سفری مجازی در بازارهای تاریخی ایران
بازارهای تاریخی ایران در گذر تاریخ (2)
در مقاله قبل، اشارهای شد به چند بازار تاریخی و سنتی ایران كه در نوع خود بینظیر و شگفتانگیز هستند. در این مقاله نیز، چند بازار دیگر از سایر نقاط كشور را معرفی میكنیم.
بازار کرمان
یكی دیگر از بازارهای موجود در فهرست بازارهای تاریخی ایران به بازار کرمان تعلق دارد. این بازار تاریخی و زیبا از میدان ارگ این شهر شروع شده و به میدان مشتاقیه منتهی میشود و البته در بین راه با الحاقات و بخشهای فرعی خود، به خیابانها و مراکز دیگر شهری کرمان منتهی میشود. در حقیقت، بازار کرمان از تعداد زیادی بازار کوچکتر تشکیل شده که توسط چهارسوقهایی به یکدیگر متصل میشوند.
در گذشته، هر یک از این بازارها کاربری خاص خود را داشته و به نام آن حرفه مشهور بود که این موضوع، همچنان و پس از گذشت قرنها باقی مانده و هنوز در بازار کرمان میتوان بازار کفاشها، آهنگرها، زرگرها و عطارها را به صورت جدا از هم دید.
اگرچه قدمت بازار کرمان به هشت قرن پیش و عهد مظفری بازمی گردد، ولی بیشترین بخش آن در دوران صفویه و قاجار ساخته شده است. بازار وسیع و پهناور کرمان با دارا بودن تعداد زیادی از آثار تاریخی و دیدنی به مجموعهای بینظیر از نظر گردشگری تبدیل شده است که شاید در این میان بتوان مجموعه وکیل را که شامل بازار، حمام، کاروانسرا و مسجد است، مهمترین آنها قلمداد کرد.
اگر هم در جستجوی دیدن بازارهای سنتی آهنگری با همان شکل و شمایل باستانی آن هستید، در بازار کرمان سراغ بازار قلعه محمود را بگیرید. اگر هم جزو طرفداران داروهای گیاهی و محصولات طبیعی و بهداشتی هستید، بازار کرمان با دارا بودن مراکز متعدد داروهای گیاهی، یکی از مراکز طب سنتی ایرانی به شمار میرود.
بازار شیراز (وکیل)
اگرچه شیراز دارای جاذبههای گردشگری فراوانی از نظر تاریخی و طبیعی است و همین موضوع سبب شده تا شیراز همهساله پذیرای گردشگران بسیاری باشد، ولی این موضوع سبب نمیشود از بازار زیبای این شهر که از زیباترین بازارهای سنتی ایران به شمار میرود، بازدید نکرد.
شهر شیراز در دوران زندیه، پایتخت ایران به شمار میرفته و در طول این دوران آثار و ابنیه فراوانی در آن ساخته شد که بازار وکیل از آن جمله است. کریم خان زند خود را با عنوان پادشاه نمیشناخت و از همین رو لقب وکیلالرعایا را برای خود برگزیده بود که دلیل نامگذاری بازار وکیل نیز به همین موضوع باز میگردد.
بازار سنتی شیراز از نظر جغرافیایی، تقریباً در مرکز شهر قرار گرفته و آسانترین مسیر دسترسی به آن، از طریق خیابان زند یا میدان شهدای این شهر است.
برای گشت و گذار در بازار شیراز باید کمی مراقب باشید تا مسیرتان را گم نکنید، زیرا این بازار از دو بخش مختلف تشکیل شده که یکدیگر را به صورت ضربدری قطع میکنند و هر کدام از این بخشهای اصلی نیز دارای الحاقات و مسیرهای فرعی هستند. نکته بسیار جالب در برخی مغازههای قدیمی این بازار، قرار گرفتن آنها روی سکویی سنگی است که سبب میشود حجرهها از گزند رطوبت و حشرات دور بمانند.
بازار تبریز
در صدر فهرست بازارهای تاریخی ایران، بازار تبریز قرار دارد که به نظر بسیاری از کارشناسان، زیباترین، بزرگترین و با شکوهترین بازار ایران و همچنین وسیعترین مجموعه سرپوشیده جهان به شمار میرود. برای توصیف وسعت این مجموعه بینظیر که در فهرست آثار میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، کافی است اشاره کنیم که مجموعه مسقف بازار، دارای مساحتی بالغ بر یک کیلومتر مربع است.
