ما را با تکنولوژی چه کار؟
شما حالی برای جواب دادن به گوشی تلفن همراه خود ندارید، ولیکن گوشی تلفن همراه شما با توجه به صدای آهنگی که از آن بلند شده است، لحظاتی میشود که این پیام را برای شما به دنبال دارد که شخصی آن سوی خط با شما کاری دارد ولو آنکه شما حالی برای جوابگویی تلفن همراه خود نداشته باشید.
از طرفی نیز صدای آن موسیقیای که از گوشی تلفن همراه شما در میآید، با حال واحوال فعلی شما متناسب نیست.این مسئله مکرر، میتواند یکی از هزاران عوامل و دلایلی باشد که حال افراد جامعه را خراب میکند و به لحاظ روانی و حتی جسمانی، برای شما پیامدهای ناخوشایندی همراه خواهد داشت.
این مثال به عنوان مشتی نمونه خروار برای شما آورده شد، تا اثراتی که تلفن همراه به عنوان نمونه ای از ماحصل تکنولوژی بر انسان را، بتوان در ابعاد مختلف مورد بررسی قرار داد.از همین اندک نگاهی که به تلفن همراه داریم متوجه خواهیم شد که چه تأثیری روی سرنوشت روحی و جسمانی افراد جامعه میگذارد.
حال جور دیگری به این مسئله می نگریم.
احکام دینی قرار است دستورات و ملزوماتی برای تنظیم نظم زندگی فردی و اجتماعی آدمی داشته باشد.به عنوان مثال اوقات نماز که روابط آدمی را با مقوله ای با عنوان توحید،یا مقوله ای همچون شکرگزاری خالق تنظیم می کند تا ارتباط با خالق به بهترین شکل حاصل گردد و سایه ای توحیدی، بر زندگی بشرگسترش یابد. سایه ای که زندگی انسان را در پرتو التاف حق رنگ وامید می بخشد، رنگ و امیدی که اگر در جامعه همه گیر و فراگیر شود یقینآ اتفاقات خوبی برای سرنوشت روانی و جسمانی افراد جامعه انتظار می رود.
فرض بفرمایید همین لحظه ،لحظه راز و نیاز با خدای متعال باشد ، در همین هنگام برنامه تلویزیونی مورد علاقهی ما پخش شود،حالا سر دو راهی میمانیم که زمان را با دستورات دینیمان تنظیم کنیم یا فرصتمان را برای تماشای برنامه تلویزیونی قرار دهیم!؟
بله، تلویزیون نیز کنار تلفن همراه دستاوردی تکنولوژیک است که هر چقدر زمان از آن میگذرد، مخاطبانش بیشتر میل به تماشای آن را دارند.
ولی آنچه از زندگی تکنولوژی زده عصر حاضر برمی آید، زندگی در جامعه صنعتی است که همراه خود، فرهنگ زندگی صنعتی را نیز برای بشر به ارمغان آورده است،همان طور که تکنولوژی نیز به همراه خود ،فرهنگ خاص خود را در تمامی عرصه های زندگی انسان رواج داده است.
مارشال مک لوهان نظریه پرداز حوزه ارتباطات و استاد زبان انگلیسی در دانشگاه تورنتوی کانادا و رئیس" مرکز فرهنگ و تکنولوژی" در همین دانشگاه معتقد است که رشد تکنولوژی ،خلاف آن چه تصور میشود، نه به((آزادتر شدن))انسان بلکه به(( اسارت))بیشتر میانجامد.وسایل تکنولوژیک دیواره های نادیدنی زندانی هستند که بشر امروز در آن اسیر است
بی شک امروزه ما برای ادامه حیات خود، باید خود و احوالات مان را با وسایل گوناگونی که لازمه زندگی صنعتی است و تکنولوژی که حتی لحظه به لحظه نو میشود، وفق دهیم ، در حالی که به ابعاد روانی و جسمانی باید توجه کافی داشت ، که اثراتش سرنوشت ابدی آدمی را نیز متاثر از خود میکند.
