هیچ کس مانند ایشان کتاب ننوشت
شیخ جعفر بن حسین بن علی شوشتری از عالمان بزرگ شیعه که در فن خطابه بسیار مهارت داشت، موعظه‌ها و سخنان او که از تقوا و زهد والایی نشأت می‌گرفت، آنچنان به او شهرت داده بود که فقاهت ایشان را تحت الشعاع قرار داده بود.
علاّمه تهرانی که یکی از بزرگان جهان علم و عمل بود، در مورد او می‌نویسد: «مرحوم حاج شیخ جعفر شوشتری رحمه الله فرزند حسین شوشتری، از بزرگان علما و اجلاّ ء فقها و مشاهیر دانشمندان و از فراخوانان به سوی خدا ودعاة الی اللّه در عصر خود بوده‌است.»
از ویژگیهای او، علاوه بر دانش گسترده و آگاهی عمیق، گوهر گرانبهای اخلاص و عملکرد شایسته و بایسته بود. رفتارش در زندگی با گفتارش هماهنگ و هم آوا بود و به راستی بر این باور بود که: من نصب نفسه للنّاس اماما فلیبدء بتعلیم نفسه قبل تاءدیب غیره....
هر کس خویشتن را تدبیرگر امور و پیشوای جامعه قرار داد بر اوست که پیش از آموزش و دعوت دیگران به ارزشها، از خود آغاز کند و باید پیش از آنکه با زبان، ادب آموز مردم باشد، با کردار شایسته و عملکرد بایسته خویش راه و رسم زندگی را به دیگران بیاموزد....
او به هنگام تلاوت قرآن و تفسیر آیات و تحلیل روایات و وعظ وارشاد مردم، از دل سخن می‌گفت و لاجرم بر دلها می‌نشست، همه را دگرگون می‌ساخت و می‌گریاند و شور و شعور بسیار پدید می‌آورد. در ادامه رویایی عجیب را خدمت شما تقدیم خواهیم کرد.
شوری وصف ناپذیر
ویژگی بارز در شخصیت مرحوم شیخ جعفر، شیفتگی وصف ناپذیرش بر سالار شهیدان، حضرت ابا عبد اللّه (ع) بود؛ به همین جهت هم با آن مقام علمى، فقهی و کهولت سن تا آخرین سالهای زندگی پر برکت خویش، به منبر می رفت و با شوری وصف ناپذیر، نام و یاد کربلا وعاشواری حسینی و راه و رسم افتخار آفرین آن حضرت را برای دوستداران و رهروانش ترسیم می نمود.
ایشان مردم را به ارزش هایی که کربلا، دانشگاه آن و امام حسین (ع) آموزگار بزرگ وتبلور تجّسم راستین آنها بود، فرا می خواند ودرباره ی ضد ارزش ها هشدار می داد.
خودش نیز به هنگام یادآوری رخداد جانسوز کربلا می سوخت وسوز دلش به صورت قطرات اشک، از دیدگانش فرو می بارید. آرى! او از گوهرهای گرانبهای عشق و ارادت نسبت به ساحت مقدس اهل بیت و عرفان و اخلاق برخوردار بود که در منبرهایش به وعظ و ارشاد مردم به اخلاق اسلامی می پرداخت و با ذکر مصائب جانسوز امام حسین (ع) حال و هوایی دیگر به مجلس می بخشید.
خصایص حسینیه در کلام علما
علامه ی محقق، آقا بزرگ تهرانی (صاحب الذریعه) در تجلیل از کتاب ارزشمند «خصایص الحسینیه» چنین می گوید: «این کتاب از جلیل ترین کتابهایی است که در واقعه ی کربلا نوشته شده؛ بلکه هیچ کس مانند این کتاب ننوشته است.»(1)
آیت اللّه سیّد طیب موسوی جزایری نیز چنین می گوید: «شکی نیست در اینکه کتاب شریف و تألیف منیف خصائص حسینیه که مصنّف آن را، چنین نامیده، از مهمترین و معتبرترین کتبی می باشد که در مصائب حضرت سیّد الشهداء (ع) تاکنون به رشته ی تحریر در آمده است؛ همانطوری که مصنّف این کتاب - شیخ جعفر شوشتری - در زمان خودش وحید روزگار بود، همچنین تألیفش نیز میان کتابها فرید و یگانه در آمده است.
اسلوبش عجیب، نکاتش غریب، مطالبش شریف، کنایاتش لطیف، ظواهرش عالى، جواهرش غالى، گزارشش دلنواز، نگارشش ممتاز، فکرش صائب، ذکرش جالب، مبانیش دقیق و معانیش رشیق می باشد.»(2)
تأثیر کلام
نقل شده است که در جریان سفر مرحوم شیخ جعفر شوشتری به ایران، هنگامی که ایشان وارد تهران گردید، انبوه مردم، از جمله سفیر کشور روسیه، به ملاقات ایشان رفتند. مردم تقاضای موعظه کردند و مرحوم شوشتری بنا به اصرار مردم، سرش را بلند کرد و فرمود: «ای مردم! آگاه باشید که خدا در همه جا حاضر است و به نهفته ی سینه ها داناست؛ اِنَّهُ علیمٌ بِذاتِ الصُّدُور.»(3)
این فراز تکان دهنده و کوتاه، اثری عمیق در دل مردم نهاد؛ به گونه ای که اشک ها روان شد وقلب ها تپید و حال مردم دگرگون شد.
سفیر روسیه در نامه ای به امپراطوری روس در این مورد نوشت: «تا مادامی که این قشر روحانیون راستین و مذهبی در میان مردم باشند و مردم از آنان پیروی کنند، سیاست ما کاری از پیش نمی برد؛ چرا که وقتی یک جمله ی شوشتری در یک مجلس عظیم، این گونه دگرگونی ایجاد می کند، روشن است که دستورات و فتواهای آنان چه خواهد کرد!»(4)
پی نوشت ها:
1- نقباء البشر، ج 1، ص 286.
2- خصایص الحسینیه، مقدمه.
3- سوره ی انفال، آیه ی 2.
4- یک صد داستان خواندنى، ص 52.
تهیه و تنظیم: جواددلاوری، گروه حوزه علمیه تبیان
