شیا؛نخستین سلسله چین

دودمان شیا یا دودمان خاقان های نیکودار، نخستین دودمان شاهی در چین است که از سال 2100 تا 1600 پیش از میلاد فرمان می رانده اند. این دودمان مرز میان اسطوره و تاریخ است، هرچند برخی شواهد باستان شناسی وجود چنین دودمانی را تایید کرده است، با این حال بسیاری از مورخین در اصل وجود آن تردید دارند.

نواحی مرکزی حکومت این سلسله شامل مناطق جنوبی استان "شان سی" و غرب استان "خه نان" در چین امروزی بوده است.

تاریخ شیا

"دایو" (2) موسس سلسله شیا، قهرمانی است که سیل را مهار کرد . گفته می شود وی به سبب مهار موفقیت آمیز رود زرد که سالها طغیان می کرد، مورد حمایت مردم قرار گرفت و سرانجام سلسله شیا را تاسیس کرد. ایجاد سلسله شیا نشانگر تغییر جامعه ی بدوی و ایجاد جامعه ای با نظام مالکیت خصوصی و ورود چین به جامعه برده داری است.

در پایان سلسه شیا دربار سلطنتی وضع خوبی نداشت و درگیر تناقضات شدید طبقاتی بود. به ویژه "شیاجی" (3)، آخرین پادشاه این سلسله، پس از روی کار آمدن زندگی تجملی داشت و مدیریت او بر کشور ضعیف بود.

او به یکی از سوگلی هایش به نام "مه شی" علاقه مفرطی داشت و هر روز با او تفریح می کرد و مقاماتی را که مخالف سبُک سری های او بودند، می کشت.

بدین سبب کشورهای تحت فرمان سلسله شیا یکی پس از دیگری به او خیانت کردند. در این زمان کشور "شان" یکی از کشورهای مذکور با استفاده از این فرصت به سلسه شیا حمله کرد و ارتش شیا را شکست داد.با فرار شیاجی و درگذشت او ، سلسله شیا نیز سرنگون شد.

هنر دوره شیا

گرچه اسناد زیادی درباره شیا در دست نیست و در وجود چنین سلسله ای در تاریخ چین هنوز نیز در محافل علمی و دانشگاهی اختلاف نظر وجود دارد، اما کتاب تاریخی معروف چین با نام "شی جی" به روشنی از سلسله شیا سخن به میان آورده است. باستان شناسان امیدوارند که روزی بقایای کاملی از سلسله شیا را کشف کنند تا با تاریخ آن آشنا شوند.

در سال 1959میلادی، باستان شناسان بررسی خرابه های شیا را آغاز کردند و به جستجوی فرهنگ شیا پرداختند. تاریخ این خرابه ها سال 1900 قبل از میلاد بوده است.

بسیاری از وسایل کشف شده از این خرابه ها از نوع سنگ، بعضی ها هم از استخوان و صدف است. مردم آن زمان از این وسایل بدوی استفاده می کردند. با وجود آن که تا کنون ظروف مفرغی در خرابه های شیا پیدا نشده، اما در این خرابه ها کارد، درفش، وسایل و انواع سلاح و ظروف گلی کشف شده است. علاوه بر این ظروف یشمی نیز کشف شده که در ساخت آن از مهارت بالایی استفاده شده است.

تقویم شیا

تقویم مربوط به سلسله شیا نیز بسیار قابل توجه است. کتابی با عنوان " دا تای لی جی" اسناد مهمی درباره ی تقویم کشاورزی چین را در خود جا داده است.

در این کتاب نوشته شده که مردم آن زمان می توانستند بر اساس جهت ستاره دب اکبر ، زمان ماه را مشخص کنند. این نخستین تقویم چینی است. در این روش درجه روشنایی ستارگان و موقعیت آن ها، وضع آب و هوا و امور کشاورزی در 12ماه ثبت می شد.

تقویم کشاورزی مذکور چین نشانگر سطح پیشرفت تولیدات کشاورزی سلسله شیا و قدیمی ترین دستاورد علمی پرارزش چین است.

پی نوشت:

1- Xia dynasty

2- Dayo

3- Shia Jie

سمیه رمضان ماهی

بخش هنری تبیان

منبع:

اسرار تمدن چین باستان/ بهنام محمد پناه

تاریخ هنر جهان/ جنسن