نفت کاغذی کی فروخته می‌شود؟

همه چیز درباره پیش فروش نفت به مردم

همچنین معاملات سلف در دو دسته ساده یا موازی صورت می گیرد که در معاملات ساده، تا زمان تحویل کالا، امکان فروش گواهی از سوی خریداران وجود ندارد و خریداران نمی توانند در بازارهای ثانویه حضور یابند اما شرکت کنندگان در معاملات سلف موازی، مجازند گواهی خریداری شده را حتی قبل از تحویل کالا در بازار ثانویه به فروش برسانند.

جذابیت معاملات سلف موازی، شرکت ملی نفت را بر آن داشت که این روش معاملاتی را انتخاب کند تا خریداران، انگیزه بیشتری برای حضور در این بازار داشته باشند. وزارت نفت و شرکت ملی نفت برای عرضه اوراق سلف نفتی، به فراهم کردن مستندات قانونی نیاز داشتند که در این راستا، قانون برنامه پنجم، قانون بودجه، مصوبات مجمع عمومی و مصوبات هیات مدیره مدنظر قرار گرفت و با توجه به نوع اوراق هدف، دستور العمل کمیته تخصصی فقهی بانک مرکزی نیز دریافت شد تا هیچ شائبه ای در این زمینه نباشد. در این معاملات، دوره سلف، سه ساله و سود پیشنهادی شرکت ملی نفت برای اوراق سلف، به صورت ارزی سالانه 10 درصد و به صورت ریالی سالانه هشت درصد است. همچنین پیشنهاد داده ایم برای تعیین سود ریالی، عدد اولیه ارزی در نرخ تسعیر دلار ضرب شود و سپس سود سالانه هشت درصدی به آن تعلق گیرد.

حجم عرضه اولیه یک میلیون و سقف آن، پنج میلیون بشکه نفت خام است و بانک سپه به عنوان کارگزار و عامل عرضه با شرکت ملی نفت همکاری می کند.

فروش اوراق سلف نفتی به عنوان روشی نوین در تامین سرمایه طرح های صنعت نفت در حوزه نگهداشت و توسعه میدان های مشترک است. شرکت ملی نفت ایران، عرضه کننده اوراق سلف نفتی در کشور است و این اوراق با ضمانت وزارت نفت و در شعب منتخب بانک سپه به فروش می رسد. قانون بودجه سال جاری به وزارت نفت اجازه داده است تا 10 میلیارد دلار از طریق اوراق سلف نفتی و دیگر ابزارها تامین کند.

اوراق سلف نفتی بدون ریسک و پس از انتشار به عنوان یک سرمایه گذاری سودآور در بازار سرمایه است؛ از این رو مسئولان خواستار انتشار سریع تر این اوراق هستند. بسیاری ایناوراق را بعنوان ابزار مالی اسلامی تحول بزرگی در بحث سرمایه گذاری و مشاركت مردم و نیز توسعه بازار سرمایه می دانند.

دارایی پایه این اوراق ، نفت خام سنگین ایران است که به دو صورت دلاری و ریالی منتشر خواهد شد. اندازه هر قرارداد یک بشکه خواهد بود که امکان اختیار فروش تبعی و تسویه نقدی در زمان سررسید از ویژگی های آن است.

در معاملات سلف نفتی دارایی پایه یک بشکه نفت بوده که دوره سلف، سه ساله است و سود پیشنهادی شرکت ملی نفت برای اوراق سلف، به صورت ارزی سالانه 10 درصد و به صورت ریالی سالانه 8 درصد است.

قیمت گذاری این اوراق نیز بر اساس قیمت روز نفت در زمان سر رسید طراحی شده است. از سال قبل قرار و مدارهایی برای انتشار این اوراق که به فروش کاغذی نفت نیز معروف شده است، مطرح است. ولی تاکنون نتیجه ای عینی از ان به دست نیامده است.

رییس سازمان بورس و اوراق بهادار تهران از آخرین رایزنی ها برای انتشار اوراق سلف نفتی خبر داد و گفت: زیرساخت های لازم اعم از نرم افزار و سخت افزار و خدمات آموزشی برای عرضه اوراق سلف نفتی فراهم شده است.

سخنگوی سازمان بورس اظهار داشت: اوراق سلف موازی نفتی یکی از بهترین راه ها برای تامین مالی در طرح های نفتی است که امیدوارم هر چه سریعتر شرایط برای انتشار آن در کشور مهیا شود.

