نرمی استخوان یا استئومالاسی

استئومالاسی (osteomalacia) به معنای استخوان های نرم است و در کودکان با نام راشی‌تیسم یا ریکتز (rickets) شناخته می شود. نرمی استخوان اغلب در اثر کمبود ویتامین D در بدن رخ می دهد.

کمبود ویتامین د باعث نارسایی در معدنی شدن بافت های استخوانی می شود. در سنین بالا، صفحه رشد استخوانی بسته می شود و استئومالاسی بر رشد طولی استخوان های دراز اثری ندارد.

علائم نرمی استخوان

- تقریبا اولین علامت «نرمی استخوان» احساس سستی، بی حالی و ضعف عضلانی همراه با درد استخوان ها می باشد.

- شکستگی کاذب و پوک شدن استخوان ها

- علائم رادیولوژیک نرمی استخوان به صورت تغییر شکل مهره های ستون فقرات، استخوان لگن، استخوان ران و کتف مشخص می شود که این علائم معمولاً در مراحل پیشرفته بیماری دیده می شوند.

- کلسیم خون معمولا پایین است، ولی گاهی ممکن است طبیعی باشد. فسفر خون پایین است و سطح آلکالین فسفاتاز بالا می باشد.

علائم زیر نیز در کودکان دیده می شوند:

- ضخیم شدن استخوان مچ دست و مچ پا

- افزایش تعریق

- نرمی استخوان سر و نامتقارن بودن جمجمه

- جعبه ای شدن سر

- تأخیر در رشد دندان های شیری

- نقص در استخوانی شدن دندان های دائمی و خرابی دندان

- سینه کبوتری

- ناهنجاری استخوان های لگنی بخصوص در دختران

- انحنای استخوان های پا

- شکستگی

- کوتاه قدی به دلیل اختلال در استخوان های ستون فقرات، لگن و پا

ناکافی بودن قرار گرفتن کودک در معرض نور خورشید، به خصوص در کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، باعث بروز نرمی استخوان در آنها می شود

علل نرمی استخوان

- بیماری استئومالاسی اغلب به علت کمبود کلسیم و ویتامین «د» در بالغین اتفاق می افتد. کمبود کلسیم و ویتامین «د» در رژیم غذایی گیاهخواران و غذاهای کم چرب بخصوص در افراد مسن دیده می شود.

ویتامین «د» برای جذب کلسیم از راه گوارش و کلیه الزامی است.

- استئومالاسی در اثر کمبود کلسیم و یا فسفر یا هر دو در استخوان ها نیز به وجود می آید. گاهی کمبود کلسیم و فسفر در اثر کمبود جذب گوارشی آنها می باشد.

- عدم مصرف شیر و لبنیات

- مقاومت نسبت به عمل ویتامین «د»

- فقدان جذب روده ای و گوارشی کلسیم

- بیماری های کلیوی بخصوص نارسایی کلیوی

- مصرف بعضی داروها از جمله داروهای ضد صرع

- بیماری های لوزالمعده

- بعضی عمل های جراحی ممکن است باعث اختلال در جذب کلسیم و نهایتا منجر به نرمی استخوان شوند.

- ناکافی بودن قرار گرفتن کودک در معرض نور خورشید، به خصوص در کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند.

- تیرگی پوست در شیرخواران

- ضایعات کبدی

- بیماری سلیاک

- اسهال مزمن در کودکان

‌- بیماری فیبروز سیستیک

- نارس بودن نوزاد

- التهاب روده ای

پیشگیری از نرمی استخوان

1ـ برای پیشگیری از نرمی استخوان باید از یک رژیم مناسب غذایی حاوی شیر و فرآورده های آن برخوردار باشیم و از رژیم غذایی و سبزیجاتی استفاده کنیم که سرشار از کلسیم و ویتامین «د» باشند.

2ـ تجویز مکمل کلسیم و ویتامین «د» در مراحل اولیه بیماری بسیار اثربخش است و در مراحل بعدی تأثیر کمتر است.

3ـ ورزش همراه با رژیم حاوی کلسیم و ویتامین «د» در برطرف نمودن عوارض استخوانی بیماری بسیار مفید و اثربخش است.

4- کودک را در معرض نور مستقیم خورشید قرار دهید. البته طوری نباشد که باعث آفتاب سوختگی کودک گردد.

5ـ مراجعه به موقع به پزشک و تشخیص به موقع، از پیشرفت بیماری و زمین گیر شدن بیمار پیشگیری می کند.

تشخیص نرمی استخوان

اغلب تشخیص «نرمی استخوان» در مراحل اولیه مشکل است چون علائم مبهم است.

معمولاً بیماران از دردهای استخوانی عضلانی و مفصلی شکایت دارند، این علائم تقریبا در افراد سالخورده نیز دیده می شوند.

راه های زیر برای تشخیص پزشکی نرمی استخوان به کار می روند:

- عکسبرداری از استخوان های مچ دست

- اندازه گیری کلسیم و فسفر خون

عوارض نرمی استخوان

- عفونت ریوی