تبیان، دستیار زندگی
پاداش نیز، مثل تقویت کننده، محرکی است که فراوانی رفتار را منجر می شود. اما پاداش معمولا یک عامل خوشایند به حساب می آید...
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تقویت کننده های رفتار

پاداش و تنبیه،

همان گونه که مستحضرید اهمیت علم روان شناسی درکشورمان به صورت مدرن آن در چند دهه ی اخیر، بیش از پیش آشکار شده است.

به عبارت دیگر می توان گفت برای حل قسمت عمده ای از مسائلی که بشر امروز با آن روبرو است باید از علم روانشناسی کمک گرفت.

در همین راستا کتاب روان شناسی سال سوم رشته ادبیات و علوم انسانی بیش از یک دهه است که در  چرخه ی آموزش کشور قرار دارد. مرکز یادگیری تبیان نیز به منظور یاری رساندن به شما دانش آموزان و دانشجویان عزیز، سلسله مقالاتی را در این ارتباط در نظر گرفته، که امید است مورد بهره مندیتان قرار گیرد.

پاداش

پاداش نیز، مثل تقویت کننده، محرکی است که فراوانی رفتار را منجر می شود. اما پاداش معمولا یک عامل خوشایند به حساب می آید.

تقویت کننده های رفتار

اسکینر ترجیح می داد که به جای پاداش، مفهوم تقویت را به کار ببرد.

با مشاهده ی انواع محرک هایی که فراوانی رفتار را افزایش می دهند، فهرستی از تقویت کننده ها فراهم می آورند. با این همه، به نظر برخی روان شناسان، اصطلاح پاداش با تقویت مثبت مترادف است.

تنبیه

تنبیه رویداد بسیار ناخوشایندی است که فراوانی رفتار پیش از خود را از بین می برد یا کاهش می دهد.

تنبیه به سرعت می تواند رفتار ناخوشایند را از بین ببرد و در موارد استثنایی، مثلا، وقتی راننده ای آگاهانه خلاف می کند موجه جلوه می کند.

باوجود اثر بخش بودن تنبیه، بسیاری از نظریه پردازان یادگیری معتقدند که تنبیه، به علل مختلف، به ویژه در تعلیم و تربیت کودکان، ناخوشانید است. به عبارتی، تنبیه، شکل دیگری از رفتار مورد قبول را ارایه نمی کند.

همچنین رفتار ناخوشایند را تنها در موقعیت هایی که اعمال تنبیه امکان پذیر است یا احتمال دارد، از بین می برد.

کودکان خیلی زود یاد می گیرند که می توانند، مثلا از تبیه یکی از والدین یا یکی از معلمان جان سالم به در برند، اما از تنبیه دیگری نه.

می تواند خشم و دشمنی ایجاد کند. بعضا می تواند برای حل مسایل، به صورت الگو در آید.

به طور کلی بهتر است رفتار های خوشایند را، به خصوص در کودکان تقویت کرد، نه این که آن ها را به خاطر رفتار های نا خوشایند تنبیه کرد.

با فراموش کردن رفتار بد آن ها، یا با پس گرفتن تقویت مثبت، مطمئنا، می توانیم از تقویت رفتار های ناخوشایند خصوصا در کودکان جلوگیری کنیم.

تعمیم و تمیز

اشیا یا موجودات زنده ی کاملا یکسان وجود ندارند. با این همه، برای این که خود را با محیط انطباق دهیم، باید در مقابل محرک هایی که عملکرد های متعادل دارند، به شیوه ی یکسان و در مقابل محرک هایی که عملکرد های متفاوت دارند، به شیوه های متفاوت عکس العمل نشان دهیم.

تعمیم

یعنی عمومیت دادن. کودک که کلمه ی بابا را یاد می گیرد و به دنبال آن هر مردی را که می بیند بابا صدا می کند، دست به تعمیم زده است.

تقویت کننده های رفتار

پدیده ی تعمیم به وسیله پاولف مطالعه شده است. پاولف ابتدا سگ را شرطی کرد تا در مقابل حضور یک دایره، بزاق ترشح کند.

به این صورت که پس از هر ارایه ی دایره، پودر گوشت در دهان حیوان گذاشت. پس از مدتی حیوان در مقابل دایره بزاق ترشح کرد و در واقع شرطی شد.

آن گاه پاولف شکل های هندسی بسته ی دیگری نیز به سگ نشان داد، مثل بیضی و شش ضلعی. سگ در مقابل آن ها نیز بزاق ترشح کرد. هر اندازه یک شکل بیشتر شبیه دایره بود پاسخ نیز به همان اندازه شدید تر می نمود.

تمیز

یعنی بین محرک های زیادی که مشابه به نظر می رسند، تفاوت قایل شدن و در انطباق با هریک از آن ها پاسخ دادن، مثلا درست است که دایره، بیضی پنج ضلعی و شش ضلعی، اشکال هندسی بسته هستند، اما تفاوت هایی با یکدیگر دارند. وقتی سگ یاد می گیرد که در مقابل دایره بزاق ترشح کند، اما در مقابل بیضی نه،  می گوییم توانسته است دایره را از بیضی تمیز دهد.

نوزادان در اولین ماه های زندگی خود یاد می گیرند که صدای مادر خود را از صدای زنان دیگر تمیز دهند. پاولف برای این که سگ به تمیز دست یابد، بار ها دایره و بیضی را به سگ نشان داد، اما پودر گوشت را تنها با دایره همراه کرد. پس از مدتی سگ در مقابل بیضی پاسخ شرطی نشان نداد، یعنی حیوان توانست بین دایره و بیضی تمیز قایل شود.


مرکز یادگیری سایت تبیان

تنظیم: یگانه داودی