بهوش! هویت مان به تاراج می‌رود

در جهان امروز رشد، توسعه و پیشرفت علمی و اقتصادی از شاخصه‌های فخر و مباهات کشورها با یکدیگر است. اما یکی دیگر از مواردی که می‌تواند مایه افتخار یک کشور و دست آویزی برای جلب و جذب گردشگران باشد، وجود اماکن و آثار تاریخی و باستانی در آن کشور است. آنچه که می‌تواند هویت و تمدن دیرینه و کهن یک ملت را نشان دهد، وجود آثار تاریخی و باستانی یک کشور است. همچنین هرقدر جوانان یک کشور از گذشته خود مطلع باشند و تاریخ نیاکان خود را با چشم خود مشاهده کنند، احساس تعلق خاطر بیشتری به کشور و وطن خود پیدا می‌کنند و برای حفظ و حراست آن نیز بیشتر تلاش می‌کنند.

ایران از جمله کشورهایی است که با داشتن سابقه‌ای درخشان و تمدنی کهن، از فرهنگی غنی و بی بدیل برخوردار است که کمتر کشوری چنین موهبتی را داراست. بدیهی است هرقدر پیشینه و گذشته یک کشور شفاف‌تر و درخشان‌تر باشد، افتخار بیشتری برای مردم آن محسوب می‌شود.

از طرف دیگر برخی کشورهای استعمارگر که یارای مبارزه و مقابله با کشورمان را ندارند، سعی می‌کنند با تاراج فرهنگی و حذف پیشینه کهن ایرانی، تسلط و استعمار خود را روز بروز بیشتر کنند. هرقدر فرهنگ و هویت یک کشور ضعیف‌تر شود، امکان تسلط و بهره کشی از آن بیشتر خواهد شد. اهمیت و ارزش دادن به میراث فرهنگی و تاریخی کشور می‌تواند علاوه بر حفظ هویت ایرانی- اسلامی جلوی تهاجم فرهنگ غربی را بگیرد. اینجاست که اهمیت و ارزش آثار تاریخی و کهن ایرانی نمود بیشتری پیدا می‌کند.آثار تاریخی بخشی از هویت و سند ملی ما ایرانیان است. تخریب و صدمه به آن موجب از بین رفتن تمدن و فرهنگ کهن ایرانی و خیانت به نسل‌های بعدی است که دسترسی به این آثار ندارند.

بناهای تاریخی از دو طریق در معرض آسیب و خرابی هستند. یکی از طریق بلایای طبیعی مثل زلزله، سیل، باد، طوفان و... که در این حالت نمی‌توان به راحتی از این بناها محافظت کرد. اما دسته دوم آسیب رسان‌ها، عامل انسانی است که به دو صورت آگاهانه و ناآگاهانه صورت می‌گیرد. بعضا مشاهده شده که برخی افراد برای سودجویی و نفع مادی دست به سرقت و قاچاق اموال فرهنگی و تاریخی می‌زنند و در راستای انتفاع شخصی هویت و سند ملی و تاریخی کشور خود را به تاراج می‌برند. در این دسته، عده‌ای نیز با روش‌ها و ابزارهای مختلف به این اموال صدمه‌ها و آسیب‌هایی وارد می‌کنند که به هیچ عنوان قابل جبران و ترمیم نیست. عده‌ای نیز بدون قصد و نیت سوء و با هدف شادی و خوشی لحظه‌ای به میراث فرهنگی کشور آسیب‌هایی وارد می‌کنند و باعث تخریب آنها می‌شوند.

مشاهده شده که برخی از بازدید کنندگان بر روی دیوارها و یا فضای سبز محوطه آثار تاریخی اقدام به نوشتن یادگاری می‌کنند و یا خراش و آسیبی بر پیکره بناها وارد می‌کنند و با این عمل گمان می‌کنند از آنها اثری به جا مانده است. در حالی که اگر هر بازدید کننده در راستای تخریب این اماکن یک حرکت ولو کوچک هم انجام دهد، بعد از چند سال دیگر اثری از آن مکان تاریخی باقی نخواهد ماند.

در برخی از آثار تاریخی امکان ورود به امارت‌ها و ساختمان‌ها نیز به بازدید کنندگان داده شده است. پله‌های این امارت‌ها به مرور زمان فرسوده شده‌اند. بنابراین بازدید کنندگان باید مراقب باشند به آرامی بر روی پله‌ها قدم بگذارند و با بی‌توجهی به این فرسودگی‌ها سرعت نبخشند.

همچنین در بعضی از اماکن تاریخی نوشته شده: "عکسبرداری ممنوع". زیرا نور فلاش و اشعه‌های دوربین بر تصاویر و یا هنر‌های نقش بسته بر دیوارها تاثیر منفی دارد. برخی افراد بدون توجه به این تذکر و دور از چشم ماموران و نگهبانان، اقدام به عکسبرداری می‌کنند و از این عمل خود نیز بسیار راضی و خوشحال هستند که توانسته‌اند از مکانی که هیچ کس اجازه عکسبرداری ندارد، تصویری برای خود داشته باشند غافل از آنکه صدمه‌های جبران ناپذیری به این آثار وارد کرده‌اند.

از سوی دیگر متاسفانه برخی آثار تاریخی و باستانی کشورمان از یک سو مورد بی توجهی و بی مهری مسئولان قرار گرفته است. از آنجا که در بسیاری از نقاط کشورمان آثار تاریخی و کهن وجود دارد، این امر موجب شده که مسئولان چندان توجهی به همه این آثار نداشته باشند و به مرور و در اثر عدم حفظ و حراست از آنها در حال از بین رفتن هستند.

به عنوان نمونه شهرداری های برخی از شهرهای سنتی و قدیمی نیز به منظور عمران و آبادانی شهر، اقدام به تخریب برخی اماکن و آثار تاریخی می‌کنند و بافت کهن و تاریخی را برای تبدیل به بافت شهری از بین می‌برند. البته شهرداری‌ها به منظور انجام امور عمرانی باید از اداره میراث فرهنگی اجازه دریافت کنند اما مشاهده شده که گاهی اوقات این کار با مجوز یا بدون مجوز به صورت اصولی صورت نمی‌گیرد و بخشی یا همه یک اثر تاریخی برای رسیدن به توسعه شهری از میان می‌رود.

از جمله راه‌های مقابله با این کار غیر فرهنگی آموزش همگانی به افراد است که می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. گرچه برای کسانی که به آثار تاریخی صدمه وارد می‌کنند قوانینی به منظور مجازات درنظر گرفته شده است اما به نظر می‌رسد بهترین راهکار افزایش سطح آگاهی مردم درخصوص چگونگی حفاظت از این آثار و اهمیت و ارزش حفاظت از آنهاست.

لزوم حفظ و صیانت از آثار فرهنگی و تاریخی کشور وظیفه تک تک ایرانیان است و هر ایرانی باید خود را در برابر حفاظت از اموال و میراث به دست آمده از گذشتگان مسئول بداند. بنابراین شایسته است که هر ایرانی نسبت به آثار تاریخی احساس تعلق خاطر داشته باشد و هر فرد علاوه بر اینکه خود مراقب است به این آثار صدمه‌ای وارد نشود، در صورت مشاهده هر گونه تخلف و تعدی سعی کند جلوی این کار غیر فرهنگی را بگیرد و در حفظ و نگهبانی هویت و تمدن کهن ایرانی بکوشد.