده قرار گیرد.

كارشناسان چند راهكار را برای مدیریت مصرف سوخت خودرو پیشنهاد كرده‌اند:

1ـ تنظیم موتور خودرو؛ این كار بهره‌دهی سوخت را بالا می‌برد و تا 5/7 درصد باعث صرفه‌جویی در مصرف سوخت می‌شود.

2ـ استفاده از فیلتر هوای استاندارد، 10 درصد مصرف را كاهش داده و از موتور خودرو نیز محافظت می‌كند.

3ـ استفاده از سوخت مناسب با سطح تكنولوژی و نیاز خودرو نیز از راه‌های مدیریت مصرف سوخت است.

4ـ ویراژ دادن و رانندگی‌های تهاجمی و به اصطلاح تخت‌گاز رفتن مصرف بنزین را بسیار بالا می‌برد.

5ـ رانندگی با دنده مناسب نیز در میزان سرعت، ترافیك و بزرگراه‌ها از اصولی است كه در كاهش مصرف سوخت موثر است.

6ـ انتخاب درست مسیر و لاین مناسب، خودداری از شتاب غیرضروری، حركت‌های مارپیچ، خاموش كردن اتومبیل در توقف طولانی و ترافیك نیز در مصرف سوخت خودرو موثر شناخته شده است.

7ـ كارشناسان درباره تنظیم باد لاستیك‌ها، تعویض به موقع روغن موتور و اجتناب از حمل بار اضافی توصیه كرده‌اند كه دقت در این موارد نیز می‌تواند مصرف سوخت خودرو را به میزان قابل توجهی كاهش دهد.

بخش صنایع

منظور از این بخش، مصارفی از انرژی است كه در كارخانجات به مصرف می رسد تا انواع كالا ها تولید شود و در اختیار مصرف كنندگان قرار گیرد. تمامی كارخانجات، مصرف كنندگان بزرگ انرژی هستند، اما بعضی از آنها بیشتر از دیگران انرژی مصرف می كنند. به این گروه كارخانجات بسیار انرژی بر می گویند. كارخانجات تولید سیمان، فولاد و فلزات و همچنین نیرو گاهها یعنی كارخانجات تولید برق، انرژی زیادی به صورت برق یا مواد سوختنی مصرف می كنند. نوع انرژی مصرف شده در صنایع یكسان نیست و به نوع صنعت وابسته است. در صنایع شیمیایی بیشتر از انرژی فسیلی (نفت و گاز) و در صنایع فلزی (با كوره های الكتریكی نظیر صنایع فولاد، آلومنیوم، آهن، مس) بیشتر از انرژی برق استفاده می شود.

در بعضی از صنایع هم مثل صنایع ساخت سیمان، كاغذسازی و صنایع غذایی (نظیر صنایع قند و شكر) از هر دو نوع انرژی به میزان تقریبا یكسانی استفاده می شود.

در كشور ما تقریبا 27% یعنی حدود یك سوم از كل انرژی در این بخش مصرف می شود. اما باید توجه داشت كه مصرف انرژی در این بخش - كه در حال حاضر كمتر از بخش خانگی و تجاری است -به سرعت افزایش می یابد، زیرا كشورمان در حال سازندگی است و تعداد كارخانجات روز به روز بیشتر می شوند.

 ادامه دارد...

منابع: eecm، ifco، معماری نیوز، جام جم آنلاین، eeo.moe