رایتل فرصتی مناسب یا تهدیدی خطرناک !!

با پیشرفت روز افزون تكنولوژی زندگی انسان ها نیز روز به روز دستخوش تغییرات و تحولات بسیار زیادی قرار می گیرد و هر روز بر امكانات زندگی و همچنین خطراتی كه انسان را تهدید می كند، افزوده می شود .

جای هیچ شكی نیست كه تكنولوژی فوائد متعددی برای انسان حاضر در قرن بیست و یكم پدید آورده است و انسان با بسیاری از سختی ها و مشكلاتی كه در گذشته با آنها دست و پنجه نرم می كرده ، كاملا خداحافظی كرده است، اما در كنار تمامی این امكانات پیشرفت تكنولوژی را می توان به عنوان یكی از تهدیدهای مهم برای زندگی انسان ها بر شمرد ،تهدیدی كه هم می‌تواند جان میلیون ها انسان را با خطرات جدی مواجه كند و هم روح و روان آنان را از فطرت اصلی خود دور و یا نابود كند.

از جمله فوائد مهم پیشرفت تكنولوژی می توان از ارتباط آسان و سریع بین مردم در تمامی دنیا نام برد كه با كلیك كردن بر چند كلید و یا گرفتن چند شماره می توانند از شرق به غرب و از شمال به جنوب زمین ارتباط برقرار كنند و به همین جهت است كه امروز از دنیا به دهكده ای كوچك و حقیر تعبیر می كنند.

در این میان سرویس رایتل نیز از این قاعده مستثنی نبوده و علاوه بر فوائدی كه می توان برای آن بر شمرد مانند دسترسی آسان و سریع به اینترنت پر سرعت در هر مكان، می تواند به عنوان تهدیدی برای جامعه كنونی ما قلمداد شود ، كه بروز این مشكلات ذهن فعالان فرهنگی را به خود مشغول كرده است تا بتوانند راه حلی مناسب برای حل آنها پیدا كنند.

اشكال اول: ترویج فرهنگ استفاده نادرست

از جمله اشكالات اساسی كه متاسفانه صدا و سیمای جمهوری اسلامی خواسته و یا ناخواسته به صورت مكرر به آن پرداخته است، اشاعه فرهنگ استفاده نادرست از این سرویس است كه می تواند سبب سوء استفاده های فراوانی از این سرویس مخابراتی در آینده نزدیك شود ،چنانچه تبلیغات فردی كه در بین دوستانش به فردی ترسو معروف و مشهور بوده است را در سیما مشاهده كرده اید كه برای اینكه این تصور در ذهن دوستانش نسبت به او برطرف شود، متوسل به ابزار دروغ می شود و برای رسیدن به مقصود خود رایتل را بهترین وسیله برای اثبات دروغ های خود به دوستانش می بیند و به جای اینكه خودش از ارتفاع سقوط كند این كار را با تلفن همراه خود انجام می دهد تا بتواند دوستانش را فریب دهد.

این سرویس برای اولین بار در سیما با این نوع از تبلیغات ظاهر شد و متاسفانه عملا فرهنگ استفاده نادرست از آن هر روز  در حال اشاعه است، كه این مساله می تواند به عنوان تهدیدی جدی محسوب شود و جای این سوال از مسئولان ذی ربط است كه با وجود این همه دغدغه برای ترویج  فرهنگ استفاده درست از تكنولوژی چرا باید شاهد اشاعه فرهنگ نادرستی از آن در جامعه باشیم؟

اشكال دوم: مفاسد فراوان

اشكال دیگری كه این روزها با توسعه سریع این سرویس مخابراتی در كشور از سوی فعالان فرهنگی و همچنین برخی از مراجع تقلید مطرح شده است ، مفسده های فراوانی است كه می توان به سبب عدم وجود فرهنگ درست استفاده از این سرویس در جامعه بر شمرد كه به همین جهت برخی از نظرات مراجع تقلید به نقل از سایت ایسنا اشاره می شود:

آیت الله مكارم شیرازی:

به یقین مفاسد این كار از فوائد آن بیشتر است و منشاء مفاسد جدیدی در جامعه ما كه متاسفانه درگیر مفاسد مختلفی است خواهد شد و با توجه به این كه ضرورتی برای اصل این كار نیست بنابراین شركت‌های خصوصی و دولتی باید از آن خودداری كنند.

آیت‌الله جعفر سبحانی:

قرار گرفتن چنین سرویسی بر روی گوشی‌های موبایل در دست جوانان اعم از دختر و پسر را دارای مفاسد زیادی است و  باید از خرید و فروش آن جلوگیری شود و نباید دولت چنین امكاناتی را در اختیار مردم قرار دهد و فوائد جزئی در مقابل این مضرات بسیار كوچك است.

