اخلاص در تبلیغ (1)
خطیب توانا آیت الله شیخ جعفر شوشتری رحمه الله
تولد و تحصیلات
مرحوم شیخ جعفر شوشتری در سال 1230 ه. ق در شهر شوشتر چشم به جهان گشود.
صاحب «ریحانة الادب» در توصیف مقام علمی و تحصیلات ایشان مینویسد:
«[ایشان] از محققین، علماء دینیه و اعاظم فقهاء و مجتهدین امامیه میباشد که فقیه اصولی، معقولی، منقولی عابد و زاهد بود. تمام اوقات او در امور دینیه و ارشاد عباد و موعظه و هدایت مصروف میگشت.
ایشان از تلامذ صاحب فصول و صاحب ضوابط و صاحب جواهر و شیخ مرتضی انصاری و شریف العلماء مازندرانی و بعضی از اکابر دیگر بوده است.» (1)
مرحوم شریف رازی در شرح مراحل تحصیلات ایشان نوشته است:
«پس از دوران صباء و خواندن مقدمات و ادبیات به نجف مهاجرت کرده و در اوائل با علامه شیخ محمد حسن آل یاسین شاگرد سید عبد الله شبّر بوده و شرح مختصر عضدی را نزد شیخ اسماعیل کاظمی خوانده، در سال 1246 ه. ق به شوشتر برگشتند.
و پس از آن به کربلا برگشته و از صاحب فصول و شریف العلماء مازندرانی استفاده کرده و بعد به نجف رفتند و از محضر صاحب جواهر استفاده کردند و در سال 1255 ه. ق به شوشتر مراجعت [کردند] و در زمان ریاست و مرجعیت شیخ انصاری به نجف بازگشتند تا بتوانند از محضر ایشان بهره مند شوند.» (2)
اخلاص و عملکرد شایسته
یکی از ویژگیهای ارزشمند ایشان گوهر گران بهای اخلاص و عملکرد شایسته و بایسته بود. رفتارش در زندگی با گفتارش هماهنگ بود و به راستی بر این باور بود که:
«مَنْ نَصَبَ نَفْسَهُ لِلنَّاسِ اِمَاماً فَلْیبْدَأْ بِتَعْلِیمِ نَفْسِهِ قَبْلَ تَعْلِیمِ غَیرِهِ...؛ (3) هر کس خویشتن را پیشوای مردم قرار دهد، باید پیش از آموزش دیگران، خود را بسازد.»
او به هنگام تلاوت قرآن و تفسیر آیات و تحلیل روایات و وعظ و ارشاد مردم، از دل سخن میگفت و سخنش لاجرم بر دلها مینشست، همه را دگرگون میساخت و میگریاند و شور و شعور بسیار پدید میآورد.
آیة الله العظمی اراکی، از مرحوم آیة الله العظمی حائری، مۆسس حوزه علمیه قم نقل کرده است که روزی پای منبر مرحوم حاج شیخ جعفر شوشتری بودم که در اوج سخن به ناگاه خطاب به انبوه مردم گفت:
«هانای مردم! میخواهم شما را بیازمایم که آیا اهل ایمان هستید یا نه؟ چرا که خدا در قرآن میفرماید:
«اِنَّمَا الْمُۆْمِنُونَ الَّذِینَ اِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَ اِذَا تُلِیتْ عَلَیهِمْ آیاتُهُ زَادَتْهُمْ اِیمَاناً وَ عَلَی رَبِّهِمْ یتَوَکَّلُونَ»؛ (4)
«ایمان آوردگان تنها کسانی هستند که چون نام خدا برده شود، خوف بر دلهایشان چیره میگردد و هنگامی که آیات او بر آنان تلاوت شود، ایمانشان افزون میگردد و بر پروردگار خویش توکل میکنند.»
اینک، آیاتی از قرآن را برای شما تلاوت میکنم تا با دیدن اثر گذاری قرآن یا عدم اثرپذیری شما معلوم گردد که به راستی اهل ایمان هستید یا نه؟»
آیة الله حائری میافزایند: با سخن مرحوم شوشتری، من سخت بر خود لرزیدم و به فکر فرو رفتم که اگر آیاتی تلاوت کرد و در من اثر و انعکاسی نداشت، چه خاکی بر سرم کنم؟ در این حال، خویشتن را جمع و جور کردم و آماده نشستم تا آیات را آن گونه که شایسته گوش جان سپردن به قرآن است، بشنوم.
آن گاه او به تلاوت قرآن پرداخت و آیاتی چند با شور وصف ناپذیری تلاوت کرد و خدای را سپاس که آن آیات در من اثر عمیق نهاد.
همچنین حضرت آیة الله العظمی آقای شیرازی نقل کرده اند که:
در جریان سفر مرحوم شوشتری به ایران، هنگامی که ایشان وارد تهران گردید، انبوه مردم از جمله سفیر کشور روسیه به ملاقات ایشان رفتند.
مردم تقاضای موعظه کردند و مرحوم شوشتری بنا به اصرار مردم، سرش را بلند کرد و فرمود: مردم! آگاه باشید که خدا در همه جا حاضر است و به نهفته سینهها داناست؛ «اِنَّهُ عَلِیمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ.» (5)
این فراز تکان دهنده و کوتاه، اثری عمیق در مردم نهاد؛ به گونهای که اشکها روان شد و قلبها تپید و مردم دگرگون شدند.»
سفیر روسیه در نامهای به امپراطوری روس در این مورد نوشت:
«تا هنگامی که این قشر روحانیون راستین مذهبی، در میان مردم باشند و مردم از آنان پیروی کنند، سیاست ما کاری از پیش نمیبرد؛ چرا که وقتی یک جمله شوشتری در یک مجلس عظیم، این گونه دگرگونی ایجاد میکند، روشن است که دستورات و فتواهای آنان چه خواهد کرد.» (6)
پاورقی :
1) ریحانة الادب، محمد علی مدرس تبریزی، انتشارات خیام، چ چهارم، 1374، ج 3 و 4، ص 259.
2) گنجینه دانشمندان، حاج شیخ محمد شریف رازی، پیروز قم، زمستان 1353 ش، ج 5، صص 403 - 404.
3) نهج البلاغة، حکمت 73.
4) انفال/2.
5) هود/5.
6) یک صد داستان خواندنی، ص 52، به نقل از ویژگیهای امام حسین علیه السلام.
تهیه و تنظیم: جواددلاوری، گروه حوزه علمیه تبیان