تبیان، دستیار زندگی
پراكندگى و نزاع بپرهیزید؛ چرا که نزاع و اختلاف موجب سستى و ناتوانى شما می شود و نتیجه این سستى چیزی نیست جز از بین رفتن قدرت، قوت، شکوه و عظمت شما.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : امید پیشگر
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

کاری از جمع پراکنده ساخته نیست!


قرآن کریم با نهی از اینگونه اختلاف ها و کشمکش های درون گروهی، آثار مخرب آن را نیز بیان می کند:

... وَلاَ تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِیحُكُمْ وَاصْبِرُواْ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ

و از خدا و پیامبرش اطاعت كنید و با هم نزاع مكنید كه سُست شوید و مهابت شما از بین برود، و صبر كنید كه خدا با شكیبایان است.


اتحاد

امیرالمومنین علیه السلام از اتحاد می گوید

اختلاف بر دو نوع است : یکی سازنده و دیگری مخرب.

اختلاف سازنده اختلافی است که محصول آن کشف حقیقت و در نتیجه، رشد علمی یا عملی است.

واقعیت این نوع اختلاف، همکاری طرفین در جهت حل مشکل است. نوع دیگر آن وقتی رخ می دهد که حداقل یک طرف به دنبال تخریب و از میدان به در کردن دیگری است و اصلا سخنی از سازندگی و رفع مشکل نیست. [1]

قرآن کریم با نهی از اینگونه اختلاف ها و کشمکش های درون گروهی، آثار مخرب آن را نیز بیان می کند:

... وَلاَ تَنَازَعُواْ فَتَفْشَلُواْ وَتَذْهَبَ رِیحُكُمْ وَاصْبِرُواْ إِنَّ اللّهَ مَعَ الصَّابِرِینَ

[2]؛ و از خدا و پیامبرش اطاعت كنید و با هم نزاع مكنید كه سُست شوید و مهابت شما از بین برود، و صبر كنید كه خدا با شكیبایان است.

نتیجه این سستى چیزی نیست جز از بین رفتن قدرت، قوت، شکوه و عظمت شما.

و از آنجا که قرآن شفاست [3] درمان درد را هم بیان می کند.

در همین آیه درمان این بیماری اجتماعی را رعایت سه امر می داند:

1. دین مداری (أَطیعُوا اللَّهَ) 2. اطاعت از ولی امر (وَ رَسُولَه) 3. صبر (وَ اصْبِرُوا)

امیرالمومنین علیه السلام که قرآن ناطق است ، همین معارف قرآن کریم را با شرح و تبیین بیشتر بیان فرموده است که بخشی از آن را می توان در نهج البلاغه حضرت مشاهده کرد:

هیچ خیری در اختلاف نیست

امام علی علیه السلام اختلاف را خالی از هر خیری می داند و می فرماید:

إِنَّ جَمَاعَةً فِیمَا تَكْرَهُونَ مِنَ الْحَقِّ خَیْرٌ مِنْ فُرْقَةٍ فِیمَا تُحِبُّونَ مِنَ الْبَاطِلِ وَ إِنَّ اللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ یُعْطِ أَحَداً بِفُرْقَةٍ خَیْراً مِمَّنْ مَضَى وَ لَا مِمَّنْ بَقِی‏ [4]

بی تردید اتحاد در آن حقی که مورد پسند شما نیست بهتر از اختلاف و گروه گروه شدن در باطلی است که مورد علاقه شماست. این را هم بدانید که خداوند سبحان به هیچ کس از آغاز تاریخ زندگی بشر تا انجام آن؛ به واسطه اختلاف خیری را ارزانی نداشته و نخواهد داشت.

اگر طرفین نزاع به اهمیت اتحاد ایمان داشته و خواستار برقراری آن باشند ، راهش این است در اموری که بر خلاف خواست یا سلیقه آنهاست دندان بر جگر بگذارند و تحمل پیشه کنند. [5] و این همان دستور به صبری است که قرآن پیش روی ما می گذارد.

