تبیان، دستیار زندگی
همانطور که همه می دانیم قرآن دارای بعد ظاهری و باطنی است وبرنامه کامل جهت زندگی. آیا زمانی که همه انسانها یا به عبارت بهتر بیشتر انسانها به تمام معارف و رمز و رازهای قرآن پی بردند دیگر ماموریت این کتاب آسمانی به پایان می رسد با نه ؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

اعتبار زمانی قرآن تا کجاست؟!


همانطور که همه می دانیم قرآن دارای بعد ظاهری و باطنی است و برنامه کامل جهت زندگی.

آیا زمانی که همه انسانها یا به عبارت بهتر بیشتر انسانها به تمام معارف و رمز و رازهای قرآن پی بردند دیگر مأموریت این کتاب آسمانی به پایان می رسد ؟


قرآن

حضرت امام رضا (علیه السلام) می فرمایند: «قرآن ریسمان محکم الهی است؛ قرآن راه برتری است که انسانها را به سوی بهشت راهنمایی می کند و از آتش دوزخ می رهاند، گذشت زمان آن را فرسوده نمی کند و گفتار آدمیان آن را تباه نمی سازد. زیرا اختصاص به زمان خاصی ندارد و دلیل روشنی برای همه انسانهاست. از پیش رو و پشت سر، خط بطلان بر آن کشیده نمی‌شود. کتابی است که از سوی خداوند حکیم فرود آمده است.» (1)

با توجه به کلام امام رضا (علیه السلام)، قرآن کتاب زنده ای است که متعلق به زمان خاصی نبوده، بلکه برای همه انسانها و همه اعصار کلام حقی است که باطل نمی گردد.

از آنجا که قرآن برای زمان خاصی نیست، دلیلی بر ماندگاری و جاویدان بودن این کتاب مقدس است.

امام رضا (علیه السلام) از پدرشان موسی بن جعفر (علیه السلام) نقل می فرمایند: مردی از امام جعفر صادق (علیه السلام) پرسید: چگونه است که هر چه قرآن بیشتر مورد بررسی قرار می گیرد، بر تازگی آن افزوده می شود؟

حضرت پاسخ دادند: «زیرا خداوند قرآن را برای زمان خاصی و مردم به خصوصی نازل نفرموده است، بنابراین قرآن در هر زمان جدید، و تا روز قیامت برای هر قوم و گروهی از مردم، تازه است. »(2)

دلیل دیگر بر جاودانگی قرآن كریم این است كه بشر بتواند به حدی برسد كه تمامی وجوه اعجاز قرآن را كشف نموده و بتواند مانند قرآن را بیاورد اما این مسأله به دلیل نسبی بودن همیشگی دانش بشری ممكن نیست زیرا از طرفی نقص نسبی ، ذاتی، دانش بشر است و از طرف دیگر قرآن كریم تنها ظهر ندارد بلكه بطون بسیار زیادی دارد كه بشر معمولی از درك و وجود آن، نا آگاه است .

لذا در قرآن كریم سرانجام تحدی برای بشر، با حرف نفی ابد بیان شده است :" ...فَإِن لَّمْ تَفْعَلُواْ وَلَن تَفْعَلُواْ ..." (3)

حرف " لن " برای نفی ابد بكار می رود و معنای آیه این است كه "هرگز" نخواهید توانست مانند قرآن را بیاورید.

نبی مكرم (صلی الله علیه و آله) تمامی مسلمانان جهان را در تمامی اعصار به تمسك به قرآن و اهلبیت‌(علیه السلام) دعوت می كنند و بیان می فرمایند كه با تمسك به این دو امانت، هرگز گمراه نخواهید شد ؛ قاعدة قرآن باید جنبه هدایتگری برای همیشه تاریخ را داشته باشد تا بتواند از گمراهی بشردر هرسطحی كه پیشرفت كرده باشد ، جلوگیری كند

همچنین دقت در حدیث شریف و متواتر ثقلین نشان می دهد كه قرآن كریم همواره و تا پایان دنیا هدایتگر بشر خواهد بود :

انی تارك فیكم الثقلین ، كتاب الله و عترتی اهل بیتی ، ما ان تمسكتم بها لن تضلوا ابدا و انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض.

نبی مكرم (صلی الله علیه و آله) تمامی مسلمانان جهان را در تمامی اعصار به تمسك به قرآن و اهل بیت‌(علیهم السلام) دعوت می كنند و بیان می فرمایند كه با تمسك به این دو امانت، هرگز گمراه نخواهید شد.