رییس سازمان بورس با بیان اینکه نیازی به اخذ مجوز برای انتشار اوراق سلف نفتی نیست، افزود: در قانون برنامه پنجم تصریح شده که در صورت انتشار اوراق سلف نفتی به صورت ارزی باید هماهنگی های لازم با بانک مرکزی صورت گیرد که هم اکنون جلسات مسوولان وزارت نفت و بانک مرکزی برای تسریع در انتشار این اوراق در حال برگزاری است.

سخنگوی سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: بازار سرمایه بیش از یک سال است که زیرساخت های لازم را برای انتشار اوراق سلف نفتی فراهم کرده ، اما شرکت ملی نفت ایران عرضه کننده این اوراق است.

دارایی پایه این اوراق ، نفت خام سنگین ایران است که به دو صورت دلاری و ریالی منتشر خواهد شد.

همچنین اندازه هر قرارداد یک بشکه خواهد بود که امکان اختیار فروش تبعی و تسویه نقدی در زمان سررسید از ویژگی های آن است.

قیمت گذاری این اوراق نیز بر اساس قیمت روز نفت در زمان سر رسید طراحی شده است.

آمادگی بورس برای عرضه اوراق سلف نفتی

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار تهران با بیان اینکه زیرساخت‌های لازم اعم از نرم افزار و سخت افزار و خدمات آموزشی برای عرضه ابزار اوراق سلف نفتی فراهم است، گفت: انتشار این اوراق به هماهنگی بانک مرکزی و شرکت ملی نفت ایران (منتشر کننده) بستگی دارد.

علی صالح آبادی گفت : در نشست هیئت پذیرش بورس انرژی با پذیرش اوراق سلف نفتی موافقت شده و همه مقدمات لازم برای انتشار اوراق سلف موازی نفت در سازمان بورس آماده است.

وی اظهار داشت : در قانون بودجه سال جاری به وزارت نفت اجازه داده شده است تا 10 میلیارد تومان از طریق اوراق سلف نفتی و دیگر ابزارها تامین کند.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار با تاکید بر اینکه اوراق سلف موازی نفتی یکی از بهترین راهها برای تامین مالی در طرحهای نفتی است ، تصریح کرد: در صورتی که شرکت نفت درخواست خود را برای انتشار این اوراق اعلام کند ما هم به عنوان سازمان بورس برای انتشار اوراق آمادگی کامل داریم.

رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره زمان عرضه اوراق سلف نفتی گفت : مجوز در قانون بودجه سال 91 آمده است و دیگر نیازی به مجوز جدید وجود نیازی ندارد.

صالح‌ آبادی افزود: در قانون برنامه پنجم تصریح شده است که در صورت انتشار اوراق سلف نفتی به صورت ارزی باید هماهنگی های لازم با بانک مرکزی صورت گیرد که هم اکنون جلسات وزارت نفت و بانک مرکزی برای تسریع در انتشار این اوراق در حال برگزاری است.

سخنگوی بورس افزود : بازار سرمایه بیش از یک سال است که زیرساخت های لازم را برای انتشار اوراق سلف نفتی فراهم کرده اما شرکت ملی نفت ایران عرضه کننده این اوراق است.

انتشار اوراق سلف نفتی در گام های پایانی

مدیر عامل بورس انرژی گفت: انتشار اوراق سلف نفتی در گام های پایانی خود قرار دارد و مقدماتی که برای عرضه سلف نفتی در بورس انرژی باید انجام می شد با هماهنگی وزارت نفت، تامین سرمایه امید و بانک مرکزی در حال انجام شده است.

"شاپور محمدی با اشاره به این که، ریسک نقد شوندگی متوجه اوراق سلف نفتی نیست، گفت: از نظر بازدهی هم بازده حداقلی به صورت ریالی(حدود 80 درصدی) و بازده دلاری(حدود 30 درصدی) طی سه سال برای این اوراق در نظر گرفته شده است.

وی گفت: بورس انرژی به عنوان بازاری که معاملات ثانویه این اوراق در آن انجام خواهد شد، همراهی های لازم را با بانک مرکزی، وزارت نفت و تامین سرمایه امید و بانک سپه دارد.

محمدی با اشاره به این که ممکن است بخشی از عرضه اولیه هم از طریق بورس انرژی انجام شود، تصریح کرد: در این صورت کارگزاری سپه، کارگزار عرضه کننده و سایر کارگزاران خریدار خواهند بود.

وی در توضیح معاملات ثانویه اوراق سلف نفتی اظهار داشت: از آنجا که این اوراق دارای سررسید در سال 94 خواهد بود، اگر قبل از سررسید مردم بخواهند این اوراق را به وجه نقد تبدیل کنند، باید آن را در بورس انرژی عرضه کنند تا به وجه نقد مورد نیاز خود دست پیدا کنند.