شهر تبریز دروازه ورودی اروپا به ایران به شمار میرود و از جمله شهرهای اصلی قرار گرفته در جاده مشهور ابریشم است و بازار این شهر از دوران بسیار دور، دارای اهمیت و رونق بسیار بوده و کافی است هر آنچه در مورد بازار اصفهان ذکر کردیم، در مقیاس چند برابر در نظر بگیرید تا به اهمیت و بزرگی بازار تبریز پی ببرید.
این بازار در طول تاریخ توسط گردشگران و جهانگردان بسیاری مورد توجه قرار گرفته که در آن میان میتوان به نامهایی مانند مارکوپولو، شاردن، تاورنیه و ابنبطوطه اشاره کرد. بازار بزرگ تبریز در روزگار زندیه به دلیل زمین لرزهای بزرگ، تخریب و سپس به سرعت بازسازی شد و در روزگار قاجاریه نیز به دلیل این که پایتخت دوم ایران به شمار میرفت، بر رونق و شکوه آن افزوده شد.
این بازار به دلیل گستردگی مسافت و پلان پیچیدهای که دارد، از بخشهای مختلفی تشکیل شده است که به نوعی زیر مجموعه بازار به شمار میروند. از مهمترین این قسمتها میتوان به راسته بازار، بازار حرمخانه، بازار کفاشان، بازار شیشهگر خانه، بازار عباچی، بازار صادقیه و بازار یمنی دوز اشاره کرد.
بازار یزد
تقریباً کار دشواری است که در ایران فهرستی از آثار مختلف تاریخی را تهیه کنید و نام یزد در آن قرار نگیرد؛ نگین کویر و شهر شیرینیها و قطاب.
بازار یزد یکی از عناصر تاریخی و اصلیترین بخش بافت تاریخی شهر به شمار میرود. این بازار از روزگاری بسیار دور در یزد ساخته شده بود و قدیمیترین بخش آن که هنوز پابرجا است، مربوط به قرون 8 و 9 هجری به شمار میرود که در دورههای بعدی، بخشهای بسیاری به آن اضافه شد. بازار یزد از نظر وسعت و تعدد راستهها یکی از بزرگترین بازارهای شرقی به شمار میرود و بازدید از بخشهای مختلف آن بسیار جذاب و دیدنی است.
در این بازار، شما میتوانید مراحل ساخت و تولید رنگ طبیعی حنا، تولید حلوا ارده مشهور یزد و رنگآمیزی طبیعی نخ و الیاف را ببینید. در گذشته، این بازار از وسعت بیشتری برخوردار بود و متأسفانه در دوران پیش از انقلاب، بخشهایی از بازار برای ساخت خیابانی جدید تخریب گردید که این موضوع باعث شد بخشهای جنوبی بازار، هیچگاه رونق سابق خود را به دست نیاورد. اگر به شهر یزد سفر کردید حتماً بازدید از این بازار زیبا را در برنامه خود بگنجانید، زیرا تقریباً هر چیزی که نیاز داشته باشید در این بازار موجود است.
بازار اصفهان
اصفهان را میتوان ویترین گردشگری و یکی از اصلیترین شهرهای توریستی ایران قلمداد کرد؛ شهری زیبا که آن را عروس شهرهای ایرانی خواندهاند و برخی دیگر نیز آن را با لقب نصف جهان معرفی میکنند. اصفهان با دارا بودن صنایع دستی بسیار زیبا و ارزشمند و همچنین گز و پولکیهای مشهورش، همواره مسافران را برای خرید سوغات و ره توشه وسوسه کرده است.
گرچه در بسیاری از بخشهای این شهر محصولات مورد نیازتان را میتوانید تهیه کنید، ولی در این میان، چه مکانی را بهتر از بازار تاریخی و بسیار زیبای اصفهان که به باور بسیاری از کارشناسان، یکی از بزرگترین و زیباترین بازارهای جهان است، میتوانید بیابید؟
بافت تاریخی بازار اصفهان به نسبت سایر بازارهای تاریخی ایران، کمتر مورد تغییر و دگرگونی قرار داشته و صد البته، همواره از رونق بیشتری برخوردار بوده است. بازار اصفهان علاوه بر دارا بودن حجرهها و مغازههای متعدد، تعداد زیادی آثار تاریخی و دیدنی را نیز در دل خود جای داده است. بازار اصفهان در توصیفات جهانگردان پر شماری که از این شهر در طول تاریخ دیدن کردهاند، به دقت ذکر شده است و به جرئت میتوان ادعا کرد که دیدار از اصفهان، بدون تماشای این بازار زیبا، ناتمام و ناقص است.
جام جم
باشگاه کاربران تبیان - ارسالی از: samane_azad
مطالب مرتبط:
گذری در بازارهای تاریخی ایران(1)
لذت زندگی ایرانی در خانه ایرانی
باشگاه کاربران در شبکه اجتماعی