بهار کتاب رنگ و بوی پاییز دارد

گزارشی از روند آماده‌سازی نمایشگاه بین‌المللی کتاب

با اینکه مسئولان نمایشگاه با تکاپویی عجیب در حال آماده‌سازی مصلای امام خمینی(ره) برای برپایی نمایشگاه هستند، اما سکوت خبری عجیبی امسال در میان دست اندرکاران نمایشگاه حاکم شده و حتی برخی از مسئولان کمیته‌های نمایشگاه از ممنوع المصاحبه بودنشان خبر می‌دهند و می‌گویند اجازه ندارند اطلاعاتی ارائه دهند. در همین حال اطلاع‌رسانی درباره این رویداد به واسطه پیامکی که از سوی کمیته اطلاع‌رسانی نمایشگاه به اهالی رسانه ارسال شده است، تنها از مجرای پایگاه اطلاع‌رسانی نمایشگاه کتاب و نیز سایت خبری ایبنا وابسته به مۆسسه خانه کتاب امکان‌پذیر اعلام شده است. با این وجود مسئولان نمایشگاه وعده برپایی جلسه‌ای برای بازدید خبرنگاران از اقدامات خود را داده‌اند و می‌گویند رویداد عظیمی پیش روست؛ رویدادی که در روزهای پرالتهاب منتهی به انتخابات ریاست جمهوری می‌تواند نقش تأثیرگذاری در جهت دهی به بخش قابل‌توجهی از مخاطبانش داشته باشد و شاید همین مسئله به حرکت با نور پایین مجریان نمایشگاه در سال جاری دامن زده است.

تغییر در مکان بخش‌هایی از نمایشگاه

شاید برای هر مخاطب نمایشگاه کتاب، جدی‌ترین مسئله در مواجهه با این رویداد چگونگی دستیابی به بخش‌های مختلف آن بدون کمترین اتلاف وقت باشد. در سال‌های گذشته و در پی رجعت نمایشگاه از محل دائمی، بخش‌های متعدد نمایشگاه در گوشه و کنار مصلی پراکنده شده بودند که امسال نیز این ماجرا از نمایشگاه مستثنی نشده است. اگر شما هم از مشتاقان حضور در بخش کتاب‌های خارجی نمایشگاه امسال هستید، بد نیست بدانید که این بخش در سال جاری به طور کامل از محل مصلی جدا شده و در محوطه پادگان نظامی واقع در ضلع جنوبی نمایشگاه که سال گذشته محل پارکینگ خودروهای شخصی بوده و در زمستان امسال نیز میزبان نمایشگاه فروش بهاره، برپا می‌شود.

همچنین ناشران دانشگاهی نیز در 10 روز برپایی نمایشگاه کتاب امسال نیز به جای چادر قرار است سقفی بر بالای سر خود داشته باشند و به محل سابق ناشران خارجی، واقع در طبقه دوم شبستان مصلی رجعت کنند و به این ترتیب مخاطبان دانشجو، فرهیخته و معمولاً کم حجم این بخش نیز برای رسیدن به کتاب‌های مورد علاقه خود باید سری به شبستان اصلی مصلی بزنند.

حضور مبهم ناشران خارجی

جنجال آمارها در نمایشگاه چند روزی است که آغاز شده است. پس از آنکه محمود آموزگار، رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی ناشران بین‌المللی ایرانیان که مسئولیت ثبت‌نام از ناشران خارجی را برای حضور در نمایشگاه کتاب تهران بر عهده دارد، تعداد ناشران خارجی حاضر در نمایشگاه امسال را 58 ناشر و رئیس نمایشگاه این رقم را 1600 ناشر اعلام کرد، در نهایت دو طرف پس از مصالحه با بیان اینکه 58 نماینده، توزیع آثار 1600 ناشر خارجی را بر عهده دارند به این نزاع در این زمینه خاتمه دادند.

از سوی دیگر در بخش ناشران داخلی نیز تا کنون بیش از 2600 ناشر برای حضور در این رویداد ثبت نام کرده‌اند که از میان آنها ناشران عمومی و دانشگاهی در شبستان اصلی مصلی و ناشران کودک و نوجوان کماکان در چادرهای مستقر در فضای باز مصلی حضور خواهند داشت.

سرای ساکت اهل قلم و حکایت برنامه‌های جنبی

از میان برنامه‌های جنبی نمایشگاه کتاب تاکنون کمتر خبری درباره نشست‌های فرهنگی در سرای اهل قلم که پاتوق هر ساله اهالی فرهنگ و قلم در نمایشگاه کتاب بوده است، منتشر شده است که البته نداشتن سرپرست برای این سرا در شش ماه گذشته و تعطیلی و غیر فعال کردن نسبی آن از سوی مۆسسه خانه کتاب به دلیل مشکل تأمین هزینه برپایی نشست‌ها نیز بر این مسئله افزوده شده است.

با این حال امسال مسئولیت سرای اهل قلم و سرای اهل قلم کودک و نوجوان نمایشگاه کتاب به عهده علی اوجبی، معاون فرهنگی خانه کتاب و مسئولیت سرای اهل قلم حوزه نشر بر عهده نادر مطلبی کاشانی گذاشته شده است و البته تا کنون از سوی این دو نفر برنامه نشست‌های این دوره از نمایشگاه منتشر و ارائه نشده است. در همین حال نمایشگاه کتاب امسال به مخاطبان خود وعده داده است تا بخش‌های جانبی متعددی را برای آنها تدارک ببیند که شاید قابل‌توجه‌ترین آنها، برپایی نمایشگاهی از آثار و وسایل شخصی بر جای مانده از شهید مطهری در بخش جانبی ویژه‌ای در نمایشگاه امسال است.

برپایی بخش جانبی ویژه‌ای برای بزرگداشت پنجاهمین سالگرد قیام 15 خرداد و ایجاد بخشی با عنوان «بزم کلمات» از سوی دفتر شعر وزارت ارشاد به منظور میزبانی از شاعران کشور نیز بخش دیگری است که در این دوره از نمایشگاه وعده برپایی آن داده شده است. با این وجود اما کماکان خبری از برپایی غرفه یاس در نمایشگاه امسال که سال گذشته مجمع ناشران انقلاب اسلامی متولی آن بود و تبلیغ فراوانی نیز برای ارائه چکیده نشر ایران در سال 90 به وسیله آن کرد، منتشر نشده است.

اخراج آثار هرج و مرج زا از نمایشگاه

از ارائه آثاری که برخلاف چارچوب تمامیت ارضی کشور باشند یا زمینه‌ساز ایجاد اختلافات قومی و هرج و مرج شده و با ملاک‌ها و هنجارهای اخلاقی و ارکان‌ دینی و اعتقادی کشور مغایر باشند، در بیست‌وششمین نمایشگاه کتاب جلوگیری خواهد شد. این جملات را مجید حمیدزاده، مدیر کمیته نظارت محتوایی بیست‌وششمین نمایشگاه کتاب تهران که امسال به جای محمد اللهیاری، رئیس اداره کتاب بر این سمت منصوب شده، در تازه‌ترین مصاحبه خود اظهار داشته است و به دنبال آن تأکید کرده است: گاهی عرضه نشدن برخی کتاب‌ها در نمایشگاه کتاب تهران به دلیل نامناسب بودن محتوای آنها نیست، بلکه ممکن است با ضوابط و مقررات زمان انتشار مغایر باشند و بر اساس ضوابط، امسال کتاب‌هایی می‌توانند در این دوره از نمایشگاه عرضه شوند که تاریخ انتشار آنها به سال‌های 1389 تا 1391مربوط می‌شود. در عین حال امسال نیز تعدادی از ناشران کشور که حکم تعلیق فعالیت آنها در دو سال گذشته هنوز با رأی نهایی شورای حل اختلاف ناشران در مورد ادامه تعلیق یا رفع آن روبه‌رو نشده است، از حضور در نمایشگاه منع شده‌اند.

ضیافت همچنان باقی است

ضیافت 10 روزه کتاب ایران از منظر تمامی رویدادهای ذکر شده به نظر هنوز از شور و هیجان چندانی برخوردار نیست و چند و چون رخداد آن نیز به درستی ترسیم نشده است. شاید با کمی بدبینی بتوان از حالا پیش‌بینی نمایشگاه کتابی کم‌رمق، نحیف و در عین حال آرام را داشت اما نباید از یاد برد که نمایشگاه کتاب هرساله آیینه‌ای از نشر در سال قبل و جاری در نشر کشور است و کم‌رمقی آن آغاز به صدا درآمدن زنگ خطری جدی برای سیاستگذاران فرهنگی کشور است که تنها باید امید داشت بالاخره شنیده شود.

منبع: روزنامه جوان- حمید نورشمسی