شناساگرهای خانگی
شناساگرها مواد آلی که در محیط های مختلف رنگ های متفاوتی را ایجاد می کند که با توجه به تغییر رنگ آن می توان ماده را شناسایی کرد.
از شناساگر ها برای تشخیص اسید ها و بازها نیز استفاده می شود.
تذکر : هرگز نباید برای شناسایی یک ماده شیمیایی آن را چشید.
در مقاله قبلی با انواع شناساگرها و مقدار PH و رنگ آن ها در محیط های اسیدی و بازی آشنا شدید، به عنوان نمونه متیل اورانژ را شرح می دهیم. جالب است بدانید که در خانه نیز می توانید از بعضی مواد به عنوان شناساگر استفاده کنید اگر می خواهید با این مواد آشنا شوید این مقاله را دنبال کنید.
متیل اورانژ ترکیب به شدت رنگی است و در رنگ کردن و چاپ کردن پارچه ها به کار می رود. شیمیدانان از متیل اورانژ به عنوان معرف در تیتراسیون باز ضعیف با اسیدهای قوی استفاده می کنند. رنگ این ماده از قرمز تا زرد مایل به نارنجی ( 4.4 - 3.1= PH) تغییر می کند.
تغییر مسیر الکترون های محدود در مولکول وقتی که اتم هیدروژن به آن اضافه یا از آن جدا می شود، سبب تغییرات رنگی PH متیل اورانژ می شود.
ساختمان این ماده در محیط اسیدی به صورت زیر می باشد:
این مولکول رنگ سبز – آبی را جذب می کند در نتیجه محلول به رنگ قرمز دیده می شود. توجه داشته باشید که نیتروژن دارای بار مثبت پیوند دوگانه دارد.
در محیط بازی، یک یون هیدروژن از پل N-N میان حلقه ها حذف شده و الکترون هایی که قبلاً برای اتصال این هیدروژن به کار می رفتند بار مثبت اتم نیتروژن انتهایی را خنثی می کنند به طوری که آن اتم نیتروژن دیگر نمی تواند پیوند پی تشکیل دهد. محلول متیل اورانژ در محیط بازی زرد می شود.
متیل اورانژ چگونه تشکیل می شود؟
از واکنش سولفانیلیک اسید، سدیم نیتریت و دی متیل آلانین، متیل اورانژ ساخته می شود. ابتدا سولفانیلیک اسید در محلول اسیدی رقیق حل شده، سپس سدیم نیتریت به آن اضافه می شود و نمک دی آرونیوم تشکیل می شود.
شناساگرهای خانگی
شما می توانید با استفاده از مواد معمولی كه در هر خانه ای پیدا می شود و همچنین عصاره میوه و یا گل و برگ گیاهان، شناساگر خانگی درست كنید .
بسیاری از گیاهان دارای آنتو سیانین های حساس به تغییر PH هستند که در زیر چند نمونه از آن ها را بیان می کنیم:
چغندرها
یک محلول بازی قوی می تواند رنگ عصاره چغندر را از قرمز به ارغوانی تغییر دهد.
سیاهدانه ها
توت سیاه، تمشک سیاه، كشمش سیاه، در یک محیط اسیدی به رنگ قرمز هستند و در محیط بازی به رنگ آبی یا بنفش تغییر رنگ می دهند.
زغال اخته
این میوه در PH حدود 2.8 تا 3.2 به رنگ آبی می باشد ولی اگر محیط كمی اسیدی باشد به رنگ قرمز در می آید.
گیلاس
عصاره گیلاس در محیط اسیدی به رنگ قرمز می باشد اما در محیط بازی به رنگ آبی یا بنفش در می آید.
پودر كاری یا زرچوبه هندی
كاری دارای رنگیزه نارنجی می باشد كه در PH حدود 7.4 نارنجی رنگ ودر PH حدود 8.6 قرمز می باشد.
گلبرگ های شمعدانی
گلبرگ های شمعدانی در محیط اسیدی نارنجی متمایل به قرمز هستند و در محیط بازی آبی می شوند.
انگور ها
انگورهای قرمز یا ارغوانی شامل چندین آنتوسیانین هستندانگورها نیز در محیط اسیدی قرمز و در محیط بازی آبی هستند.می توانید مقداری کلم بنفش را خرد کنید و در آب گرم حرارت دهید. محلول بنفش حاصل را پس از صاف کردن ، خنک نموده و از آن به عنوان شناساگر اسید ها و بازها استفاده کنید.
این محلول در محیط اسیدی به رنگ قرمز ودر محیط بازی به رنگ سبز در می آید و همچنین در محیط خنثی تغییر رنگ نمی دهد.
مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه و تنظیم: فاطمه گودرزی