وی گفت: البته اگر مردم، نتوانند این اوراق را به خریدارانی که در بازار حضور دارند، بفروشند، بازارگردان این اوراق که شرکت تامین سرمایه امید است، اوراق را از مردم خریداری می کند تا مشکلی در نقدشوندگی این اوراق وجود نداشته باشد.

محمدی با اشاره به این که، ریسک نقد شوندگی متوجه این اوراق نیست، خاطر نشان کرد: از نظر بازدهی هم بازده حداقلی به صورت ریالی(حدود 80 درصد طی سه سال) و بازده دلاری(حدود 30 درصد) طی سه سال در نظر گرفته شده است.

وی گفت: اگر قیمت جهانی نفت بالاتر از حدود اعلامی باشد، مردم می توانند به بازده بیشتری دست یابند.

وی افزود: این موضوع برای سرمایه گذاران به صورت آپشنال قابل استفاده است، به این مفهوم که می توانند به بازده حداقلی قناعت کنند یا در بازار از طریق فروش این اوراق به اشخاص دیگر، در صورتی که قیمت نفت بالاتر باشد، بازده بالاتری را هم کسب کنند.

** تفاوت سلف نفتی با اوراق مشارکت

محمدی با اشاره به این که، باز خرید به وسیله تامین سرمایه امید انجام می شود، اظهار داشت: بنا بر این در سود کوتاه مدت این اوراق اندکی کمتر از 10 درصد دلاری یا 20 درصدی که به عنوان بازده سالانه این اوراق در نظر گرفته شده است، محقق خواهد شد.

وی گفت: تامین سرمایه امید به عنوان بازارگردانی که وارد فعالیت می شود، باید دارای یک درآمدی برای این کار باشد، در نتیجه نرخ باز خرید توسط بازارگردان، اندکی پایین تر از بازده واقعی است.

مدیر عامل بورس انرژی به تفاوت اساسی این اوراق با اوراق مشارکت اشاره و تصریح کرد: اوراق سلف نفتی دارای اختیار فروش تبعی است و خریدار این اوراق در فروش آن مختار است که در سررسید به شرکت نفت بفروشد یا از طریق بازار به دیگران بفروشد، که همین آپشن، این اوراق را متمایز می کند، چون بازده این اوراق می تواند بیشتر از بازده تعیین شده یا اوراق مشارکت باشد.

وی تاکید کرد: این بازده اضافی یک بازده احتمالی است و قطعی و معین نیست، بلکه ممکن است در همان سطح اعلام شده باقی بماند که بستگی به شرایط بازار جهانی نفت دارد.

محمدی در پاسخ به این سوال که وزارت نفت چه سطحی را تضمین کرده که سود اوراق سلف نفتی را پرداخت کند، گفت: 1.8 برابر قیمت ریالی و 1.3 قیمت دلاری تضمین شده است.

وی افزود: یعنی کسی که 100 هزار تومان از این اوراق را خریدای می کند، وزارت نفت تضمین کرده در سررسید 180 هزار تومان خریداری کند و اگر کسی 100 دلار از این اوراق را بخرد، در سررسید 130 دلار مبلغ خرید است.

مدیر عامل بورس انرژی در تشریح واژه سلف، گفت: واژه سلف از عقود پذیرفته شده اسلامی است و به صورت تاریخی به طور کامل شناخته شده است.

وی ادامه داد: در سلف وجه خرید کالا را خریدار به طور کامل پرداخت می کند، اما کالا در آینده تحویل می شود که این به کلی با قرارداد فوروارد تفاوت دارد، زیرا در فوروارد و فیوچرز، هم ثمن معامله و هم کالا در آینده ردوبدل می شود، در حالی که در سلف شرع اسلامی، خریدار وجه را کاملا می پردازد و کالا در آینده تحویل خواهد شد.

محمدی افزود: البته در سلف موازی استاندارد که یک محصول مالی ایرانی است، ویژگی هایی وجود دارد از جمله اینکه افراد می توانند این اوراق را قبل از سررسید بارها خرید و فروش کنند و این کاری است که توسط سازمان بورس و وزارت نفت طراحی شده است و به عنوان ابزاری جذاب در آینده در بورس انرژی معامله می شود. وی در خصوص تفاوت قیمتی نیز گفت: زمانی که اوراق به سررسید نزدیک می شود، قیمت به قیمت اسمی نزدیک می شود.

