عرفان حقیقی محصول چیست؟

ذهن آدمی همواره دغدغه مند و کنجکاو در شناخت ناشناخته ها است، از این رو است که در سراسر زندگی سوالات بیشمار ذهن او را به خود درگیر می کند؛ در این میان پاسخ برخی سوالات به صورت تجربی برای او قابل یافتن است اما هستند بسیاری از سوالات که خارج از میدان تجربه انسان بوده و پاسخ آنها به آسانی بدست نمی آید. از این رو در سلسله مباحث نسیم اندیشه از لسان آیت الله جوادی آملی، مرجع شیعیان و مولف تفسیر تسنیم به برخی از این سوالات پاسخ داده می شود.

عرفان علمی حصولی نیست، تا از راه تحصیل به دست آید، بلکه بیشتر از راه تهذیب و  تزکیه نفس حاصل می شود. در قرآن کریم آمده است: (یعلمهم الکتاب و الحکمة و یزکیهم)(1). بخش نخست آیه (یعلمهم الکتاب و الحکمة)، به فقه، اصول، حکمت و ... مربوط است و بخش دوم آن، یعنی (یزکیهم)، به عرفان اختصاص دارد.

بحث های قرآنی نشان می دهد که اگر کسی جان خود را شفاف کند و از دغل، شبهه و خیانت دوری جوید، اسرار عالم را می یابد. گاه انسان آیینه جانش را به طرف مار، گرگ و عقرب نگاه می دارد و در آن جز گرگ و عقرب چیزی نمی یابد.

خدای سبحان فرمود: (کلا لو تعلمون علم الیقین*لترون الجحیم)(2) اگر اهل علم الیقین باشد و صفای ضمیر داشته باشید، اکنون هم جهنم را می بینید، زیرا پس از مرگ، کافر هم می تواند جهنم را ببیند (ربنا ابصرنا و سمعنا)(3)

آیا افراد عادی هم می توانند مراتبی از شهود داشته باشند؟

تهذیب نفس بهترین راه دستیابی به عرفان حقیقی است و به درس خوانده های حوزه یا دانشگاه اختصاص ندارد، برای مثال "حاثة بن مالک" در پاسخ پیامبر(صلی الله علیه و آله) عرض کرد: من امشب را به صبح رساندم، در حالی که به مقام یقین رسیده ام.

پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: هر چیز نشانه ای دارد، نشان یقین تو چیست؟ و وی در پاسخ گفت: گویا عرش خدا و بهشت را می بینم، و جهنم و زوزه ساکنان آن را می شنوم. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمود: هذا عبد نور الله قلبه بالایمان؛ این بنده است که خداوند قلب او را نورانی کرده است.(4)

زمانی در حرم مطهر پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) جوانی نزد من آمد و گفت: می خواهم قصه ای را با شما در میان بگذارم. من در فلان شهر ایران آب میوه فروش هستم. ما برای اینکه آب میوه خنک و گوارا باشد، تکه ای یخ داخل لیوان می اندازیم و سپس آب میوه روی آن می ریزیم و به قیمت معمول می فروشیم.

یخ قیمتی ندارد و ما هم تعهد کرده ایم که یک لیوان آب میوه (به قیمتی خاص) به مردم بدهیم. تکه یخ مقداری از فضای لیوان را اشغال می کند و از حجم آبمیوه می کاهد. صبح یک روز، هنگام باز کردن مغازه مشاهده کردم، قالب های یخی که معمولا صبح ها پیش از طلوع آفتاب جلوی در مغازه می گذارند، شعله ور شده و زبانه آتش از آنها بلند است.

خیلی زود متوجه مشکل شدم. غل و غش ما در فروش آب میوه، آن آتش را شعله ور کرده بود، پس از آن لیوان های بزرگتری تهیه کردم و یک لیوان کامل آب میوه با یخ به مشتری می دهم.

این جوان در کنار قبر پیامبر(صلی الله علیه و آله) پس از بیان داستان خود، این آیه را تلاوت کرد: کلا لو تعلمون علم الیقین* لتروت الجحیم)(5) در سوره مبارکه نساء نیز آمده است: ان الذین یاکلون اموال الیتامی ظلما انما یاکلون فی بطونهم نارا)(6)

پی نوشت ها:

1.سوره بقره، آیه 129

2.سوره تکاثر، آیات 6-5

3.سوره سجده، آیه 12

4.الکافی، ج2، ص53

5.سوره تکاثر، آیات6-5

6.سوره نسا ، آیه 10

بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

منبع: خبرگزاری شبستان