آیا مرد می‌‌تواند همسر خود را از ارتباط با خانواده‌اش منع کند؟

امام صادق علیه السلام درمورد حقی که زن بر شوهرش دارد فرمودند:

حق زن بر شوهر ، غذا دادن ، لباس پوشاندن ، با او خوشرفتاری کردن و رو ترش نکردن است. اگر مردی چنین رفتاری نماید، وظیفه شرعی خود را در ازای حقوق همسرش به انجام رسانیده است. (بحار ج 104 ص 151 به نقل از رساله امام سجاد علیه السلام ، شرح نراقی)

در این مقاله با طرح یک سوال و پاسخ آن مدیریت مرد را در خانواده  از دو جنبه بررسی می کنیم:

این پرسش از دو جنبه قابل بررسی است:

1. با توجه به این‌که در اسلام مدیریت خانواده بر عهده مرد است، از لحاظ حقوقی او می‌تواند با مصلحت اندیشی، محدودیتهایی برای همسرش در برخی رفت و آمدها اعمال نماید و از لحاظ شرعی، زن باید این محدودیت ها را رعایت کرده و صد البته برای رنج و دشواری که از این محدودیت، دامن‌گیر او شده پاداش اخروی فراوانی در انتظار او خواهد بود.

در زمان رسول خدا (صلی الله علیه و آله) مردى از انصار، جهت انجام کاری برای مدتی عازم مسافرت بود و با همسرش قرار گذاشت که در نبود وى از منزل خارج نشود تا او باز گردد. اتّفاقا در این مدت پدرش مریض شد، آن بانو، فردی را نزد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرستاد و گفت شوهرم‏ به سفر رفته و با من پیمان بسته که از خانه‌‏ام خارج نشوم تا او باز گردد! اکنون پدرم مریض شده شما اجازه مى‏‌فرمایید به عیادتش روم؟

فرمودند: بهتر است در خانه‌‏ات بمانی و به پیمان خود با شوهرت وفادار باشی! بعد از مدتی پدرش از دنیا رفت و او با واسطه از پیامبر (صلی الله علیه و آله) پرسید که پدرم وفات کرد. آیا اجازه دارم در نمازش شرکت کنم، فرمود: نه، بهتر است در منزل خود باشی و  به پیمان خود با شوهرت وفادار بمانی! او در خانه ماند و پدرش را دفن کردند. بعد از آن بود که پیامبر (صلی الله علیه و آله) نماینده‌‌ای نزد آن بانو فرستاده و پیغام داد که شکی نداشته باش که خداوند عزّ و جلّ هم خودت و هم پدرت را به جهت این وفاداری تو به شوهرت آمرزید.[1]

پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) اگرچه به عنوان حاکم اسلامی این توانایی را داشت که به آن بانو اجازه دهد تا نزد پدرش برود و شاید اگر شرایط متفاوتی وجود داشت، این اجازه را صادر می‌‌فرمود -مثلاً اگر این بانو تنها فردی بود که می‌‌توانست از پدرش پرستاری کند- اما برای آن‌که ارزش پایدار ماندن به نهاد خانواده و احترام به مدیریت آن‌را اعلام کند، چنین تصمیمی گرفت و آن بانوی محترم نیز با جان و دل پذیرای توصیه‌‌های پیشوایش شد.

2. اگرچه مدیریت خانواده بر عهده مرد است، اما او حق ندارد تنها بر اساس میل و علاقه شخصی خود، محدودیت‌هایی را برای همسرش اعمال کند. خداوند در قرآن به مردان توصیه می‌کند که در رفتار دو جانبه خود با همسرانشان، با شیوه پسندیده‌‌ای برخورد کرده و به آنان ضرر و زیان وارد نکنند.[2]

در رفتار هیچ‌کدام از پیشوایان دینی نیز مشاهده نمی‌شود که آنان همسرانشان را از ارتباط با بستگانشان بازدارند.

ابوسفیان یکی از بزرگ‌ترین دشمنان پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) هنگامی که هنوز این دشمنی پابرجا بود، مخفیانه به مدینه آمده به خانه دخترش ام حبیبه که همسر پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود رفت،[3] اما رسول خدا (صلی الله علیه و آله) هیچ واکنش منفی نسبت به این دیدار نداشت.

براین اساس، شرعاً و اخلاقاً مردان تنها هنگامی می‌‌توانند محدودیت‌‌هایی را در دیدار همسرشان با بستگان خویش اعمال کنند که توان آن‌را داشته باشند که بعدها با دلایلی محکمه ‌پسند، این محدودیت‌‌ها را به نفع نهاد خانواده و جهت استحکام آن توجیه نمایند، و گرنه اگر این محدودیت‌ها تنها در راستای هوا و هوس مرد بوده و هیچ توجیهی را نتوان برای آن متصور شد، زن می‌تواند با مراجعه به دادگاه قانوناً تقاضای برطرف شدن و یا کاهش این محدودیت‌ها را نماید.

و با ذکر این حدیث زیبا نوشتارمان را به پایان می بریم:

حضرت محمد صلی الله علیه و آله فرمودند: هر زنی که شوهرش را با زبان اذیت کند از او هیچ توبه و فدیه و حسنه ای قبول نمی شود تا این که شوهر از حق او راضی شود ، اگرچه روزها روزه بدارد و شب ها را در عبادت باشد بنده ها آزاد کند و اسب های نیکو در راه خدا برای جهاد بدهد پس او اول کسی ست که وارد آتش می شود و همچنین است مردی که نسبت به زنش ظالم و ناسازگار باشد. (مکارم الاخلاق فی حق الزوج و المراة به نقل از رساله امام سجاد علیه السلام ، شرح نراقی)

پی نوشت:

[1]. شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 3، ص 441، ح 4532

[2]. طلاق، 6.

[3]. ابن أبی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج 17، ص 263

منابع:

سایت اسلام کوئیست

سایت مناجات