فرهنگ و تفكر پژوهشی
فرهنگ و تفكر پژوهشی به مجموعه الگوی های رفتاری یك فرد پژوهشگر گفته می شود كه شامل دانش، عقاید، هنر، اخلاق ، آداب و هرگونه عادت و توانایی ناشی از انگیزه علمی است و او آن ها را به عنوان عضوی از جامعه علمی از روح جستجوگری و عقل نقاد و عقل جمعی کسب می کند.
از شاخصه های این فرهنگ غنی عبارتند از : تفکرنقاد، تفکرخلاق، ارزیابی، استنتاج، کاوشگری، تحلیل، روشمندی، طرح مسئله، حل مسئله، دانش كاربردی، استدلال، سوال كردن و تجربه كردن
در سطوح گوناگونی از آموزش دانش آموزان با مفاهیم و اصطلاحات روش تحقیق مانند فرض و پیش فرض، متغیر، جامعه، نمونه، داده، حجم ، یافته، تابع مستقل، مزاحم، کنترل، نمونه گیری، آمار، اندازه گیری و آزمون آشنا می شوند و به انواع شیوه های روایی سنجی، اعتبار سنجی، نگرش سنجی، امكان سنجی، نیاز سنجی، مصاحبه، طرح پرسشنامه، فیش نویسی، جمع آوری داده ها، نویسندگی و آیین نگارش، گزارش نویسی و شیوه تهیه طرح پژوهشی... تسلط می یابند .
در واقع طرح تحقیقات در سطح دانش آموزی و نقش آن در ارتقای پژوهش در سطح ملی و منطقه از مهم ترین راهکارهایی است که می تواند از نظر نیروهای انسانی تاثیر به سزایی در توسعه سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی داشته باشد. هدف این سطح از تحقیقات را می توان تقویت تمایل و گرایش روحیه کنجکاوی و حقیقت طلبی دانش پژوهان و اعطای مهارت های ضروری برای دستیابی به پژوهش و کشف مجهول و یافتن حل مسئله در دانش آموزان دانست. بنابراین یکی از مهم ترین عوامل تقویت فرهنگ پژوهش بالا بردن روحیه جستجوگری، کاوش و کشف در کودک و سپس آموزش روند پژوهش از دوران ابتدایی است. چرا که اکتشافات علمی همیشه مبتنی بر روحیه تحقیق می باشد.
طراحی و تبیین الگوی مناسب آموزشی در مدارس بدون توجه به پژوهش كاری پر هزینه و گاه بی فایده است. فقط در صورت همسویی آموزش با جریان پژوهش است كه می توان به تحقق اهداف توسعه امیدوار بود. آموزش صحیح روش تحقیق می تواند دانش آموزان را برای سال های بعد به ویژه در دوره های آموزش عالی آماده كند. مسیر علم آموزی و علم اندوزی در مدارس باید با آموزش و یادگیری مبتنی بر پژوهش همراه باشد. مواجه ساختن دانش آموزان با مسایل واقعی جامعه و كمك به آن ها برای پژوهش و جستجوی راه حل های مناسب نه تنها آنان را در مسیر صحیح یادگیری قرار می دهد، بلكه مهارت های اساسی تفكر چون شناسایی و تبیین مسایل شیوه جمع آوری و دسته بند ی اطلاعات، زمینه سازی و آزمون فرضیه ها را به آنان می آموزد. این کار فقط با تدوین و اجرای برنامه درسی پژوهش – محور میسر است که همت والای دست اندرکاران و برنامه ریزان آموزش و پرورش کشور را می طلبد.