قاعدتدً قرآن باید جنبه هدایتگری برای همیشه تاریخ را داشته باشد تا بتواند از گمراهی بشر در هر سطحی كه پیشرفت كرده باشد، جلوگیری كند.

مرحله بالاتر از تفسیر، دانش تأویل قرآن و راه یابی به بطون قرآن است.

تأویل به معنای «بازگردانیدن شیئی یا کلامی» به مقصود و مراد از آن است. اگرچه از نظر لغوی و برخی اصطلاحات می توان گفت تفسیر اعم از تأویل است و بطون قرآن شامل تفسیرها و تأویل های متعدد می شود ، اما با توجه به موارد استعمال تأویل در قرآن، می توان به این نتیجه رسید که منظور از بطون، تنها تأویل قرآن است و علم تأویل صحیح فقط از جانب پیامبر(صلی الله علیه و آله) و امامان معصوم(علیهم السلام) سزاوار است.

لذا علم تاویل و دستیابی به بطون قرآن در توان هر كسی نیست و راه دستیابی به آن، معصومین (علیهم السلام) هستند. معصومین (علیهم السلام) هم بطون را بر طبق ظرفیت و مراتب علم و ایمان هر كسی در اختیار وی قرار می دهند.

به نمونه هایی از این مساله توجه بفرمایید.

عبدالله بن سنان از ذریح محاربی نقل کرده است که گوید: به امام صادق(علیه السلام) گفتم: خداوند در کتاب خود به من فرمانی داده است، دوست دارم آن را بدانم. فرمود: آن چیست؟ گفتم: سخن خداوند عزوجل «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ وَلْیُوفُوا نُذُورَهُمْ وَلْیَطَّوَّفُوا بِالْبَیْتِ الْعَتِیقِ »(حج، آیه 29)؛ فرمود: کوتاه کردن موی شارب و چیدن ناخن ها و مانند آن. گفتم: فدایت شوم! ذریح محاربی از قول شما برای من نقل کرد که شما به او فرموده اید: «ثُمَّ لْیَقْضُوا تَفَثَهُمْ » دیدار با امام و «وَلْیُوفُوا نُذُورَهُمْ » آن مناسک است؟ حضرت فرمود: ذریح راست گفته است و تو نیز راست می گویی. همانا برای قرآن ظاهری و باطنی است و چه کسی تحمل می کند آنچه را که ذریح تحمل می کند؟(4)

امام رضا (علیه السلام) از پدرشان موسی بن جعفر (علیه السلام) نقل می فرمایند: مردی از امام جعفر صادق (علیه السلام) پرسید: چگونه است که هر چه قرآن بیشتر مورد بررسی قرار می گیرد، بر تازگی آن افزوده می شود؟ حضرت پاسخ دادند: «زیرا خداوند قرآن را برای زمان خاصی و مردم به خصوصی نازل نفرموده است، بنابراین قرآن در هر زمان جدید، و تا روز قیامت برای هر قوم و گروهی از مردم، تازه است »

نمونه ای دیگر :

از داود جصاص نقل شده که گفت: از امام صادق(علیه السلام) شنیدم که می فرمود: «وَعَلامَاتٍ وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ » (5)؛ نجم رسول خدا(صلی الله علیه و آله) است و علامات ائمه(علیهم السلام) اند (6) پیداست که حضرت معنای باطنی آیه را بیان فرموده اند؛ یعنی پیامبر ستاره ای است که مردم را در میان ظلمت و گمراهی ها به صراط الهی راهنمایی می کند؛ زیرا ظاهر آیه درباره ستاره ای است که در بیابان ها و دریاها راهنمای مردم در جهت یابی است و همین معنا در روایت دیگری بیان شده است.

امام صادق(علیه السلام) از پدرش و او از پدرانش از امام علی(علیه السلام) نقل کرده است که پیامبر(صلی الله علیه و آله) فرمودند: «وَبِالنَّجْمِ هُمْ یَهْتَدُونَ » ستاره جدی است؛ زیرا آن ستاره ای است که غروب نمی کند، بنای قبله بر آن است و به وسیله آن، اهل خشکی و دریا راهنمایی می شوند .(7)

پی نوشت ها:

(1)- مسند الرضا (علیه السلام)،باب فضل القرآن، ص 309

(2)- مسند الامام الرضا (علیه السلام)، ج1، کتاب التفسیر ص 309

(3)- بقره/24

(4)- بحارالانوار، ج 89، ص 83

(5)- نحل / 16

(6)- بحارالانوار، ج 16، ص 88

(7)- همان، ج 84، ص 66

بخش قرآن تبیان


منبع: سایت پرسمان قرآن