موانع و چالش های پژوهش
نقش پژوهش در پیشبرد و توسعه کلیه جوامع در حال توسعه و پیشرفته در دنیای امروز بر کسی پوشیده نیست. با نگاهی هر چه اندک به برنامه های تمامی کشورهای پیشرفته در ده های گذشته، به راحتی می توان به اهمیت پژوهش دررشد و توسعه این گونه کشورها پی برد.
بررسی ها نشان می دهد که آنان با برنامه ریزی های سی ساله و محور قراردادن پژوهش در تمامی زمینه های اقتصادی، اجتماعی، علوم پایه و کاربردی، به این مهم دست یافته اند.
برخی موانع پژوهشی
از جمله موانع عمده پژوهش در ایران می توان به موارد زیر اشاره کرد:
هم چنین در رابطه با موانع مربوط به فرهنگ پژوهش، می توان به فقدان فرهنگ کار گروهی و ضعف سرمایه گذاری برای تولید دانش و بی توجهی به زایش تفکر و اندیشه اشاره کرد.
به جرأت می توان گفت تحقیق در سطوح گوناگون کشور ما جزیی از فرهنگ نیست؛ نه در حوزه سیاست و اقتصاد و فرهنگ و جامعه، و نه در سطح عامه مردم و خواص و مدیران و سیاستگذاران و تصمیم سازان و تصمیم گیران و مجریان، فرهنگ تحقیق وجود ندارد.
این امر البته خود ناشی از دلایل متعددی است که مهم ترین آن ها فقدان احساس نیاز به تحقیق به دلیل وجود وابستگی و انحصارات و هم چنین تقدیرگرایی و نبود رقابت از بعد کیفیت و هزینه در همه حوزه ها و سطوح است. نکته قابل توجه آن که، باوجود تعدد مسایل مبهم و ناشناس در کشور و مشکلات متعدد در زمینه های گوناگون، سۆال های تحقیقاتی مورد نیاز کشور هنوز به درستی تبیین نشده اند و با این حال متاسفانه پژوهش های انجام گرفته و در حال انجام، بیشتر با تکیه بر فرم صورت می پذیرد تا تکیه بر محتوا و بیشتر هدف است تا ابزار.
نا آشنایی بسیاری از پژوهشگران با تعاریف، مفاهیم و روش های پژوهش بر اساس استانداردهای بین المللی و بی اعتقادی مسئولان به پژوهش و فقدان باورپژوهی را می توان جزیی از چالش های فرهنگی پیش روی پژوهش و تحقیق در ایران دانست.
مواردی مانند مقاومت در مقابل وجود نارسایی در عملکرد و بی میلی افراد به سرمایه گذاری در مراکز تحقیقاتی، نمونه های دیگری از این چالش پژوهشی است. وضعیت بوروکراسی در کشور به گونه ای است که برخی از سازمان ها در برابر پذیرش این واقعیت که در عملکرد و بازده نارسایی وجود دارد، مقاومت می کنند.
معمولاً این موارد در سازمان هایی پیش می آید که بیشتر توسط کارکنان ساده و معمولی کنترل می شوند. در سازمان هایی که افراد شاغل به خصوص مدیران آن ها با منطق علت و معلولی برای استدلال آشنا هستند و قبلاً در این خصوص آموزش دیده اند، تمایل برای پژوهش بیشتر است.
بی توجهی و بی اعتمادی مدیران به یافته های پژوهشی و نامشخص بودن و بهره نبردن از نتایج پژوهشی، از مسایل و چالش های عمده در زمینه پژوهش در ایران است. ضعف ارتباطات که وجه مشخصه آن نامطلوب بودن ارتباطات میان بخش تحقیقات با اقتصاد، سیاست، فرهنگ و جامعه، ضعف ارتباط با دنیای پویای علم و فن آوری، ضعف مفرط پایگاه های اطلاعات و نظام اطلاع رسانی و مانند آن است را می توان از دیگرمشکلات پژوهش در ایران دانست. همین طور، دانشجویان و دانش آموختگان برخی از رشته ها نیز نمی دانند برای چه سازمانی می توانند پژوهش انجام دهند و تخصص شان به درد کجا می خورد. اینجاست که مدیریت کلان پژوهش باید نقش آفرینی کند و با اشراف بر رشته های علمی، نهاد های واسطی را بدین منظور ایجاد نماید.
هر پژوهش به خلق اندیشه های تازه منتهی می شود و هر اندیشه تازه ای، منشأ طرح پرسش های نوینی است که انسان را به ارزیابی های بیشتر و جدیدتر برمی انگیزد و زمینه ساز تحولات علمی، صنعتی و اجتماعی در هر جامعه ای می شود.
انتقال اطلاعات و یافته های حاصل از پژوهش از طریق برگزاری همایش های علمی و انتشار تحقیقات، قطعاً در ایجاد فرهنگ پژوهش و تشویق و ترغیب مبتکران و پژوهشگران مۆثر خواهد بود. در هر صورت نظام آموزشی و تحقیقاتی ، لازم است و در درجه اول پا به پای هم و دوشادوش یکدیگر پیش بروند و در درجه بعدی، خود را با نیازها و اولویت های بازار کار، صنعت و خدمات بومی و ملی، مطابقت دهند و با آن ها در ارتباط باشند.
منبع: وزارت آموزش و پرورش ایران ( www.rie.ir )
