در تلاوت قرآن در جستجوی چه باشیم؟

شاید جالب باشد بدانیم پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) که خود قرآن مجسمند و قلب عظیمشان ظرف قرآن کریم است، وقتی به تلاوت قرآن کریم می‌پرداختند، به دنبال چه چیزی بیش از آنچه در سینه داشتند، می‌گشتند.

اخلاص به معنای پاکی و صفا، در فرهنگ قرآنی به معنای رهایی از غیر خداست. انسان مخلص کسی است که از همه اسباب و علل بگذرد و تنها به خدا بپیوندد. رهایی انسان از غیر خدا به ویژه امور مادی و اعتباری بسیار سخت و دشوار است؛ زیرا طبیعت انسانی به گونه ای است که به سادگی نمی تواند از تعلقات مادی و اعتباری چون نام و نان بگذرد و نیت خویش را خالص گرداند و به جای آنکه منظور نظر خویش را غیر خدا قرار دهد، تنها همانند سابقون و ابرار به خداوند نظر کند و به دور از هرگونه توقعات، خدا را علت العلل بشناسد و به او توکل کند و تنها خدا را مقصود و مقصد سیر حرکات و کمالات خویش قرار دهد.

اخلاص به معنای حقیقی و واقعی آن، چنان ارزشمند، پیچیده و دشواریاب است که علامه طبرسی در کتاب ارزشمند مجمع البیان آن را سر الهی می شمارد که تنها در قلب بندگان محبوب خداوندی قرار می گیرد. (مجمع البیان، ج 1-2، ص 409)

بنابراین، هر کسی بخواهد به مقام اخلاص واقعی برسد می بایست خدایش را محبوب خویش قرار دهد تا این گونه رضایت خداوندی جلب شود و شخص محبوب خداوند شود تا حقیقت اخلاص در جانش بروید، چرا که حب، باید دو سویه باشد تا محبت، معنای واقعی پیدا کند. (مائده، آیه 54) چنین افرادی از مصداق رضی الله عنهم و رضوا عنه می شوند و در جنت ذات به حکم فنا می نشینند.(بینه، آیات 8 و 9؛ نیز فجر، آیات 27 تا 29)

خداوند در آیاتی از جمله22 و 23 سوره یونس و آیات65 و 66 سوره عنکبوت، از مهم ترین موانع اخلاص را رفاه طلبی و تمتع بسیار از نان و نام می داند و از مردم می خواهد تا همواره خود را فقیر ذاتی بدانند و هرگز فراموش نکنند که مضطر به سوی خداوند هستند؛ چرا که این اضطرار آگاهانه و عالمانه به انسان کمک می کند تا هدف، وسیله، بلکه همه چیزش را خدا قرار دهد و تنها به خداوند چشم داشته باشد و از غیر او چشم بپوشد.

حب به نام و نان، مانع اخلاص

از آنچه گفته شد به آسانی به دست می آید که آنچه مانع از تحقق اخلاص در انسان و پیراستن نیت و هدف از غیر خدا می شود، حب و دوستی به نان و نام یعنی مادیات محض و امور اعتباری چون شهرت است، اما باید توجه داشت که بهره مندی از مادیات و اعتباریات به قصد دستیابی به کمالات یعنی خدایی شدن هرگز به عنوان مانع مطرح نمی باشد؛ زیرا انسان موجودی است که به این امور نیازمند است و این ها ابزارها و بسترهای دستیابی به کمالات انسانی و خدایی شدن هستند ،لذا بهره مندی از مادیات غیر از دنبال آنها رفتن و هدف قراردادن آنها است.

بر این اساس، اگر کسی به قصد کسب روزی حلال تلاش کند و یا از نام خود برای رسیدن خود و دیگران به کمالات بهره گیرد، این همان عبادت محض است زیرا شخص، نیت خدایی شدن دارد و مقصود و مقصد عمل و کارش، خداست و در حقیقت خدایی عمل می کند.

این همان معنای انقطاع از غیر خدا و اتصال به خداوند است که برکات و آثار بیرونی و درونی بسیاری را به همراه خواهد داشت. اینکه خداوند می فرماید از غیرالله ببرید و به سوی خداوند بگریزید: فَفِرُّوا إِلَى اللَّهِ إِنِّی لَكُم مِّنْهُ نَذِیرٌ مُّبِینٌ (ذاریات، آیه50) به معنای بریدن از همه چیز از جمله نان و نام برای رسیدن به خداست.

