رفیق خوب دوستش را به راه خوب میکشاند
پیامبر اكرم صلىاللهعلیهوآله ، تنها ماندن بهتر از گزینش دوست بد است: «اَلْوَحْدَةُ خَیْرٌ مِنْ قَرِینِ السَّوْءِ؛ تنهایى بهتر از دوست بد است.»
نقش رفاقت در سعادت یا شقاوت
«الرفیق ثم الطریق»؛ انسان یک رفیق بیدار احتیاج دارد، یا یک استاد که مثلاً به انسان بگوید: دیشب شما نماز جماعت کجا بودی ؟ که اگر نسیان کردی متذکرت بکند، اگه در راه حق رفتی کمکت بکند، مثلاً به انسان بگوید خیلی خوب، مسأله ات را بلد نیستی، خودم برایت میگویم، خودم یادت میدهم! آدم باید از موقعیت استفاده کند، «الرفیق ثم الطریق»، دیشب کجا بودی؟ چرا درس اخلاق نیامدی؟ آنجا آن حرف را زدی درست نبود!
اهمیت انتخاب دوست خوب
در روایتى از پیامبر اكرم صلىاللهعلیهوآله به نقل از امام صادق علیهالسلام چنین مىخوانیم: «الْمَرْءُ عَلَى دِینِ خَلِیلِهِ فَلْیَنْظُرْ أَحَدُكُمْ مَنْ یُخَالِل؛ «انسان بر دین دوست خویش است. پس هر كدام از شما باید بنگرد كه با چه كسى دوستى مىكند.»
این روایت و روایاتى از این دست، نشانگر تأثیر دوست در شكلگیرى ایمان دینى و اعتقاد مذهبى افراد انسانى است. در بعضى از روایات، دوست به عنوان ملاك بدى و خوبى، دیندارى و بى دینى معرفى شده است. به عنوان نمونه، دو روایت را نقل مىكنیم:
1. امیر المۆمنین علیهالسلام فرمود: «... فَمَنِ اشْتَبَهَ عَلَیْكُمْ أَمْرُهُ وَ لَمْ تَعْرِفُوا دِینَهُ فَانْظُرُوا إِلَى خُلَطَائِهِ فَإِنْ كَانُوا أَهْلَ دِینِ اللَّهِ فَهُوَ عَلَى دِینِ اللَّهِ وَ إِنْ كَانُوا عَلَى غَیْرِ دِینِ اللَّهِ فَلَا حَظَّ لَهُ مِن دِینِ اللَّهِ؛...پس هر گاه امر كسى بر شما مشتبه شد و دین او را نشناختید، به همنشینان او نگاه كنید. اگر آنان اهل دین خدا بودند، او نیز بر دین خداست و اگر بر غیر دین الهى بودند، او نیز بهرهاى از دین خدا نبرده است.»
در روایتى از حضرت امام صادق علیهالسلام ، دوست دشمن به عنوان دشمن قلمداد شده است: «صَدِیقُ عَدُوِّ عَلِیٍّ علیهالسلام عَدُوُّ عَلِیٍّ علیهالسلام ؛ دوستِ دشمن حضرت على علیهالسلام ، دشمن آن حضرت است»
2. حضرت سلیمان علیهالسلام فرمود: «در باره كسى قضاوت نكنید تا به دوستان او بنگرید؛ زیرا انسان به وسیله دوستان و یارانش شناخته شده، به هم صحبت ها و رفقایش منسوب مىشود.»
و در روایتى از حضرت امام صادق علیهالسلام ، دوست دشمن به عنوان دشمن قلمداد شده است:
«صَدِیقُ عَدُوِّ عَلِیٍّ علیهالسلام عَدُوُّ عَلِیٍّ علیهالسلام ؛ دوستِ دشمن حضرت على علیهالسلام ، دشمن آن حضرت است.»
و بر طبق روایتى از پیامبر اكرم صلىاللهعلیه و آله ، تنها ماندن بهتر از گزینش دوست بد است:
«اَلْوَحْدَةُ خَیْرٌ مِنْ قَرِینِ السَّوْءِ؛ تنهایى بهتر از دوست بد است.»
رفیق خوب دوستش را به راه خوب می کشاند
«المرء علی دین خلیله، فلینظر احدکم من یخالل»، بالاخره رفیق خوب، آن یکی را به راه خوب وا میدارد، «فَأَعْرِضْ عَنْ مَنْ تَوَلّی عَنْ ذِکْرِنا وَ لَمْ یُرِدْ إِلاَّ الْحَیاةَ الدُّنْیا»؛ ای نبی اکرم ما! از آنها که از ذکر ما روی گرداندهاند و جز دنیا نمیخواهند، روی بگردان! اما در برابر، خدای تبارک و تعالی عبادتی بالاتر از این قرار نداده است که انسان مواخات با اتقیا (دوستی با پاکان و پرهیزکاران) را طلب کند «اطلب مواخاة الاتقیاء»
«اِنَّ الْمُۆمِنَ لَیَسْکُنُ اِلَى الْمُۆْمِنِ کَما یَسْکُنُ الظَّمْآنِ اِلَى الْماءِ الْبارِد»؛ آن وقت هم رفیقها رو برانداز میکند، آن شخص چطور است؟ این چطوره؟ تا یک وقت به یک نفر بر میخورد که «یسکن»، مثل وقتی که تشنهای به آب خنک رسید، بهره میبرد؛ وقتی هم به آن رفیقی که منظور نظر اهل بیت(علیه السلام) است رسید، «ثَبَتَ و قَرّ»
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع: بیانات حجت الاسلام جاودان برگرفته از سایت رسمی حجت الاسلام جاودان