سلسله شانگ

نخستین سلسله ثبت شده در تاریخ چین

در اوایل سلسله ی شانگ ، پایتخت بارها تغییر کرد و سرانجام شهر "این" در کنار شهر "آن یان " امروزی، پایتخت شد. مطالعات و بررسی ها نشان می دهد که در اوایل ساله ی شانگ، تمدن چین پیشرفت زیادی داشت.

ویژگی عمده این سلسله وجود "جیاگوون"(1) و نیز آثار مفرغی نفیس است. جیاگوون تصادفی کشف شد ؛ اوایل قرن بیست، یک دهقان دهکده ی شیائوتن واقع در شمال غربی شهر "آن یان"، لاک های لاکپشتان و استخوان حیوانات را به عنوان دارو می فروخت. کارشناسان متوجه شدند که روی این لاک ها کتیبه هایی به خط چینی قدیم نگاشته شده است . چندی نگذشت که کارشناسان تایید نمودند کتیبه ها ی نگاشته شده بر روی استخوان ها و لاک های لاکپشان شامل واژه های سلسله ی شانگ است.

بر این اساس ، دهکده ی "شیائوتن"، همان خرابه های شهر "این" (پایتخت سلسله ی شانگ) است که در کتاب های قدیمی به آن اشاره شده است. کشف و استخراج خرابه ها، مهم ترین کشف اشیای قدیمی چین در قرن بیستم محسوب می شود. از نخستین دوره ی کشف در سال 1928میلادی در این خرابه ها، آثار باستانی پرارزش از جمله "جیاگوون" و ظروف مفرغی پیدا شده است.

در سلسله ی شانگ ، پادشاهان اعتقاد به فال داشتند . استخوان های حیوانات و لاک های لاک پشتان وسیله ای برای گرفتن فال بود

برای این منظور باید قبل از هرچیز گوشت و احجام دور استخوان را از میان برداشته، سپس با اره استخوان ها را هموار می ساختند. بعد از آن ، در داخل لاک و یا پشت استخوان با کارد، حفره هایی ایجاد می کردند . فالبین اسم خود و زمان فال گرفتن و سووالات را روی استخوان ها و لاک ها حکاکی می کرد و سپس با آتش ، گودال های روی این استخوان ها و لاک ها را می سوزاند. شکاف باقیمانده ، " جائو" نامیده می شد. فالبین جهت این شکاف را تحلیل می کرد و نتیجه می گرفت و این نتیجه را روی استخوان و لاک ها حکاکی می کرد . این استخوان ها و لاک ها سپس به عنوان آرشیوهای سلطنتی و رسمی نگهداری می شدند.

اکنون، در خرابه های شهر "این" جمعا 160 هزار تکه استخوان کشف شده است. بعضی از آن کامل و برخی تکه های بدون کلمات است. طبق آمار، کلمات شناخته شده روی این استخوان ها بیش از چهار هزار رسیده است و کارشناسان حدود سه هزار مورد از آنان را مورد بررسی و مطالعه قرار داده اند و در این میان، کارشناسان درباره ی بیش از یک هزار کلمه به توافق رسیده اند. کلمات دیگر قابل توضیح و خواندن نیست و یا کارشناسان درباره ی آن اختلاف نظر دارند. با وجود این که همه ی این کلمات قابل فهم نیستند ، اما از طریق یک هزار کلمه ی مذکور می توان با اوضاع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی سلسله ی شانگ آشنا شد. امروزه تعدادی اساتید زبان شناسی چین در زمینه ی مطالعات جیاگوون تبحر زیادی دارند.

همانند استخوان های حکاکی شده ، ظروف مفرغی ، اشیای ویژه ی سلسله ی شانگ است.

ساخت ظروف مفرغی در سلسله ی شانگ توسعه شایانی یافت. شمار ظروف مفری از خاک بیرون آورده شده در خرابه های شهر "این" به حدود چند هزار رسیده است. از این میان ظرف چهارپایه ی "سی مو وو" سال 1939میلادی از خرابه های شهر "این" از خاک بیرون آورده شده است. وزن این ظرف 875 کیلوگرم و بلندی آن 133 سانتی متر ، طول 110 سانتی متر و عرض آن 78 سانتی متر است.

مطالعات نشان می دهد که در سلسله ی شانگ، کشور مستقلی به وجود آمده و مالکیت خصوصی اساسا ایجاد شده است. از آن زمان، تاریخ چین وارد دوران متمدن شد. با این حال ، موفقیت دودمان شانگ سرانجام مایه ی شکست و تباهی آن شد. اقتصاد مملکت بر اثر ولخرجی و اسراف حاکمان و اشتهای سیری ناپذیرشان برای داشتنِ کاخ های مجلل تضعیف گردید. همچنین پادشاه و دیگر اشراف به هنگام مرگ، ثروت های هنگفتی را صرف ساختن آرامگاه های خود می کردند. جنگ های توسعه طلبانه و اقدامات دفاعی که در برابر قبایل ستیزه جوی مرزی صورت می گرفت، این دودمان را به لحاظ نظامی نیز ضعیف می کرد.

ناآرامی های داخلی نیز عوارض خود را داشت. فشار بیش از اندازه و مالیات گیری بیش از توان مردم، آن ها را بیش از پیش به شورش وامی داشت، اما آنچه سرانجام تعادل را به ضرر این دودمان بر هم زد، ظلم های آخرین پادشاه و ملکه اش بود که به روایت تاریخ نویسان، نسبت به کسانی که حاضر نمی شدند احترامی در خور به پادشاه بگذارند شکنجه های مهلک و غیر قابل تحمل روا می داشتند.

سرانجام دودمان شانگ را یکی از دولت های زیردست خودش، سرنگون کرد. سپاهیان قبیله ی "جو" به رهبری "جو وو وانگ" (2)در حدود سال 1050 پیش از میلاد ، هنگامی که عمده ی سپاه شانگ در حال یک عملیات نظامی دور از پایتخت بودند. اربابان خود را سرنگون ساختند.

آخرین پادشاه شانگ، به نام "دی شین"(3) به هنگام حمله ی شورشیان به پایتخت، در کاخ خودش در شعله های آتش جان باخت.

توضیح تصویر:

1- استخوان لاک پشت با نقوش خطوط رمزی به منظور فالگیری

2- تبرزین مفرغی به شکل سرانسان جنگجو که از یک مقبره ی دوره ی شانگ متعلق به 1500 سال قبل از میلاد به دست آمده است.

پی نوشت‌ها:

1- کتیبه های نوشته شده بر روی استخوان ها و یا لاک لاکپشتان

2- zhou wu wang

3- di xin