وی گفت: در مورد سلف موازی استاندار نفت چون یک آپشن یا اختیار همراه این اوراق است، قضیه تا حدودی متفاوت بوده و ممکن است در زمانی که به سررسید نزدیک می شود، قیمت های بازاری به شرطی که از قیمت های تضمین شده بالاتر باشند، تعیین کننده قیمت سلف موازی استاندارد هم باشند، در واقع از سقف هم تجاوز کند.

مدیر عامل بورس انرژی با بیان این که، در اوراق با درآمد ثابت، هر چه به سررسید نزدیک می شویم، قیمت اوراق به قیمت اسمی نزدیک تر می شود، ابراز داشت: در مورد سلف موازی استانداردی که با یک آپشن و اختیار تبعی همراه است، قیمت می تواند خیلی بالاتر از قیمت تضمین شده باشد، بسته به این که قیمت بازار نفت چه قیمتی باشد، ولی قیمت کف یک قیمت تضمین شده است و از این رقم پایین تر نخواهد آمد.

وی در پایان خاطر نشان کرد: مبنای قیمت نفتی که در سلف نفتی مورد محاسبه قرار می گیرد، قیمت نفت عمان و دبی است که در امیدنامه تهیه شده به وسیله تامین سرمایه امید و وزارت نفت تصریح شده و در اعلامیه های عرضه هم مبنای محاسبه، قید خواهد شد.

سوءبرداشت بانک مرکزی پیش‌فروش نفت به مردم را متوقف کرد

در حالی‌که مسوولان نفتی از نهایی شدن فروش نفت اطمینان دارند سوءتفاهم بانک مرکزی و دولت در تعریف اوراق سلف نفتی و یا همان پیش‌فروش نفت به مردم، موجب شد عرضه این اوراق به تاخیر بیفتد.

نزدیک به دوسال است که دولت روش تامین مالی جدیدی را به عنوان اوراق سلف نفتی معرفی کرده است که با عنوان پیش فروش نفت به مردم شناخته شد،اما به دلیل مشکلاتی در تامین مالی این روش مطرح و در قانون بودجه سال 91 نیز اشاره شد، عرضه این اوراق در بلاتکلیفی به سر برد.

بررسی‌های خبرنگار فارس حاکی از آن است که دو مورد اساسی منجر به عدم عرضه این اوراق در سال گذشته شده است.

اول اینکه اوراق سلف چون منبع جدید مالی شناخته می شود و حتی در قانون بودجه نیز عرضه 10 میلیارد دلاری نیز پیش بینی شده بود باید انجام آن با هماهنگی بانک مرکزی صورت می‌پذیرفت تا این ارواق از طریق بورس عرضه شود، بدین ترتیب یکسری بروکراسی اداری موجب تعویق عرضه این اوراق شد.

اما این تمام ماجرا نیست، بلکه علاوه بر این به نظر می رسد سوء تفاهم بانک مرکزی از تعریف اوراق سلف نفتی موجب شد تا عرضه این اوراق در مراحل قانونی خود به بن‌بست بخورد.

این گزارش حاکی است رئیس جمهور سال گذشته در راستای اجرای قانون بودجه طی مصوبه ای به وزیر نفت اجازه داد به عنوان نماینده رئیس جمهور چنانچه در پیش فروش نفت به مردم مشکلاتی پیش آمد آنها مشکلات را حل کند و این مصوبه را به بانک مرکزی نیز ارسال کرد.

از این جهت بانک مرکزی با بررسی هایی که انجام داد به این نتیجه رسید که این مصوبه مجوز قانونی ندارد ،بنابراین مصوبه را به مجلس ارسال کرد، این در حالی است که پیش فروش نفت به مردم نام فارسی «اوراق سلف نفتی» است و این دو هیچ تفاوتی با هم ندارند.

هیئت رئیسه مجلس نیز پس از بررسی این مصوبه آن را مخالف قانون دانست و اعلام کرد این مصوبه هیچ منبع قانونی ندارد در صورتی که در قانون بودجه سال 91 در خصوص اوراق سلف مجلس به جمع بندی رسیده و در نهایت آن را به صورت قانون به تصویب رسانده بود.

به همین دلیل تا کنون دولت موفق نشده است که اوراق سلف نفتی یا همان اوراق پیش فروش نفت را به مردم عرضه کند. با این حساب تمام گمانه زنی‌هایی که در خصوص اختلاف بورس با شرکت نفت در خصوص عدم عرضه این اوراق تا کنون مطرح شده است رد می شود و باید منتظر ماند تا اینکه بالاخره این سوء تفاهم ایجاد شده برطرف شود تا عرضه این اوراق توسط بانک سپه صورت پذیرد.

منابع: فارس، دنیای انرژی، ایسنا