اختلافها و کشمکش های درون گروهی، آثار مخرب آن را نیز بیان می کند: وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُكُم؛ از پراكندگى و نزاع بپرهیزید؛ چرا که نزاع و اختلاف موجب سستى و ناتوانى شما می شود و نتیجه این سستى چیزی نیست جز از بین رفتن قدرت، قوت، شکوه و عظمت شما. و از آنجا که قرآن شفاست.درمان درد را هم بیان می کند. در همین آیه درمان این بیماری اجتماعی را رعایت سه امر می داند: 1. دین مداری (أَطیعُوا اللَّهَ) 2. اطاعت از ولی امر (وَ رَسُولَه) 3. صبر (وَ اصْبِرُوا)

دین محوری و ولایت مداری کارآمدترین عامل اتحاد

همان گونه که گذشت ، قرآن کریم اطاعت از خدا و رسولش را اساسی ترین عامل وحدت معرفی و مردم را به رعایت آن دعوت می کند.

امیرالمومنین علیه السلام که مفسر و مبیّن قرآن است در شرح آیه ای که حرف خدا و رسولش مرجع حل اختلاف معرفی می کند بعد از تلاوت آیه شریفه:

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ مَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنكُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ ...[6]

در شرح آن می فرماید:

فَالرَّدُّ إِلَى اللَّهِ الْأَخْذُ بِمُحْكَمِ كِتَابِهِ وَ الرَّدُّ إِلَى الرَّسُولِ الْأَخْذُ بِسُنَّتِهِ الْجَامِعَةِ غَیْرِ الْمُفَرِّقَة. [7]

بازگردان به خدا، قبول همراه با پیروی از دستورات صریح او در قرآن است و ارجاع به رسول صلی الله علیه و آله، پذیرفتن و پیروی از سنّت اوست كه موجب اتحاد و مانع تفرقه و چند دستگی است.

کاری از جمع پراکنده ساخته نیست

آن چیزی که مشکل را حل و درد اجتماعی را درمان می کند ، اتحاد و همدلی است وگرنه فراوانی جمعیت دردی را که دوا نمی کند هیچ؛ خود درد بی درمان است اگر کسی به فکر نباشد.

در این باره امام علی علیه السلام می فرماید:

إِنَّهُ لَا غَنَاءَ فِی كَثْرَةِ عَدَدِكُمْ مَعَ قِلَّةِ اجْتِمَاعِ قُلُوبِكُمْ [8] ؛بی تردید تا زمانی که قلبهایتان هماهنگ و متحد نباشد ، زیادی تعدادتان سودی نخواهد داشت.

امام علی

اتحاد مهمترین عامل پیروزی

مهترین عامل پیروزی بر دشمن و حفظ نظام اسلامی جمع شدن دور یک محور مشترک یعنی اتحاد است.

امیرالمومنین علیه السلام در خطابی همراه با سرزنش به یاران متفرق خود که مدام ساز ناسازگاری می نواختند چند عامل شکست در برابر دشممن را گوشزد می فرماید:

إِنِّی وَ اللَّهِ لَأَظُنُّ أَنَّ هَۆُلَاءِ الْقَوْمَ سَیُدَالُونَ مِنْكُمْ بِاجْتِمَاعِهِمْ عَلَى بَاطِلِهِمْ وَ تَفَرُّقِكُمْ عَنْ حَقِّكُمْ

به خدا سوگند یقین دارم که به زودی این قوم (بنی امیه)، دولت را تصاحب و بر شما حاکم خواهند شد؛ چرا که آنها بر باطلشان متحدند و شما بر محور حقتان؛ نه.

آنگاه امام علیه السلام سه عامل دیگر را نیز ذکر می کنند:

وَ بِمَعْصِیَتِكُمْ إِمَامَكُمْ فِی الْحَقِّ وَ طَاعَتِهِمْ إِمَامَهُمْ فِی الْبَاطِلِ ؛ آنها از رهبر خود تبعیت می کنند و شما؛ نه

وَ بِأَدَائِهِمُ الْأَمَانَةَ إِلَى صَاحِبِهِمْ وَ خِیَانَتِكُمْ ؛آنها در اموالی به شکل امانت در اختیارشان است امینند و شما خائن.

