نقش مدارس و معلمان در نهادینه کردن فرهنگ پژوهشی

امروزه در دنیا علاوه بر دانشگاه ها، مدارس نیز به عنوان بستر اصلی تفكر، تتبع و تفحص مسایل مبتلا به در جامعه شناخته شده اند. در صورتی که مدارس با رویکرد پژوهش- محور برنامه های درسی خود را تدوین کنند و آن ها را به اجرا در آورند.

توجه به نكات ذیل با رویکرد پژوهش - محور نقش آن ها را در توسعه ملی و ارتقای دانش و تكنولوژی به خوبی تضمین خواهد نمود :

1) ایجاد زمینه برای بروز خلاقیت های دانش آموزان و رشد وتوسعه بنیه علمی و پژوهشی آنان

2) فراهم نمودن امكان دستیابی دانش آموزان به یافته های جدید علمی و پژوهشی داخل وخارج كشور در سطح خودشان

3) ایجاد بانك اطلاعاتی مورد نیاز دانش آموزان

4) ایجاد كارگاه ها وآزمایشگاه ها وكتابخانه مورد نیاز برای انجام پژوهش های دانش آموزی

5) حمایت از دانش آموزان پژوهشگر و نظارت و هدایت طرح های تحقیقاتی آنان

6) ایجاد زمینه برقراری ارتباط پژوهشگران دانش آموز با سایر نهادها و موسسات علمی و پژوهشی وآموزشی

7) تشكیل انجمن های علمی و پژوهشی دانش آموزی در مدرسه

8) به كارگیری دبیران و اساتید مجرب برای آموزش و راهنمایی طرح های پژوهشی دانش آموزان

9) اشاعه تجربه‌های پژوهش و نوآوری‌‌های معلمان در مدرسه و ایجاد انگیزه برای رشد و بالندگی

10) مستندسازی تجربه‌های مفید معلمان برای استفاده كلیه دست‌اندركاران آموزش و پرورش

11) تقویت خودباوری در معلمان و كمك به رشد و شكوفایی استعدادهای بالقوه ی آنان در حل مسایل

12) فراهم ساختن زمینه‌ ارتقای دانش‌ پژوهشی معلمان

13) كاربست یافته ‌های پژوهشی معلمان و دانش آموزان

14) برگزاری مسابقات علمی - پژوهشی و آزمایشگاهی

15) تشكیل نمایشگاه هایی از دست ساخته ها و نتایج پژوهشی دانش آموزان

16) فراهم نمودن زمینه های مشاركت دانش آموزان پژوهشگر در پژوهش های ملی و منطقه ای

17) جلب نظر دبیران به اهمیت تحقیق و پژوهش در فرآیند یاددهی یادگیری

18) تامین و تجهیز فضاهای لازم جهت دایر نمودن آزمایشگاه ها، كارگاه، سایت، كتابخانه، سالن مطالعه و همایش، نمایشگاه و ...

امروزه بار مسئولیت سنگین گسترش فرهنگ پژوهش در سطح جامعه بر دوش معلمان است. البته معلمان هم بدون زمینه و امکانات و شرایط لازم و کافی نمی توانند کاری در زمینه گسترش تفکر پژوهشی و پژوهشگری پیش ببرند.  بنابراین پیش از آن كه معلمان در امر پژوهش نقش داشته باشند ابتدا باید فرهنگ پژوهش در میان آن ها به اندازه كافی گسترش یافته و همه گیرشود.

برای این كار لازم است همه تنگناها و مشکلات اقتصادی و عوامل دیگر هم چون ساختار اداری آموزش و پرورش و دیدگاه های منفی مسئولان ارشد این وزارتخانه نسبت به پژوهش رفع شود تا همه معلمان بتوانند معلم پژوهنده شوند. فقط معلمان پژوهنده هستند كه می توانند در گسترش فرهنگ پژوهش در بین خود و دانش آموزان اقدام نقش موثری ایفا نمایند.

 فعالیت هایی كه معلمان می توانند در این زمینه انجام دهند عبارتند از :

1) تشویق دانش آموزان به مطالعه و تحقیق

2) مشاركت در مجامع علمی و پژوهشی

3) انتشار یك نشریه به صورت سالنامه یا فصلنامه یا ماهنامه با توجه به توانایی و امكانات مدرسه

4) ارائه تحقیق های فردی و گروهی در بین دانش آموزان

5) تشویق وترغیب دانش آموزان به تلفیق دانش نظری و فعالیت های عملی وكاربردی

6) هدایت و راهنمایی دانش آموزان در جهت علایق و استعدادهایشان

7) تقویت روحیه همكاری و مشاركت دانش آموزان درانجام فعالیت های علمی وپژوهشی

8) شرکت در كنفرانس ها و همایش های علمی و پژوهشی

9) مشاركت در انجام پژوهش

10) پروژه های تحقیقاتی با مدیریت معلم و همکاری دانش آموزان با نظارت مدرسه(school- based research)

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان

تهیه: علیرضا سرمدی

تنظیم: اعظم اژدری

مطالب مرتبط:

موانع پژوهش در ایران چیست؟

فرهنگ و تفکر پژوهشی

موانع و چالش های پژوهش