شبکیه چشم و بیماری‌های آن
بیماری‌های شبکیه می‌تواند افراد را از بدو تولد تا دوران سالمندی گرفتار کند؛ به عنوان مثال بیماری‌های مادرزادی چون شب کوری می‌تواند از بدو تولد رخ داده و سلامت بینایی فرد را تحت‌الشعاع قرار دهد.
شبکیه داخلی‌ترین لایه چشم است و شامل سلول‌های گیرنده نور و سلول های عصبی می‌باشد.
این لایه بسیار نازک، 75 درصد مساحت کره چشم را می‌پوشاند.
شبکیه، لایه حساس به نور را تشکیل می‌دهد و با تبدیل جریان الکترومغناطیسی نور به پیام عصبی و انتقال آن از طریق عصب بینایی به لب پس‌سری، به مغز توانایی دیدن را می‌دهد.
سلول‌های گیرنده نور در شبکیه، دو نوع می‌باشند:
- سلول‌های مخروطی که توانایی دیدن رنگ‌ها را در روشنایی به مغز می‌دهند.
- سلول‌های استوانه‌ای که بینایی در تاریکی را امکان‌پذیر می‌سازند.
جایی را که عصب بینایی از شبکیه خارج می‌شود نقطه کور می‌گویند.
لکه زرد (ماکولا) بخش دیگری از شبکیه است که در امتداد محور نوری کره چشم قرار دارد و در دقت و تیزبینی چشم نقش دارد.
علل بیماری های شبکیه
دکتر امین‌الله نیک اقبالی، فوق تخصص شبکیه و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران درباره بیماری های شبکیه چشم می گوید:
«بیماری‌های شبکیه می‌تواند افراد را از بدو تولد تا دوران سالمندی گرفتار کند؛ به عنوان مثال بیماری‌های مادرزادی چون شب کوری می‌تواند از بدو تولد رخ داده و سلامت بینایی فرد را تحت‌الشعاع قرار دهد.
در سنین کودکی، نوجوانی و جوانی نیز ضربه‌هایی که به چشم اصابت می‌کنند، عمده‌ترین عامل بروز اختلالات شبکیه‌ای چشم هستند.
همچنین در سنین میانسالی و همزمان با شیوع دیابت، عوارض چشمی ناشی از آن نیز در افراد افزایش پیدا می‌کند.
بنابراین لازم است افراد مبتلا به دیابت توسط چشم‌پزشک نیز تحت نظر باشند و به صورت دوره ای چکاپ شوند. اغلب اوقات می‌توان با اقدامات پیشگیرانه ساده جلوی بروز عوارض خطرناک چشمی را در این بیماران گرفت.
هر چه زمان ابتلا به بیماری قند طولانی‌تر باشد، احتمال ابتلای فرد به عوارض چشمی آن افزایش می‌یابد. همچنین افزایش نوسانات قند به علت عدم کنترل آن، شانس عوارض چشمی ناشی از دیابت را بالا می‌برد. به همین دلیل بر ضرورت انجام معاینات سالانه تاکید می‌کنیم.
در دوران سالمندی نیز ناراحتی‌های چشمی شبکیه از جمله بیماری‌های ناحیه ماکولای چشم، شایع هستند.
عدم رسیدگی به این بیماری رفته‌رفته قدرت بینایی را از فرد سالمند می‌گیرد و وی را خانه‌نشین می‌کند. تشخیص به هنگام برای درمان این بیماری ضروری است.
لازم است پدر و مادرها، کودکان نارس خود را که در دستگاه نگهداری می‌شوند، حتما برای معاینه چشم نزد متخصص ببرند تا اگر مشکلی وجود داشت، در همان بدو تولد از تشدید آن پیشگیری کرد.
البته برای نواقص و بیماری‌های ژنتیکی نمی‌توان کار چندانی انجام داد و خانواده‌ها باید قبل از فرزنددار شدن، آزمایشات ژنتیکی را انجام دهند، به عنوان مثال تنها سرطانی که به صورت ارثی منتقل می‌شود، تومور رتینوپلاستوم شبکیه چشم است که اگر به آن توجه شده بود، هرگز رخ نمی‌داد.
البته در حال حاضر این سرطان قابل درمان است و اقداماتی نیز برای بهبود آن از طریق سلول‌های بنیادی در حال انجام است.»
روشی ساده برای تشخیص بیماری های شبکیه چشم
محققان استرالیایی موفق به کشف روشی جدید برای تشخیص بیماری تخریب ماکولا (منطقه مرکزی شبکیه) شدند.
بیماری تخریب ماکولا یک بیماری مربوط به سن است که احتمال بروز آن در افراد بالای 50 سال وجود دارد؛ البته عواملی مانند مصرف سیگار و ژنتیک نیز در بروز این بیماری موثر است.
این بیماری در دید افراد تاثیر می گذارد، به این ترتیب که پس از آسیب و تخریب ماکولا، انجام فرآیندهایی مانند مطالعه و رانندگی که مستلزم دید مستقیم هستند ، تحت تاثیر قرار می گیرند. در برخی از موارد، این بیماری منجر به تاری دید شدید و در نهایت نابینایی می شود.
روش متداول تشخیص این بیماری بسیار مشکل است، چراکه بیمار باید پیش از انجام تست به مدت 20 دقیقه در یک اتاق کاملا تاریک منتظر بماند تا برای آزمایش آماده شود. محققان برای رفع این مشکل یک روش جدید کشف کرده اند که دیگر نیازی به تحمل یک اتاق تاریک به مدت 20 دقیقه نیست.
در این روش جدید، تشخیص تخریب ماکولا، تحت نور معمولی اتاق و با دستگاهی مخصوص انجام می شود.
در این روش تشخیص بیماری با سرعت و دقت بسیار بیشتری انجام می شود. هزینه درمان توسط این روش بسیار کمتر از روش قبلی است.
فرآوری: نیره ولدخانی
بخش سلامت تبیان
منابع:
ایسنا
ایران ناز
ویکی پدیا
مطالب مرتبط:
