آب نبات سینمایی با داروغه‌های آمریکایی

نگاهی به فیلم شوالیه و روز

تام کروز تقریبا نزدیک بیست و پنج است که دلش می خواهد بیست و پنج ساله بماند و نقش هایی را ایفا کندکه زمانی در بیست و پنج سالگی ایفا می کرد.کروز دلش می خواهد همان ستوان ماوریک «تاپ گان» جوان رعنای فیلم «جری مگوایر» باشدو او را به دلیل نقش های جوانانه اش ستایش کنند .دیگر از نقش های انفعالی نظیر فیلم «چشمان کاملا بسته» خوشش نمی آید و همچنان تمایل دارد نقش های پر تحرک فیلم های سینمای بدنه، همچون ماموریت غیر ممکن را ایفا کند.البته دیدن بازیگر چهل و هشت ساله ای که کنش ها وواکنش های چابکسرانه از او سر می زند، سبب می شود مخاطب گونه سینمای اکشن ،آثاری از این دست ،با چنین دستمایه هایی را پس بزند . البته تام کروز در پنجاه سالگی یکی از قوانین نا نوشته سینما را نقض می کند.در عمده فیلم های اکشن -  حادثه ای حضور هنرپیشه بالای چهل سال از طرفی زمینه شکست در گیشه را فراهم می آورد و از سوی دیگر مخاطب امروز با قهرمانان چابکسری همچون تام کروز که در همه امور، اعم از موتورسواری، راندن بی محابای خودرو ،بالا رفتن از  برج های عظیم و ... برایش آسان است را باور نمی کند . بیچاره کروز؛ برای کروز ماندن متحمل زحمات بیشماری می شود و برای برآورده کردن این حس جاه طلبانه و حفظ راکود این شمایل در سینما، ساعتها ورزش کند و رژیم غذایی بگیرد.

در فیلم «سلحشور و روز» تام کروز شمایلی از «اتان هانت» مجموعه ماموریت غیر ممکن را به نمایش می گذارد . شمایلی که نزدیک به سه دهه به صورت های گوناگونی و تنها با یک نام ،داروغه آمریکایی،در فیلم های سینمایی متجلی می شود.

بورن(مجموعه بورن) ،سالت(بزودی یک مجموعه می شود) و هانت (مجموعه غیر ممکن ) جملگی داروغه های آمریکایی به شمار می روند که ظاهر قرار است ضد سیستم عمل کنند، اما تمام کنش های دراماتیک اثر ،ختم به برتری دادن سیستم می شود.

فیلمنامه «شوالیه و روز » تک خطی و فاقد اصالت سینمایی است واز قاعده های نظام پرشور فیلم های سینمایی پروپاگاندایی هالیوود بهره می برد و عمدتا با اقبال مخاطب خارجی مواجه می شوند.تولدداروغه های آمریکایی که بروی پرده سینما ظاهر می شوند زاده دوران جنگ سرد هستند.ریشه ادبیات جاسوسی – داروغه ای جنگ سردرا می توان در آثاری از جان لوکاره و یان فلمینگ(خالق جیمز باند) جستجوکرد.

البته مفهوم داروغه آمریکایی معمولا به ابرجاسوس هایی اطلاق می شود که از دل سیستم جاسوسی – میلیتاری ابر قدرت های جهانی بیرون آمده اند و در دوران جنگ سرد ماموریت داشتند به تقابل با دشمنان شرقی(وابستگان اتحاد جماهیر شوروی) بپردازند و جیمز باند معروف ترین داروغه آن دوران به شمار می رود . در دوران کنونی چالش داروغه هایی از جنس بورن،سالت،هانت ، با افراد فاسد درون سیستم است ،فیلم خانه امن ((Safe House دانیل اسپینوزا نمونه خوبی از این دست فیلم ها با تم مذکور به شمار می رود .در فیلم شوالیه و روز قصه تازه ای ارائه نمی شود و کلیشه های مجموعه ماموریت غیر ممکن بدون هیچ تغییری در این فیلم بازنمودی کلیشه ای دارد . نکته قابل تامل حضورجیمز منگولد در مقام سناریست و کارگردان این اثر است .وی با وجود آثاری شاخص در کارنامه اش ، همچون سرزمین پلیس ها و دختران از هم گسیخته دست به ساخت چنین اثری مبتذل و سطحی زده است.

منگلود در ساخت این فیلم از همان حیله های رایج هالیوودی استفاده کرده است  و ترکیب دو پرسوناژ کاملا متفاوت کامرون دیاز و تام کروز را چاشنی اثرش می کند .این ترکیب کاملا شکلاتی و برآمده از فیلم هالیوودی های (معادل فیلم فارسی) رایج است، همان ترکیبی که در عمده آثار جیمز باند از دستمایه های اصلی روایت به شمار می رود،یعنی ابر جاسوس مرموز و شگفت انگیزی که همچون عقاب ماموریتش را به درستی انجام می دهد و کامرون دیازی که از شجاعت و حواس جمع بهره ای نمی برد و پازل گمشده ابرداروغه فیلماست . این ترکیب جوهره درام راتشکیل می دهد که راز جوهره تام کروز بودن است. از شوالیه و روز ، درامی که ابتدای و انتهایش بر تماشاگر مشخص است انتظاری جزء یک تفریح پوچ نمی توان داشت.تام کروز و کامرون دیاز عملیات خطرناک فیلم را خودشان انجام داده اند .این فیلم برای دو بازیگرش سواری هیجان انگیزی است پراز تیراندازی و یک عالمه ماجرا و دلخوش کردن مخاطب .

در فیلم «شوالیه و روز» تام کروز جاسوس بزن بهادری است که در طی مسیرش اتفاقی با یک زن مکانیک، کامرون دیاز، آشنا می شود ، زنی که تنها انگیزه اش برای وارد شدن به این ماجرا رفتن به عروسی خواهرش در شهری دیگر (بوستون) است .

«شوالیه و روز» بیش از آنکه فیلمی حادثه ای – جاسوسی باشد یک کمدی -عشقی حادثه ای است که روایتش با ملاقات اتفاقی روی میلر(تام کروز) و جون هاونس (کامرون دیاز) آغاز می شود .این دو حین سفر یکدیگر را می بینند و علاقه ای میان آنها شکل کی گیرد و در ماجرای حیرت انگیزی با یکدیگر همسفر می شوند .این ماجرای هیجان انگیز مثل سفرهای دور دنیا جیمز باند از بوستون آغاز می شود و در سالزبورگ اتریش ،جامائیکا، سویل اسپانیا جنبه های توریستی پیدا می کند .این مسئله کاملا طبیعی است که فیلم تفریحی و شکلاتی طبیعتا باید سیر توریستی هم داشته باشد.ویژگی صحنه های حادثه ای و هیجان انگیز فیلم حضور هنرپیشه های نامدار ،مزه پرانی های وقت نا شناسانه بخشی از ذات فیلم به شمار می رود و برای مخاطب خارجی آثاری از این دست آب نباتی سینمایی به شمار می رود .

صحنه های تعقیب و گریز فیلم در خیابان های سویل به شدت یادآور فیلم «رونین» جان فرانک هایمر است ودکوپاژهای اکشن جیمز منگلود شباهت های نزدیکی به سکانس های اکشن کریستوفر نولان در شوالیه تاریکی دارد،ضمن اینکه تماصلی فیلم به مجموعه ماموریت غیر ممکن شباهت دارد .تلاش فیلم هم برای میهج بودن خط داستانی را به گرداب سقوط می اندازند .بدمن هایی که از دل سیستم امنیتی در تعقیب کروز هستند و حالا کروز به مثابه اتان هانت (مجموعه ماموریت غیر ممکن ) و مجموعه هویت بورن می خواهد یک تنه مچ گشایی کند.

نکته دیگر به تم فیلم باز می گردد .این روزها آثار هالیوودی راکه ورق می زنیداز دل آثار بدنه یک دوجین کمدی حادثه ای بیرون می آید و به تدریج  کمدی حادثه ای بدل به  ژانر مضحک و چرندی می شود که قهرمانش حین تعقیب و حادثه مزه پرانی می کنند .

شوالیه و روز  یکی از نمونه های  ژانر پر سرو صدای هالیوودی است وفیلمی که با قصه گیج کننده و نامفهومش  کمدی - عشقی حادثه ای های دهه هشتاد و نود میلادی را زنده می کند . داستان از همان بخش نخست سقوط هواپیما شکل اغراق آمیزی به خود می گیرد .دو شخصیت محوری «روی» و «جون» از مهلکه سقوط هواپما می جهند وارد ماجرای  تعقیب و گریز با خودرو می شوند و از تعقیب خودرو با هلکوپتر از شیفت می کنند به راندن موتور سیکلت و فیلم به سان فیلم رد پای گرگ کیمیایی تنها اسب سواری کم دادر . هیچکدام از اینها اشکال واردی نیست اگر کارگردان از خودش قابلیت بیشتری  نشان می داد .منگلود در این اثر به اکشن نمایی  اکتفا می کند و خبری از معنای عمیق روایت به سبک سیاق آثار پیشین مثل قطار 3:10 به یوما ، سرزمین پلیس و راه رفتن روی خط خبری نیست. کروز و دیاز هم بدون اعتنا به حادثه و انفجار ها نمایش قلابی خاصی از خودشان نشان می دهندو فیلم از نیمه به بعد بالیوودی می شود؛ تام کروز تبدیل می شود به سلمان خان و هرتیک روشن ،به سان فیلم های هندی . مرد خوش تیپی که در مقابل صورت خندان زن خوش خنده ای قرار گرفته و با اتکا به این خنده از محاصره بدمن های که مترصد حمله به او هستند می گریزد و هر جا که فیلم قالب ایستایی پیدا می کند درام اتکا می کند به شوخی های سخیف و مبتذل تام کروز و کامرون دیاز.