تغذیه مناسب در 6 ماهه دوم زندگی
سوءتغذیه در بسیاری از کودکان بروز می‌یابد به طوری که هر ساله 10 میلیون کودک زیر 5 سال در جهان از بین می‌روند. این موضوع در حالی است که با وجود تغذیه مناسب و کافی می‌توان از دوسوم این مرگ و میرها جلوگیری کرد. غذاهای تکمیلی برای کودکان معمولاً از 6 ماهگی توصیه می‌شود و تا 3 سالگی که شیر مادر به تدریج قطع می‌شود، ادامه می‌یابد. نکته مهم در انتخاب نوع تغذیه مناسب کودک، مربوط به بهینه‌سازی وضعیت تغذیه‌ای است تا هیچ اختلافی بین مواد مغذی مورد نیاز و آنچه که کودک قادر به مصرف، جذب و استفاده از آن است، وجود نداشته باشد. همچنین مشخصات غذاهای تکمیلی باید متناسب با سن کودک، دارای بافت و غلظت مناسب، به صورت‌های (مایع، نیمه‌جامد و جامد) و حاوی تمامی مواد مغذی ضروری مانند پروتئین، فیبرها، مواد معدنی، ویتامین‌ها، کربوهیدرات‌ها، آهن و غیره باشند.
در این میان نباید فراموش کنید که بهترین راه برای شروع غذا دادن به کودکان، استفاده از غذاهای خانگی است. در واقع غذاهای آماده شده در خانه می‌توانند به اندازه غذاهای کودک تجاری، مغذی بوده و مقرون به صرفه‌تر از آن‌ها باشند و نیز والدین می‌توانند کنترل بیشتری روی تنوع و بافت غذا داشته باشند. هر چند غذاهای کودک تجاری که با ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری غنی شده باشند نیز می‌توانند برای والدین شاغل به دلیل سهولت دسترسی، مورد استفاده قرار گیرند.
غذاهای تکمیلی متناسب با سن کودک
تغذیه کودکان 4 تا 6 ماهه: هر چند برخی از متخصصان شروع غذاهای کمکی را به دلیل وزن‌گیری بعضی از کودکان از 4 ماهگی در نظر می‌گیرند و اما توصیه اکثر پزشکان اطفال به دلیل احتمال بروز آلرژی و کامل نبودن سیستم هضم و جذب، همان 6 ماهگی است. مقدار شیر توصیه شده در این سن هر 3 تا 4 ساعت شیر مادر یا حدود 1000 میلی‌لیتر (34 انس) شیرخشک است، اما غذاهای جامد را می‌توان قبل یا بعد از شیردهی یا در بین شیردهی به کودک داد. البته اولین غذای کودک لزوماً نباید غذاهای تهیه شده با برنج باشد. در واقع بسیاری از متخصصان اطفال، میوه‌های پوره یا له شده مانند موز، سیب یا گلابی پخته شده و سیب‌زمینی شیرین مخلوط با شیر کودک را نیز به عنوان اولین غذای کودک توصیه می‌کند. بهتر است هر ماده غذایی را از یک قاشق غذاخوری شروع و به تدریج به مقدار آن اضافه کنید.
از غذاهای دیگری که می‌توان به کودک 6 ماهه داد، پوره سبزیجات مانند هویج و لوبیا سبز پخته و غلات مانند غذای برنجی و ذرت مخلوط با شیر است. برای تهیه غذای برنجی در خانه می‌توان از پودر برنج (که بهتر است سبوس‌دار و غنی شده با آهن باشد)، استفاده کرد که با کمی آب پخته و با شیر یا شیر خشک مخلوط شده باشد.
به تدریج تعداد دفعات تغذیه کودک را افزایش دهید و از یک بار در روز به 3 بار در روز برسانید. ضروری است که بعد از هر ماده غذایی دقت کنید کودکتان هیچ‌گونه علائمی از واکنش‌های آلرژیک نشان ندهد، بنابراین همیشه از یک نوع ماده غذایی ساده شروع کنید و پس از 5 ـ4 روز ماده غذایی بعدی را به مخلوط اضافه کنید. برای اطمینان از دریافت کافی ویتامین‌های مهم توسط کودک می‌توانید به او قطره‌های ویتامینی A و D بدهید. این موضوع به خصوص در مورد کودکانی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند یا نوزادانی که کمتر از 500 میلی‌لیتر شیر خشک در روز مصرف می‌کنند، مهم است.
هر چند برخی از متخصصان شروع غذاهای کمکی را به دلیل وزن‌گیری بعضی
از کودکان از 4 ماهگی در نظر می‌گیرند و اما توصیه اکثر پزشکان اطفال به دلیل احتمال بروز آلرژی و کامل نبودن سیستم هضم و جذب، همان 6 ماهگی است
تغذیه کودکان 6 تا 8 ماهه: در این سن نیز همچنان به کودک غلاتی که آلرژی کمتری ایجاد می‌کنند، مانند غذاهای تهیه شده از برنج سبوس‌دار، ذرت و بلغور جو که خوب آسیاب شده باشند، بدهید (٢ تا ٣ بار در روز). همچنین در این سن از میوه‌های پخته شده یا رسیده خام یا مخلوط چند میوه که در کودک ایجاد حساسیت نکند، می‌توان استفاده کرد. سبزیجاتی مانند هویج، لوبیا سبز و نخود سبز نیز همراه با گوشت مرغ و در 8 ـ7 ماهگی می‌توان به صورت سوپ‌های مخلوط و کاملاً میکس شده به کودک داده شود. از 8 ماهگی می‌توانید به کودک ماست پرچرب بدهید (یک‌چهارم تا یک‌سوم فنجان). در صورت دادن آب‌میوه به کودک، یک قسمت از آن‌ها را با 2 قسمت آب رقیق کنید (حدود 4ـ 2 انس).