وَ بِصَلَاحِهِمْ فِی بِلَادِهِمْ وَ فَسَادِكُم‏ ؛ آنها به دنبال آبادانی مادی و معنوی دیارشانند و شما به دنبال تخریب و ویرانی. [9]

اصرار امام علی علیه‌السلام بر وحدت در درون نظام اسلامی

یکی از ویژگی های امام علی علیه السلام که کسی نمی تواند منکر آن باشد اصرار بر وحدت بین مسلمانان و قوا در درون نظام اسلامی است.

در این باره امام علی علیه السلام می فرماید: إِنَّهُ لَا غَنَاءَ فِی كَثْرَةِ عَدَدِكُمْ مَعَ قِلَّةِ اجْتِمَاعِ قُلُوبِكُمْ ؛ بی تردید تا زمانی که قلبهایتان هماهنگ و متحد نباشد بسیاری تعدادتان سودی نخواهد داشت

آن حضرت درباره این اشتیاق درونی خویش می فرماید:

لَیْسَ رَجُلٌ فَاعْلَمْ أَحْرَصَ [النَّاسِ‏] عَلَى جَمَاعَةِ أُمَّةِ مُحَمَّدٍ ص وَ أُلْفَتِهَا مِنِّی‏؛ هیچ کس مشتاق تر از من بر اتحاد و همبستگی امت محمد صلی الله علیه و آله نیست. [10]

شاهد این مدعا را می توان در توصیه های پایانی ایشان به وضوح مشاهده کرد آنجا که فرمودند:

أُوصِیكُمَا وَ جَمِیعَ وَلَدِی وَ أَهْلِی وَ مَنْ بَلَغَهُ كِتَابِی بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِكُمْ وَ صَلَاحِ ذَاتِ بَیْنِكُمْ فَإِنِّی سَمِعْتُ جَدَّكُمَا ص یَقُولُ صَلَاحُ ذَاتِ الْبَیْنِ أَفْضَلُ مِنْ عَامَّةِ الصَّلَاةِ وَ الصِّیَام‏ [11]

شما (حسن و حسین علیهماالسلام) و همه فرزندان و خاندانم و هر كه این وصیتم به او مى‏رسد را به تقواى الهى و نظم در زندگى و ایجاد صلح و وحدت در میان صفوف خود سفارش مى‏كنم؛ چرا كه از جدّ شما (صلّى اللّه علیه و آله) شنیدم مى‏فرمود: «آشتی دادن دو نفر از یک سال نماز و روزه بهتر است»

ریشه اختلاف و کینه توزی

امیرالمومنین علیه السلام عامل اصلی ایجاد اختلاف و دامن زدن به آن را فساد قلب و انحرافات اخلاقی معرفی کرده و می‌فرماید:

إِنَّمَا أَنْتُمْ إِخْوَانٌ عَلَى دِینِ اللَّهِ مَا فَرَّقَ بَیْنَكُمْ إِلَّا خُبْثُ السَّرَائِرِ وَ سُوءُ الضَّمَائِرِ فَلَا تَوَازَرُونَ وَ لَا تَنَاصَحُونَ وَ لَا تَبَاذَلُونَ وَ لَا تَوَادُّون‏ [12]

شما بر اساس دین خدا با هم برادر هستید، چیزى جز آلودگى درون ها و بدى نیّت ها شما را از هم جدا نكرده، برای همین است که یكدیگر را یارى نمى‏دهید و خیر همدیگر را نمی خواهید و به هم بذل و بخشش ندارید و با یكدیگر دوستى نمى‏كنید.

پی نوشت ها :

1.   213/ بقره

2.   46/ انفال

3.   82/ اسراء

4.   خطبه 176

5.   پیام امام امیرالمومنین ع 6/601

6.   اى اهل ایمان! از خدا اطاعت كنید و [نیز] از پیامبرص و صاحبان امرتان اطاعت كنید و اگر درباره چیزى [از احكام و امور مادى و معنوى] نزاع داشتید، آن را [براى فیصله یافتنش‏] به خدا و پیامبرص ارجاع دهید. 59/ نساء

7.   نامه 53

8.   خطبه 119

9.   خطبه 25

10.  نامه 78

11.  نامه 47

12.  خطبه 113

  امید پیشگر          

بخش قرآن تبیان