سرطان بی سرطان!

سرطان از کجا آمده و به کجا می‌رود؟

داستان از آنجایی شروع شد که یک سلول بدن تصمیم گرفت تنوعی در چرخه زندگی خود ایجاد و بر خلاف باقی سلول‌ها عمل کند. بطور معمول سلول‌ها بعد از مدتی پیر یا آسیب‌دیده می‌شوند، می‌میرند و پس از آن با سلول‌های جدید جایگزین می‌شوند. اما یک سلول تحت تاثیر عواملی چون تغییر یا آسیب ماده ژنتیکی خود، تصمیم می‌گیرد زمانی که به مرحله مرگ سلولی رسید، دست به تشکیل سلول‌های جدیدی بزند که بدن هیچ نیازی به آنها ندارد. بنابراین این سلول‌های اضافی کم کم در کنار هم قرار گرفتند و تشکیل «تومور» دادند.

تومورها ممکن است خوش‌خیم یا بدخیم باشند که البته همه تومورها سرطانی نیستند و تنها تومورهای بدخیم منجر به سرطان می‌شوند.

در این حالت سلول‌های این تومورها می‌توانند به بافت‌های مجاور تهاجم کنند و به سایر بخش‌های بدن گسترش یابند. تا کنون سرطان‌های زیادی شناسایی شدند که هر یک بر اساس منطقه‌ای که با آن بیماری درگیر بودند نامگذاری شده‌اند. مثلا سرطان معده، گلو، حنجره، روده، پروستات، خون، پانکراس، سینه، مری و غیره.

تا چند دهه پیش، معالجه سرطان، اکثرا محدود به جراحی و خارج کردن عضو آسیب دیده بوده و کم‌کم شیمی درمانی و بکار بردن اشعه‌های یونیزه کننده نیز به باقی شیوه‌های درمانی اضافه شد. بعد از زمانی اولین داروهای پیشگیری از گسترش بیماری سرطان به بازار جهانی عرضه شد اما متاسفانه برخی از این داروها نه تنها کمک شایانی به درمان سرطان نکردند بلکه باعث آسیب دیدن بخش‌های سالم بدن نیز شدند.

الهام گرفتن از طبیعت برای پیشگیری از ابتلا به سرطان و تغییر شیوه تغذیه‌ای مردم، گام دیگری بود که محققان علم پزشکی در مسیر آن قدم برداشتند.

بعنوان مثال این محققان کشف کردند که میوه‌ها و سبزیجات سرشار از مواد مغذی هستند که با سرطان مبارزه می‌کنند، و هرچه پر رنگ‌تر باشند، مواد مغذی بیشتری در بر دارند.

مارچوبه و تخم مرغ، توت فرنگی و تمشک، سیاه گیله یا قره قاط، لوبیا، گوجه‌فرنگی و سبزیجات برگ‌دار به رنگ سبز تیره مانند برگ خردل، کاهو، کلم پیچ، کاسنی، اسفناج، و چغندر برگی یا اسفناجی از دیگر مواردی بودند که مصرف آنها برای پیشگیری یا درمان سرطان توصیه شده است.

گرچه شواهد موجود هنوز به یک اندازه قابل اطمینان نیستند، اما ممکن است چای، مخصوصاً چای سبز، یک ماده ضد سرطانی قوی باشد.

سرطان رو به موت است!

اما حالا، با پیشرفت علم پزشکی و کشف داروهای جدید و مۆثر، جاده عمر بیماری سرطان مانند بیماری فلج‌اطفال رو به پایان است. بعنوان مثال پژوهشگران با استفاده از آنتی بیوتیکی که برای معالجه عفونت‌های معده و روده احشام به کار می‌رود روش درمانی جدیدی پیدا کرده‌اند که به طور بالقوه می‌تواند از پخش شدن سرطان در بدن انسان جلوگیری کند. در این روش جدید، برای درمان، مستقیما سلول‌هایی که مرکز سرطان را تشکیل می‎دهند هدف قرار می گیرند و به سلول‌های سالم صدمه‌ای وارد نمی‌شود. از سویی دانشمندان هورمونی که تقسیم سلولی را در تومورهای سرطانی تسریع می‌بخشد شناسایی و دارویی را بر ضد آن تولید کردند. این هورمون نوعی مکانیسم دفاعی را در تومورها فعال می‌کند که باعث می‌شود در برابر شیمی‌درمانی مقاوم شوند. داروهایی برای درمان سرطان تیروئید، روده و پروستات نیز از دیگر دستاوردهای علم پزشکی در این چند دهه اخیر است.

محققان ایرانی نیز قدم‌های بزرگی در عرصه درمان بیماری سرطان برداشتند. برای نمونه می‌توان به تولید نانوداروی سیناداکسوزوم اشاره کرد. نانوداروی سینادوکسوزوم در اصل بصورت نانولیپوزوم‌هایی حاوی داروی ضد سرطان دوکسوروبیسین است که با مکانیسم ‏ورود هدفمند، بافت تومور را مورد هدف قرار داده و موجب افزایش تاثیر و کاهش عوارض جانبی دارو می‌شود. این دارو ‏در درمان سرطان تخمدان، سینه، خون و کاپوسی سارکومای (نوعی سرطان بافت نرم) کاربرد دارد.‏ در حال حاضر این دارو در داروخانه‌های کشور ارائه می‌شود.

محققان پژوهشگاه گیاهان و مواد اولیه دارویی در دانشگاه شهید بهشتی نیز با اجرای طرحی تحقیقاتی موفق به تولید ماده اولیه دارویی تاكسوتیر برای درمان چند نوع سرطان شده اند. ماده اولیه تاكسوتیر از درختی به نام سرخدار كه در شمال ایران وجود دارد به دست می آید و این محققان موفق شدند پس از پنج مرحله سنتز بسیار پیچیده، ماده اولیه اصلی تاكسوتیر را كه اثر درمانی دارد با خــــلوص 9ر99درصد به دست آورند.

ید131-کلروتوکسین هم رادیودارویی است که محققان ایرانی برای تهیه آن از سم نوعی عقرب استفاده کردند و این رادیو دارو با اتصال به سلول‌های تومور مغزی به صورت اختصاصی باعث از بین بردن آنها می‌شود. رادیوداروی لوتیسم نیز از دیگر رادیو داروهای درمان دردهای سرطان استخوان است که توسط محققان کشورمان تهیه شده است.

همانطور که متوجه شدید، تا کنون داروهای قابل توجهی در زمینه درمان بیماری سرطان در دنیا و حتی در کشورمان ایران تولید شده است و تولید خواهد شد؛ که همه نویددهنده یک موضوع واحد هستند: در آینده بیماری سرطان ریشه‌کن خواهد شد.