تغذیه کودکان 10ـ 8 ماهه: در این دوره نیز هنوز کودک به 4ـ 3 بار تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک نیاز دارد. علاوه بر غلات قبلی، جو پوست کنده، گندم، نان تست، کراکرهای بدون نمک، پاستای رشته‌ای خوب پخته شده (یک‌چهارم تا یک‌دوم فنجان) و میوه‌های نرم، (یک‌چهارم تا یک‌دوم فنجان) را هم می‌توانید به کودک بدهید. علاوه بر سبزیجات پخته ذکر شده، سبزیجاتی مانند بروکلی و پیاز (یک‌چهارم تا یک‌دوم فنجان)، حبوبات خوب پخته و له شده مانند لوبیا و عدس، انواع گوشت‌ها و زرده تخم‌مرغ به صورت کاملاً پخته و پوره‌شده یا ریز خردشده (یک‌هشتم تا یک‌چهارم فنجان) هم می‌توانند در برنامه غذایی کودک قرار گیرند. همچنین از ماهی خوب پخته و بخارپز شده، نرم و بدون استخوان نیز می‌توان استفاده کرد. ماست یا پنیرهای نرم نیز به میزان یک‌چهارم تا یک‌سوم فنجان قابل استفاده است.
ضروری است که بعد از هر ماده غذایی دقت کنید کودکتان هیچ‌گونه علائمی
از واکنش‌های آلرژیک نشان ندهد، بنابراین همیشه از یک نوع ماده غذایی ساده شروع کنید و پس از 5 ـ4 روز ماده غذایی بعدی را به مخلوط اضافه کنید
تغذیه کودکان 12ـ10 ماهه: در این دوره نیز کودک ضمن 3 تا 4 بار تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک، با وجود داشتن چند دندان و راحت‌تر بلعیدن غذاها، می‌تواند 3 وعده غذایی و 2 وعده اسنک (تنقلات) در روز مصرف کند. غلات غنی شده با آهن از هر نوع (یک‌چهارم تا یک‌دوم فنجان)، سبزیجات خوب پخته شده در اندازه‌های کوچک (یک‌چهارم تا یک دوم فنجان)، ماکارونی (یک هشتم تا یک چهارم فنجان) انواع غذاهای پروتئینی شامل حبوبات و گوشت‌ها (به صورت پخته و ریزخرد) یک هشتم تا یک چهارم فنجان (به میزان 4 ـ 2 قاشق در روز)، ماست (یک سوم فنجان) و آب‌میوه (6 ـ 2 انس در یک فنجان) از جمله موادی هستند که به کودک در این سنین داده می‌شود.
اما پس از 12 ماهگی، بر غذاهای خانواده تکیه می‌شود که با تنوعی از منابع غذایی می‌تواند مواد مغذی مورد نیاز را در اختیار کودک قرار دهد. البته غذاهای فاقد مواد مغذی را می‌توان با پروتئین‌ها و ریزمغذی‌ها، البته در دوزهای مناسب، غنی کرد. به عنوان مثال چنانچه به جای استفاده روزانه از گوشت‌ها که منبع خوبی از آهن هستند، در دسترس نبوده یا برای برخی از خانواده‌ها توجیه اقتصادی نداشته باشند، می‌توان از منابع گیاهی آهن با منابع غذایی حاوی ویتامین C استفاده کرد تا جذب آهن به خوبی صورت بگیرد یا سایر غذاهای تکمیلی با مقادیر کافی از آهن و مکمل‌های ویتامینی غنی شوند. در این خصوص غذاهای کودک آماده برای مصرف در جایی که غذاهای حیوانی و جانشین‌های شیر مادر کمتر در دسترس باشند، مناسب هستند.
همچنین در مورد از شیر گرفتن کودکان پس از یک‌سالگی و تبدیل شیر مادر و شیر خشک به شیرهای پرچرب پاستوریزه، ابتدا با مخلوط یک‌دوم شیر مادر یا شیر خشک و یک‌دوم شیر پرچرب شروع کنید. البته بهتر است تا کودکتان آمادگی ندارد، او را از شیر نگیرید.
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منبع: جام جم - فروغ فلاح‌زاده
مطالب مرتبط:
بهترین غذاهای تکمیلی برای کودکان
تغذیه تکمیلی؛ چرا؟ چه‌وقت؟ چگونه؟
فقر آهن در کودکان را جدی بگیرید!
نکاتی درباره مصرف چربی در کودکان
تاثیر رنگ در اشتهای کودکان بدغذا
کودکم غذا نمی‌خورد؟ چه کار کنم؟
قبل از یک سالگی، نباید به کودک شیر گاو بدهید
نكات مهم رفتاری در تغذیه‌ی کودک
