تبیان، دستیار زندگی
مراجع عظام تقلید در این باره می گویند: گرچه بیمه عقد مستقلى است اما مى‌توان آن را در قالب عقود دیگر از قبیل صلح، اجرا نمود. این قرارداد از عقدهاى لازم به شمار مى‌رود و جز با رضایت طرفین قابل فسخ نیست.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

از قوانین شرعی بیمه چه می دانید؟

بیمه


بیمه، نوعى تعهّد و پیمان میان دو شخص حقیقى یا حقوقى است که به موجب آن یک طرف متعهّد مى‌گردد در ازاى پرداخت مبلغى از سوى طرف دیگر، در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او یا بخشى از آن را جبران نماید. متعهّد را «بیمه‌گر»، طرف تعهّد را «بیمه گذار» و وجه پرداختى از سوى طرف تعهّد به متعهّد را «حقّ بیمه» یا «وجه بیمه» گویند.


در این مقاله دو سوال در مورد مسائل شرعی بیمه مطرح می کنیم:

سوال: نظر اسلام درباره بیمه (جانی و مالی) چیست؟

بیمه انواع مختلف دارد که از نظر اسلام، تمام اقسام آن با مراعات شرایط خاص خود، صحیح می باشند.

تعریف بیمه

بیمه، نوعى تعهّد و پیمان میان دو شخص حقیقى یا حقوقى است که به موجب آن یک طرف متعهّد مى‌گردد در ازاى پرداخت مبلغى از سوى طرف دیگر، در صورت وقوع یا بروز حادثه، خسارت وارده بر او یا بخشى از آن را جبران نماید.

متعهّد را «بیمه‌گر»، طرف تعهّد را «بیمه گذار» و وجه پرداختى از سوى طرف تعهّد به متعهّد را «حقّ بیمه» یا «وجه بیمه» گویند.

بیمه انواع مختلف دارد؛ مانند بیمه عمر، بیمه بهداشت و درمان، بیمه حوادث، بیمه بیکارى و بیمه شخص ثالث و... که در احکام، تفاوتى میان انواع بیمه نیست. (تحریر الوسیلة، ج‌4، ص 449)

حکم شرعی بیمه

مراجع عظام تقلید در این باره می گویند: گرچه بیمه عقد مستقلى است اما مى‌توان آن را در قالب عقود دیگر از قبیل صلح، اجرا نمود. این قرارداد از عقدهاى لازم به شمار مى‌رود و جز با رضایت طرفین قابل فسخ نیست. ( توضیح المسائل (محشى - امام خمینى)، ج2، ص 893)

تمام اقسام بیمه با به کار بردن شرایط آن، صحیح است (البته، به شرطی که رعایت دیگر قوانین شرعی و کشوری در آن شده باشد.)، چه بیمه عمر باشد، یا بیمه کالاهاى تجارتى، یا عمارات یا کشتی ها و هواپیماها و یا بیمه کارمندان دولت یا مۆسسات، یا بیمه شهروندی و روستایی. (توضیح المسائل امام خمینی ،ص792، م 2866)

شرایط بیمه

در بیمه، علاوه بر شرایطى که در سایر عقود مطرح است؛ از قبیل بلوغ، عقل، اختیار و غیر آنها، چند شرط دیگر معتبر است که عبارت اند از:

1ـ تعیین مورد بیمه؛ یعنی چه شخصی یا کالایی مورد بیمه قرار گرفته است.

2ـ مشخص کردن دو طرف عقد که اشخاص اند، یا مۆسسات و یا دولت.

3ـ تعیین مبلغى که باید پرداخت شود.

4ـ مشخص کردن اقساط و زمان پرداخت آن.

5ـ تعیین مدت بیمه.

6ـ مشخص کردن خطرهایى که موجب خسارت مى‌شود؛ مثل حریق، غرق، سرقت، وفات یا بیماری.

البته مى‌ توان کلیه مواردی را که موجب خسارت مى‌شود، به عنوان موارد خسارت قرار داد. (توضیح المسائل امام خمینی ، ص 792)

عقد بیمه به چند صورت اجرا می شود

یک. آن که بیمه گذار بگوید: به عهده من فلان مقدار که در فلان زمان، و ماهى فلان مقدار بدهم، در مقابل آن؛ خسارتى که به مغازه من مثلًا از ناحیه آتش سوزی یا دزدى وارد شد، جبران نمایى و طرف مقابل نیز قبول کند.

دو. بیمه گر بگوید جبران خسارتى که به مۆسسه شما وارد مى‌شود؛ مثلًا از ناحیه آتش سوزی یا دزدى، بر عهده من است، و در برابر آن؛ فلان مقدار به من بدهى.

لازم به ذکر است که تمام قیودى که قبلا ذکر شد، باید در هر دو صورت، معلوم شود. (توضیح المسائل امام خمینی، ص 793، م 2865)

سوال: نظر معظم له درباره بیمه عمر وسرمایه گذاری چیست.توضیح اینکه در این نوع بیمه فردبیمه گذار باید به صورت سالیانه و به مدت معلوم(مثلا 20سال)مبلغی را به شرکت بیمه پرداخت نماید.شرکت بیمه در قبال مبلغ دریافتی در پایان این مدت (مثلا 20سال)اصل سرمایه بعلاوه سود محقق شده رابه فرد پرداخت میکند.در طول این مدت نیز در صورت فوت فرد غیر از اصل سرمایه وسود آن مبلغی به عنوان سرمایه فوت به وراث میپردازد.

اینجانب سه سال قبل برای خود و همسر و فرزندم سه بیمه نامه تهیه نمودم وهر سال از درامد طول سال خود مبلغ این بیمه ها را می پردازم.حال این سوال برای اینجانب مطرح شده است:

آیا به این بیمه خمس تعلق میگیرد؟به کدامیک از این سه بیمه؟ (بیمه همسر و فرزندم هدیه من به ایشان وبرای تامین آتیه ایشان می باشد )

درصورت تعلق گیری خمس آن جه موقع باید پرداخت شود؟(باتوجه به اینکه تا 20سال به اصل پول دسترسی وجود ندارد مگر اینکه قرارداد بیمه فسخ گردد.)

پاسخ:

پولی که هر سال برای بیمه عمر خودتان پرداخت می کنید، جزء مئونه همان سال حساب می شود و خمس ندارد. (1) پولی را هم که برای بیمه همسر و فرزندتان پرداخت می کنید. چون به آنان هدیه نموده اید خمس ندارد. اگر پرداخت پول بیمه عمر همسرتان را که شما به ایشان هدیه کردید خودش پرداخت نمی کند در این صورت به شما وکالت پرداخت بدهد.

پی نوشت:

1. (سۆال تلفنی  7112467 - 0251 ) از دفتر آیة الله خامنه ای(دام ظله) . تاریخ 21 / 8 / 1390.

فرآوری: آمنه اسفندیاری  

بخش احکام اسلامی تبیان


منابع:

سایت پاسخگو

سایت اسلام کوئیست

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.