آلماتی 2، غلبه جزئیات بر محتوا

پس از دور اول مذاکرات موسوم به آلماتی 1 دو طرف با مثبت ارزیابی کردن مذاکرات صورت گرفته بر تداوم آن تاکید کردند و در همان زمان زمان دور جدید مذاکرات را 16 و 17 فروردین 92 در آلماتی قزاقستان تعیین کردند. نحوه اظهار نظر طرفین حکایت از این داشت که پس از چند ماه وقفه در مذاکرات ایران و 1+5 باب تازه‌ای باز شده و  روند مثبتی در پیش است. برخی اظهار نظرها نر حکایت از این موضوع داشت. علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه در اظهار نظری تاکید کرد که تحریم ها از امروز ( روز بعد از مذاکرات آلماتی 1) به مرور کمتر می‌شود. این اظهار نظرها بسیاری از کارشناسان مسایل سیاسی و بین‌الملل را به این مساله رساند که مذامرات آلماتی 1 روند مثبتی را طی کرده است. پس از انتظارهای فراوان دور جدید مذاکرات ایران و 1+5 در آلماتی 2 با حضور نمایندگان دو طرف در آلماتی طی دو روز برگزار شد و نتایجی را در پی داشت. این دور از مذاکرات در قزاقستان و طی دو روز در سه مرحله برگزار شد. تمام این مراحل طولانی و فرده بود و مهمترین چیزی که در فهوای مذاکرات مطرح شده، چیزی جز طرح پیشنهاد ایران و پاسخ به برخی ابهامات 1+5 نبوده است. در این دور از مذاکرات، گفت‌وگوهای دوجانبه‌ای نیز میان طرف ایرانی و کشورهای حاضر در مذاکرات صورت گرفت. دیدار معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی با نماینده فرانسه، روسیه و چین از جمله دیدارهای حاشیه‌ای این مذاکرات بود.

در این دور از مذاکرات به نا به گفته علی باقری، معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی در مذاکرات آلماتی 2 جمهوری اسلامی ایران پیشنهادهای مشخص و راهگشایی را برای پیشبرد روند گفت و گوها ارائه کرد.

بر اساس اظهارات طرف ایرانی چند ماه گذشته ایران طرح جامعی را به نام طرح "مسکو" در مذاکرات ایران و 1+5 در روسیه به طرف مقابل ارائه کرده بود که این طرح ابعاد مختلف روند گفت و گوها را در بر می گرفت و مبنا و چارچوب هایی که لازم است تا گفت و گوها بر اساس آن استوار شود در دل آن دیده شده بود.

آنچه که در این دور از مذاکرات بسیار قابل توجه بود، ارائه طرح و برنامه عملیاتی ایران در آلماتی 2 برای شکل گیری گفت و گوهای جامع بین ایران و شش کشور بود که دربرگیرنده پیشنهادهای مشخص و راهگشایی برای حرکت گفت و گوها به سمت جلو بود. جمهوری اسلامی ایران در برنامه عملیاتی خود پیشنهادهایش را به گونه ای تنظیم کرده که گام های متقابل به صورت هم جنس، متقابل و هم وزن برداشته شوند.

در جلسات برگزار شده میان دو طرف  نمایندگان شش کشور سوال ها و ابهام های خود را در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران نیز مطرح کردند و در این میان سعید جلیلی به تفصیل به همه ابهام ها پاسخ داد. این فرایند سبب شد که فرصتی ایجاد شود تا ابعاد و زوایای بیش تری از پیشنهادهای ایران برای همه کشورها توضیح داده و بیش تر تبیین شود.

اما آنچه در نهایت از مذاکرات دو روز فشرده وطولانی حاصل شد چیز جز توافق بر سر انتقال نتایج گفت‌وگوهای آلماتی 2 به پایتخت ها توسط نمایندگان کشورهای 1+5 و تماس مجدد کاترین اشتون با سعید جلیلی و اعلام نتایج و دیدگاه های این کشورها نبود. سعید جلیلی،  مذاکره کننده ارشد ایران با 1+5 در مورد مذاکرات اظهار داشت که در این دور از مذاکرات بحث‌های محتوایی و مشروح درباره‌ی برنامه عملیاتی صورت گرفت و به ابهامات 1+5 درباره‌ی برنامه عملیاتی به تفصیل پاسخ داده شد.

جلیلی بر این مساله نیز تاکید کرد که میان ایران و 1+5 فاصله‌هایی وجود دارد. در این میان وی بر این مساله نیز اشاره کرد که شناسایی حق غنی‌سازی و خاتمه دادن به رفتارهایی که نشانه دشمنی با ملت ایران است، باید مورد توجه قرار گیرد.

جمهوری اسلامی ایران نیز با تاکید بر این دو محور برنامه عملیاتی خود به 1+5 ارائه کرده تا مذاکرات در مسیری سازنده به پیش رود.

در این میان اما کاترین اشتون بر این مساله تاکید داشت که مواضع ایران و 1+5 با یکدیگر فاصله دارد و دو طرف تصمیم گرفتند برای بررسی بیش‌تر به کشورهای خود برگردند.

وی همچنین خاطرنشان کرد که دو طرف تلاش زیادی برای به نتیجه رسیدن مذاکرات انجام دادند. اما بر مبنای طرح اعتمادسازی که در "آلماتی 1" ارایه کرشد واضح شد که مواضع دو طرف از لحاظ ماهوی از هم فاصله دارد.

اشتون با تاکید بر اینکه که گفت‌وگوها فقط برای مذاکره نیست و در دو روز گذشته به طور فشرده و مفصل صحبت شده است، تصریح کرد که  دو طرف بر روی جزییات تمرکز کردند و در این راستا تحریم‌ها نیز برای عملی شدن این فرآیند است.

آنچه در این مذاکرات بسیار قابل توجه است تاکبد اتون بر بحث بر روی جزئیات برای اولین بار است اگرچه از لحظ محتوایی دو طرف دارای فاصله‌هایی هستند.

به هر روی این دور از مذاکرات ایران و 1+5 برای رایزنی بیشتر در پاتخت ها به اتمام رسید و البته نتاجی مثبت را در برداشت. بحث بر روی جزئیات اختلافات از جمله نکات مثبت این دور از مذاکرات بود اگرچه ا لحاظ محتوایی به نتایجی دست نیافت.

تاکید جمهوری اسلامی ایران بر حق غنی سازی اورانیوم و فناوری هسته ای بحثی است که به هیچ روی مجال مذاکره ندارد و باید طرف غربی همانطور که ایران وارد عرصه شده است، صداقت را در پی گیرد و بر این مبنا اعتماد ایران را جلب کند.