اجرای سلول گیاهی (2)
پیکر گیاهان از تعدادی اجزای میکروسکوپی کوچک به نام سلول ساخته شده است. به بیان دیگر سلول ها واحد های عملکردی و ساختاری پیکر گیاان و دیگر موجودات زنده هستند. اندازه و شکل سلول ها بر اساس عملکردشان، شرایط محیطی و نیازهای موجودات زنده بسیار متنوع است. برخی از موجودات زنده تک سلولی هستند، در حالی که بقیه چند سلولی بوده و اشکال پرسلولی را تولید می کنند.
در مقالات قبل مطالبی در رابطه با اجزای سلول گیاهی دانستیم. در ادامه می خوانیم...
ریبوزوم ها
ریبوزوم ها اندامک های کروی شکل کوچکی هستند که در سلول های یوکاریوتی به طور آزاد یا چسبیده به شبکه آندوپلاسمی و در سلول های پروکاریوتی درون سیتوپلاسم قرار دارند.
از اسید های نوکلئیک از نوع اسید ریبونوکلئیک RNA و پروتئین ساخته شده اند. به عبارت دیگر ریبوزوم ها ساختار ریبونوکلئوپروتئینی دارند.
هر ریبوزوم از دو زیر واحد ساخته شده است که به وسیله ی یون های منیزیم به هم متصل می شوند.
شبکه آندوپلاسمی
شبکه آندوپلاسمی یک شبکه ی در هم رفته از بخش های لوله ای کیسه مانند و حفره ای شکل است که از غشای
هسته تا غشای سیتوپلاسمی در سلول های یوکاریوتی گسترش دارد.
هر بخش شبکه دارای دو غشاء و فضایی واقع در بین آن ها می باشد. شبکه ی آندوپلاسمی به دو حالت در سلول دیده می شود:
شبکه ی آندوپلاسمی زبر یا دانه دار که در سطح بیرونی به ریبوزوم ها اتصال دارد و
شبکه آندوپلاسمی صاف یا بدون دانه.
ریبوزوم ها در RER به صورت گروهی در اتصال به شبکه دیده می شوند.
ساختار شیمیایی ER ز پروتئین ها و لیپید ها می باشد.
شبکه ی آندوپلاسمی هم چنین در نقل و انقالات درون سلولی، ساخت دیواره و .... نقش دارد.
دستگاه گلژی
این دستگاه به وسیله ی کامیلو گلژی برای اولین بار به عنوان دستگاه شبکه ی درونی کشف شده بود.عملکرد این دستگاه دخالت در فرایند ترشح است. دستگاه گلژی هم چنین در تشکیل دیواره ی سلول، در انتقال درون سلولی، تشکیل لیزوزوم های اولیه و نیز در تشکیل غشاء سیتوپلاسمی نقش دارد.
لیزوزوم ها
اندامک های کروی کوچکی که با داشتن آنزیم های هیدرولیز کننده در گوارش درون یاخته ای و برون یاخته ای دخالت دارند. لیزوزوم ها به قطر 4/0 تا 8/0 میکرون هستند.
هر لیزوزوم از یک غشاء واحد با ماده ی زمینه ای سرشار از آنزیم ساخته شد است.
لیزوزوم ها علاوه بر دخالت در عمل گوارش و هضم مواد غذایی با تخریب بخشی از محتویات سلولی در زمان مواجهه سلول با فقر غذایی در تأمین مواد ضروری برای سلول دخالت دارند. (پدیده ی خود خواری) لیزوزوم ها عمل حذف سلول های مرده را نیز انجام می دهند.
ریز رشته ها و ریز لوله ها
بیشتر سلول ها دارای شبکه ای از ساختارهای پروتئینی رشته ای و لوله ای هستند که در مجموعاسکلت یاخته ای (cytoskeleton) نامگذاری شده اند.
ریز شته ها یا رشته های اکتینی به قطر 6 تا 8 نانومتر هستند.
این رشته ها در فعالیت های انقباضی در سلول های عضلانی، در جریانات سیتوپلاسمی، در تقسیم سلول ... دخالت دارند.
ریز لوله ها یا میکروتوبول ها به قطر 24 تا 25 نانومتر ساختار های استوانه ای تو خالی هستند. ریز لوله ها در انتقالات درون سلولی، جنبش های سلولی، حرکت مژکی و تاژکی، حرکت اندام ها و حرکت کروموزوم ها در زمان تقسیم، در ساختار دستگاه دوک تقسیم و... دخالت دارند.