ادامه مقاله را اینگونه مطرح می نماییم:
این تمدن غربی بود که با گذشت چند قرن، راه و روشش به شریعت علمی رسید، طوری که شریعت علمی به همهی ابعاد زندگی انسان غربی سایه انداخت در حالی که این شریعت با جامعه ای که دین سرلوحه زندگی افراد جامعه آن بود و با کشوری همچون کشور ما که به جامعه ای سنتی شناخته میشد،در تعارض و بیگانگی بود. یعنی ساختار اجتماع ما برای قبول تمدن غربی آمادگی نداشته است.ساختار سنتی اجتماع که مبتنی بر دین است و ساختار اجتماعی غرب نیز که بر((شریعت علمی جدید))استوار است که این دو،متوجه غایت واحدی نیستند.غالب انسانهای جهان ،دیگر دهها سال است که احکام عملی حیات خویش را نه از دین که از علوم وتکنولوژی جدید اخذ میکنند.
مارشال مک لوهان نظریه پرداز حوزه ارتباطات و استاد زبان انگلیسی در دانشگاه تورنتوی کانادا و رئیس" مرکز فرهنگ و تکنولوژی" در همین دانشگاه معتقد است که رشد تکنولوژی ،خلاف آن چه تصور میشود، نه به((آزادتر شدن))انسان بلکه به(( اسارت))بیشتر میانجامد.وسایل تکنولوژیک دیواره های نادیدنی زندانی هستند که بشر امروز در آن اسیر است.
در این مقاله مقصود ما نفی تکنولوژی نیست که تحقیق در ماهیت آن است که خواهشمند هستیم از مخاطبان گرامی دربارهی مطالب عنوان شده قضاوت زودهنگامی نداشته باشند.پژوهشهای علمی مختلفی که در همهی زمینهها انجام شده است دستورالعملهایی هستند که به انسان جدید می آموزند که چه باید بکند و چه نباید بکند؛به او میآموزد که چگونه بخورد،بخوابد،بیدار شود.با چه کسی دوست شود و از چه کسانی پرهیز کند و... .حال آنکه انسان دینی همه دستورالعملها و احکام عملی را از دین اخذ میکند. 1
مک لوهان مینویسد:..سرعت برق(الکتریسیته)موجب رسوخ تکنولوژی غرب به دورافتادهترین قسمت جنگلها،صحراها و دشتها گردیده.....
به باور این قلم ما باید تکلیفمان را با تکنولوژی مشخص نمائیم. آیا این تکنولوژی است که در ازای عمر با ارزش انسانی ما را هدایت میکند، یا این دین است که برای ما وقت هر عمل و دستورالعملی را بیان فرموده است مثلاً:شروع ماه مبارک رمضان ؟و ما چه باید و نبایدهایی را در این ماه می بایست رعایت کنیم.
که اینگونه نباید فکر شود که ما تکنولوژی را پدیده ای غیر مطلوب میدانیم، بلکه تکنولوژی رو به رشد و در مواقعی نیز باری را از دوش ما برمی دارد از طرفی در جاهایی تکنولوژی باعث شد که انسان راحتتر زندگی کند و در جهتی دیگر تحرک پذیری انسان را به خاموشی کشانده است
در این مقاله آنچه در مورد تکنولوژی بیان شد این است که اینگونه نباید فکر شود که ما تکنولوژی را پدیده ای غیر مطلوب میدانیم، بلکه تکنولوژی رو به رشد و در مواقعی نیز باری را از دوش ما برمی دارد از طرفی در جاهایی تکنولوژی باعث شد که انسان راحتتر زندگی کند و در جهتی دیگر تحرک پذیری انسان را به خاموشی کشانده است و از این بی تحرکیها است که سلامتی آدمی به خطر می افتد. برای نمونه میبینیم که انسانهای گوناگون با رویداد چاقی روبرو هستند.
لذا امروزه شاهدیم که تکنولوژی خیلی از رفتارها و اعمال ما را شکل میدهد. رفتار و اعمالی که درشان و مقام انسان نیست؛ و از طرفی نیز شاهدیم، تکنولوژی صرفاً برای عده ای مایه فخر فروشی به دیگران نیز شده که این موضوع نیز ماجرایی دارد!
علی اصغر معبادی بخش اجتماعی تبیان