تبیان، دستیار زندگی
مردم مایا حدود 1000سال پیش از میلاد در سرزمین هایی اقامت گزیدند که امروزه محدوده ی جنوب مکزیک، گواتمالا، هندوراس و کاستاریا را شمال می شود.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تمدن اسرارآمیز مایا


مردم مایا حدود 1000سال پیش از میلاد در سرزمین هایی اقامت گزیدند که امروزه محدوده ی جنوب مکزیک، گواتمالا، هندوراس و کاستاریا را شمال می شود. نوشتن کامل خط از برجسته ترین مشخصات این تمدن است. علاوه بر آن ، آثار فراوان هنری، معماری، محاسبات ریاضی و علم نجوم مظاهر دیگر این تمدن محسوب می شود.

تمدن اسرارآمیز مایا

پایتخت این تمدن ، شهر تیکال بود که حدودا 400 سال پیش از میلاد بنا شد و در خلال قرن دوم تا هشتم میلادی به حد اعلای زیبایی رسید و در دوران شکوفایی جمعیتی حدود 400,000 سکنه داشت.

تمدن شهری مایاها اصولا بر پایه توسعه کشاورزی بود. شغل اکثر مردم منطقه کاشت لوبیا، ذرت ، بادام زمینی، سیب زمینی و پنبه بود. البته اصول کشاورزی مایاها به این شکل بود که ابتدا جنگلی را پیدا می کردند و پس از قطع کردن درختان، زمین حاصلخیز را شخم می زدند و در آن کاشت می کردند، اما آن ها دانش بارور کردن مجدد خاک را با استفاده از کود حیوانات نمی دانستند، بنابراین چند سال پس از کاشت اولیه مزرعه خود را رها می کردند و سراغ جنگل بعدی می رفتند و شهر جدیدی را در همان نزدیکی بنا می کرند. این موضوع باعث شد که مردم از سکونت دائمی در یک مکان باز بمانند. با این حال تمدن مایاها به سرعت  رو به پیشرفت و توسعه نهاد.

مایاها به مرور آموختند که با مسطح کردن دامنه ی کوه ها می توانند زمین های دائمی کشاورزی ایجاد کنند در حالی که کشاورزی به شیوه بریدن گیاهان جنگلی و سوزانده آن ها در سراسر جنگل های استوایی روش مطلوبی بود، زیرا لایه نازک خاک جنگلی را حاصلخیز می کرد. آن ها زمین های باتلاقی را هم به کشتزار تبدیل می کرند، سپس کانال های زهکشی ساختند تا آب باتلاق را بکشند. آن ها در فصول بارانی، آب باران را برای استفاده در فصول خشک در چاه ها و آبگیر ها ذخیره می کردند.

نخستین روستاهای قوم مایا که به شهر شباهت پیدا کردند، در نواحی مرتفع جنوبی واقع بودند، اگرچه از سال 300 پیش از میلاد ، یک موج شدید شهر سازی ریال سراسر زمین های کم ارتفاع مرکزی را فرا گرفته بود.

شغل اکثر مردم منطقه کاشت لوبیا، ذرت ، بادام زمینی، سیب زمینی و پنبه بود. البته اصول کشاورزی مایاها به این شکل بود که ابتدا جنگلی را پیدا می کردند و پس از قطع کردن درختان، زمین حاصلخیز را شخم می زدند و در آن کاشت می کردند، اما آن ها دانش بارور کردن مجدد خاک را با استفاده از کود حیوانات نمی دانستند، بنابراین چند سال پس از کاشت اولیه مزرعه خود را رها می کردند و سراغ جنگل بعدی می رفتند و شهر جدیدی را در همان نزدیکی بنا می کرند. این موضوع باعث شد که مردم از سکونت دائمی در یک مکان باز بمانند

کاوش های جدید بر روی شهرهای قدیمی مایاها نشان می دهد که چگونه یک روستا به شهر تبدیل می شد. بر اساس این یافته ها ابتدا خانه های خود را در قسمت مرکزی ترک کرده و سپس مراسم تودیع به جا می آوردند، پس از ویرانی خانه های کهنه ی خود، آن گاه خانه های جدید دایره وار گرداگرد ناحیه خالی می ساختند و در فضایی آزاد شده ، یک معبد بنا می کرند .

معبد مایاها یر روی دو سکوی پله دار سنگی و گلی قرار گرفته بود. مایاها به معابد خود تزئینات گچی هم افزودند که چهره ی خدایانشان را نشان می داد. در بیشتر مکان ها، شهرهای مایاها با دقت کامل طرای نشده بودند. در عوض از قسمت مرکزی به جانب خارج مرتبا رشد می کرند. در بسیاری از چنین شهرهای جدیدی پنج تا ده هزار نفر ساکن بودند، در حالی که بزرگ ترین شهرهایشان مانند تیکال، کاراکول و کالاکمول، هر یک بیش از چهل هزار نفر جمعیت داشتند.

با وجود بستگی های نژادی و داد و ستد تجاری که در سراسر کشور مایا گسترش یافته بود، مردمان مایا هرگز از نظر سیاسی به ملتی واحد تبدیل نشدند. اساس سازمان اجتماعی آنان، همان شهر و روستا باقی ماند.

معبد مایاها یر روی دو سکوی پله دار سنگی و گلی قرار گرفته بود. مایاها به معابد خود تزئینات گچی هم افزودند که چهره ی خدایانشان را نشان می داد. در بیشتر مکان ها، شهرهای مایاها با دقت کامل طرای نشده بودند. در عوض از قسمت مرکزی به جانب خارج مرتبا رشد می کرند. در بسیاری از چنین شهرهای جدیدی پنج تا ده هزار نفر ساکن بودند، در حالی که بزرگ ترین شهرهایشان مانند تیکال، کاراکول و کالاکمول، هر یک بیش از چهل هزار نفر جمعیت داشتند

پاه ای اوقات شهرها ، زمین ها و شهرک ها ی اطراف خود را تحت سیطره خویش می گرفتند، ولی با هم متحد نمی شدند.

در همه شهرهای مایا ، مکان های عمومی مانند معبد هرمی شکل، کاخ، رصدخانه ها ، سکوهایی برای رقص مذهبی و میدان توپ بازی وجود داشت. در بیرون شهر خانه های مسکونی در کشتزارهای پهناور مستقل قرار داشت.

تمدن مایاها که از اتحاد و به هم پیوستن بیست قبیله در امریکای مرکزی شکل گرفته بود، در قرن های هشتم و نهم میلادی به اوج خود رسید. از لحاظ آثار هنری و معماری هیچ تمدن دیگری در قاره امریکا نتوانست از مایاها پیشی بگیرد. این تمدن سرانجام در قرن شانزدهم میلادی توسط فاتحین اسپانیایی نابود شد.

سمیه رمضان ماهی

بخش هنری تبیان