برایم فرقی نمی کند

کسی که به دنبال کسب اخلاص است و دوست دارد کارهایش ذخیره ای برای او در آخرت باشد نباید در هر کاری که برای دیگران انجام می دهد خصوصاً در امور خیر و معنوی قصد بدست آوردن پول و ثروت و یا شهرت و معروفیت و به عبارت دیگر نام و نان داشته باشد. چنین کسانی حتی اگر قصد و نیتشان برای خدا باشد اما ته دلشان اندکی تمایل به کسب نام و نان باشد باید بدانند عمل آنان، عمل خالص و مورد رضایت حضرت حق نیست، چرا که هنوز ناخالصی در آن وجود دارد.

حجة الاسلام قرائتی در این باره در جمله ای لطیف می فرمود: وقتی کاری انجام می دهید نیتتان برای خدا باشد و نیت بدست آوردن پول نکنید اما اگر برای آن کارتان پولی دادند، آن را بگیرید و حتی بشمارید و در جیبتان بگذارید!!

کسی که مثلا مقاله ای می نویسد، کتابی منتشر می کند، مسجد و مدرسه ای می سازد مداحی و سخنرانی می کند، مهمانی می دهد، کمک به بینوایان می کند و هزاران کار خیر دیگر انجام می دهد، اگر قصد و هدفش رسیدن به رضای خدا و در عین حال کسب مال و منال یا شهرت و اعتبار و نظایر آن باشد بداند که کارش برای خدا نیست و ذخیره ای در روز بازپسین برای او اندوخته نخواهد شد.

پاداش قرائت قرآن با اخلاص

شما برادر و خواهر مسلمان اگر بتوانید قرآن را با اخلاص بخوانید، پاداشی بس بزرگ در انتظار شما است. بنگر پیام‌آور قرآن در این زمینه چه می‌گوید:

«کسی که برای رضایت خدا و به خاطر فهمیدن دین خدا قرآن بخواند، پاداش او مانند همه پاداشی است که خدا به فرشتگان، پیامبران و رسولان خود می‌دهد.»

بسیاری از مردم در عبادت‌ها و قرائت قرآن دنبال کمیت و زیادی آن هستند ، نه کیفیت آن و حال آنکه در عبادت کیفیت شرط است.

کیفیت عبارت است از: اخلاص در عمل، توجه به متن عبادت و قبولی آن.

عارف بزرگ «فیض کاشانی» در این زمینه می‌نویسد:

خیلی در بند این نباشید که عمل کم است، بلکه از بابت قبولی آن نگران باشید زیرا رسول خدا صلی‌الله علیه و آله به «معاذبن جبل» فرمود: عمل را خالص گردان که عمل خالص اندکش هم تو را سود می‌بخشد... و بدان، عملی که به خاطر ریا و خودنمایی باشد، مسلماً به ضرر تو است و موجب عذاب و عقوبت خواهد شد.

اگر اراده کنیم قرآن را با اخلاص بخوانیم و در این راه کوشش کنیم به طور حتم خداوند ما را یاری خواهد کرد. البته دعا و از خدا خواستن، و توسل به اهل بیت علیهم‌السلام نیز شرط است. از او بخواهیم که: پروردگارا! ما را به خواندن کتابت دعوت نمودی، اجابت کردیم؛ ما را کمک کن تا در تمام مدت تلاوت، فقط رضایت تو را در نظر بگیریم.

                      از هر کرانه تیر دعا کرده‌ام روان

                                                 باشد کزان میانه یکی کارگر شود

کلام را با دعایی از امام صادق علیه السلام از قول پیامبر اسلام صل یالله علیه وآله به پایان می بریم :

در بخشی از این دعا از خدا چنین درخواست شده است:

«وَاجعَلنی أَتلُوهُ عَلَی النَحوِ الَّذی یَرضیکَ عَنّی؛ [خدایا] مرا به تلاوت آن (قرآن)، آنگونه که باعث خشنودی تو است وادار کن.»

منابع:

خبرگزاری دانشجو

سایت حوزه