آیت‌الله نوری همدانی:

با توجه به اینكه مفاسد این كار بسیار زیاد است؛ عفت عمومی را مورد تهدید قرار می‌دهد و بنابراین اقدام به انجام آن جایز نیست.

اشكال سوم: نقض حریم خصوصی افراد

اشكال دیگری كه در مورد استفاده از این سرویس می توان بر شمرد، نقض حریم خصوصی افراد در این سرویس و سوء استفاده‌هایی است كه در ارتباط با ارتباط تصویری با افراد می توان تصور كرد چرا كه امروزه شاهد بسیاری از این سوء استفاده ها از تصاویر و یا فیلم های شخصی افراد در فضای مجازی و همچنین هزاران پرونده در دادگاه ها هستیم و بی تردید با توسعه این سرویس نه تنها این مشكل حل نمی شود، بلكه بر این سوء استفاده ها افزوده خواهد شود.

این در حالی است كه در آیات الهی و همچنین روایات اسلامی بر لزوم حمایت از حریم خصوصی افراد به شدت تاكید شده است و از افراد خواسته شده است كه به حریم خصوصی افراد دیگر وارد نشوند و یا اگر با اجازه وارد شدند از این حریم خصوصی سوء استفاده نكنند.

اگر چه واژه حریم خصوصی به طور مستقل در آیات و روایات بیان نشده است، اما به راحتی می توان آن را از حقوقی كه قرآن و روایات اسلامی، برای افراد یك جامعه در نظر گرفته اند، استخراج كرد. كه از جمله آن حقوق، لزوم حفظ آبروی افراد در جامعه اسلامی است .

در پیرامون مساله حفظ آبرو  در مرحله اول به همه افراد(چه زن و چه مرد) سفارش شده است كه خود را در مكان هایی كه ممكن است سبب ریختن آبرو و یا هتک شخصیت شما شود ، قرار ندهید، كه این مساله می تواند هم شامل حضور فیزیكی افراد در مكان های تهمت باشد و همچنین شامل حضور مجازی افراد در شبكه های اجتماعی و قرار دادن تصاویر شخصی و خانودگی خود در این شبكه ها است، همچنین می توان یكی از مواضع تهمت را حضور تصویری در ارتباطات و مكالمه های روزانه توسط این سرویس مخابراتی جدید و نوپا دانست كه در صورتی كه شخص احساس كند این حضور تصویری می تواند سبب هتك حرمت او و یا در خطر گرفتن آبروی او شود ،طبق روایات اسلامی باید از این گونه مكالمات نیز خودداری كند، و اگر با اطلاع از این مسئله اقدام به انجام این كار كند نباید كسی را به غیر از خودش ملامت كند، چنانچه امیرمومنان علی (علیه‌السلام) می فرماید: "مَن وقف نفسَهُ مَوقِفَ التُّهَمَةِ فلا یلُومَنَّ مَن أساءَ بهِ الظَّنَّ: هر كه خود را در جایگاه تهمت و بد گمانى نهد ، نباید كسى را كه به او گمان بد برده است سرزنش كند." (الأمالی للصدوق : 380/483 )

همچنین روایات اسلامی به همه افرادی كه به هر دلیلی و یا حتی با اجازه به حریم خصوصی افراد وارد می شوند هشدار می دهد كه نباید با انتشار آنچه دیده اند، آبروی افراد را به خطر بیندازند، چنانچه امام صادق علیه السلام در این زمینه می‌فرماید:

(من قال فی مومن ما رَاَتْهُ عیناه و سمعته اُذناه فهو من الذین قال الله عز و جل "ان الذین یحبون ان تشیع الفاحشة فی الذین آمنوا، لهم عذاب الیم: هر کس درباره مومن آنچه را دیدگانش دیده و گوش‌هایش شنیده بگوید از کسانی است که خداوند عزوجل درباره‌اشان فرموده است: همانا برای کسانی که دوست دارند زشتی در میان مومنان آشکار شود، عذابی دردناک است.)(نور:19)(الکافی، ج 2، ص 357)

خلاصه كلام آنكه گرچه ممكن است عده ای تز روشنفكری به خود بگیرند و وجود این تكنولوژی را برای جامعه كنونی ما ضروری و حیاتی قلمداد كنند، اما حقیقت این است كه این سرویس مخابراتی، از دو تكنولوژی ارتباط تصویری و اینترنت پرسرعت برخوردار است كه برای هیچ كدام فرهنگ سازی مناسبی صورت نگرفته است و درست در مقابل، راه های استفاده غلط از آن ترویج شده است. اگر چه به نظر می رسد برای جلوگیری از گسترش این سرویس بسیار دیر شده است، اما فعالان فرهنگی می توانند از طریق رسانه هایی كه در اختیار دارند فرصت ها و تهدید های این سرویس را به مردم به درستی آموزش دهند تا در آینده ای نه چندان دور شاهد استفاده درست و صحیح از این تكنولوژی روز باشیم.

امین ادریسی                  

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان