شاخص های تدریس موثر

عوامل (نشانه های) موجود در تدریس موثر از نظر ریان "او و همکارانش" مطالعات خود را بر سه دسته تقسیم کرده اند:

1ـ ارتباط گرم و صمیمی همراه با درک و فهم در مقابل ارتباط سرد و بی توجهی و بدفهمی

2ـ فعالیت های سازمان دهی شده با برنامه در مقابل بی برنامگی

3ـ برانگیختن (فعالیت برانگیزنده) و فعالیت تخیلی در مقابل افسردگی و عادی بودن.

عوامل مربوط به نظرات فلاندر: او در روند تدریس دو سبک متفاوت را بازگو نمود:

1ـ سبک مستقیم (روش متکی بر سخنرانی و انتقاد کردن، توجه کردن)

2ـ سبک غیرمستقیم (روش رسیدن سوالات پذیرفتن احساسات شاگردان، تمجید و تشویق) و نشان داد روش غیرمستقیم تأثیر خوبی ازروش مستقیم دارد.

او معتقد بود که باید از هر دو روش استفاده شود. جنبه های تدریس از نظر روز شین و فورست: این دو محقق علاوه بر خصیصه مستقیم و غیرمستقیم تدریس پیرامون خصوصیات معلمان در جریان تدریس نیز مطالعاتی انجام دادندو

 پنج خصیصه مهم معلمان که با موفقیت دانش آموزان رابطه تنگاتنگی دارد را چنین بر شماردند.

1ـ با حرارت و صمیمی بودن

2ـ هدایت کار شاگردان

3ـ وضوح و روشنی بیان و انجام عمل

4ـ تنوع در تدریس

5- فرصت هایی برای یادگیری شاگردان روش تدریس زمانی موثر تلقی می شود که فرد را به تفکر خلاق و انتقادی بر انگیزد به طوری که از این رفتار لذت ببرد و آن را لازمه ی زندگی بداند.

کلاً شاخص های تدریس موثر به صورت زیر است:

1ـ تأکید بیشتر و مداوم بر تفکر منطقی

2ـ تأکید بیشتر و مداوم روی ضرورت تحقیق و کشف مسائل یا اموری که مستلزم تحقیق اند

3ـ راهنمایی دانش آموزان برای چگونگی تحقیق موثر

4ـ تأکید بر روی تسلط و مهارت مطلوب در آموختن

5ـ هدایت محصلان بر چگونگی منبع یابی و استفاده موثر از منابع

تمرین در تدریس موثر شاخص های زیر را باید در نظر داشت: 1ـ نظریه و فعالیت شخصی معلم و محصل را با هم به کار گیرد.

2ـ قانون های یادگیری را به کار برد.

3ـ بر دانش آموزان کمک کنیم هدفمند بیاموزد.

4ـ از معلومات یا تجربه های دانش آموزان آغاز کند نه مجهولات

5ـ تفاوت های فردی را رعایت کند.

6ـ قدرت های تفکر و استدلال را بر انگیزد.

7ـ شاخص ها متناسب با پیشرفت های هر محصل در مهارت ها و توانمندی ها و عادت ها، معلومات، افکار باشد.

8ـ دانش آموز را به فعالیت ها و تجربه های شخصی متعدد و متنوع وادار کند و موجب آمادگی همه جانبه آنان شود.

9ـ فعالیت هایی را در بر دارد که مستلزم مقایسه و تشخیص و تحلیل و ترکیب اند.

10ـ فرصت پرسش و پاسخ برای دانش آموزان ایجاد می کند. 11ـ همه تدابیر و شیوه ها و فعالیت های آموزشی مکمل یکدیگراند.

ارتباط و تدریس موثر:

سه جنبه کلیدی ارتباط عبارتند از: مهارت های گفتاری، مهارت های شنیداری و ارتباط غیرکلامی

آنچه که در مهارت های گفتاری باید بدان بیشتر توجه کنیم انتقال واضح و شفاف اطلاعات است. بعضی از راهبردهای خوب برای گفتگوی واضح در کلاس عبارتند از:

1ـ استفاده صحیح از کلمات کلیدی و تأکید بر آن و بیان مجدد و بررسی درک مطلب دانش آموزان

2ـ استفاده صحیح از قواعد دستوری زبان

3ـ صحبت کردن با سرعت مناسب

4ـ صریح و روشن بودن در ارتباط

5ـ استفاده از برنامه ریزی خوب و مهارت های تفکر منطقی

مهارت های شنیداری:

برای بهبود مهارت های شنیداری

1ـ به کسی که صحبت می کند توجه کاملی داشته باشیم و

2ـ تعبیر کنیم و

3ـ به صورت شایسته باز خود ارائه دهیم.

موانع ارتباط زیر شامل:

1ـ بحث شفایی: سخنرانی زیاد بدون تنوع

2ـ جالب نبودن پیام: پیام ها باید براساس زمینه علمی و علایق، انگیزه ها و در یک کلام باید براساس نیاز یاد گیرنده باشد.

3ـ انتقال منفی: انتقال اشتباه و نادرست مطلب

4ـ رویایی شدن یا در خود فرو رفتن

5ـ عوامل فیزیکی نامناسب

در حد جزئی موانع ارتباط را می توان این گونه بازگو کرد:

1ـ تسلط اندک طرفین بر موضوع مورد بحث

2ـ قدرت اندک در پردازش اطلاعات

3ـ ناتوان افراد در بحث های کلامی یا قدرت نگارش مطلب

4ـ حجب و حیا

5ـ ترس ضمنی هر یک از طرفین

6ـ احتیاط در قبال بروز تعارض و تضاد

مشکلات سنگین بودن مطلب چه باید کرد:

1ـ از انتظارات شاگردان از هم و انتظاراتشان از خود آگاه شویم.

2ـ از کلید مجاری ارتباطی برای برقراری روابط دوستانه با کلاس استفاده کنیم.

3ـ همدلی از اساسی ترین ارکان ارتباطات

4ـ از تهیه و پاداش و تخصص و دانش استفاده کنیم

5ـ احساس وفاداری و اعتماد متقابل ایجاد کنیم

6ـ هیچ وقت عزت نفس خود و شاگردان را فدای ارتباطات نکنیم.

7ـ توجه داشته باشید که سن و جنس، علایق، تبار اجتماعی، ویژگی های شخصی شاگردان و امثال آن در ارتباط موثر است.

مرکز یادگیری سایت تبیان

پردیس علامه طباطبایی اردبیل