رعایت ایمنی در انجام پروژه های علمی

وقتی برای پروژه علمی برنامه ریزی می کنید، ایمنی باید نخستین ملاحظه شما باشد. حتی اشیا به ظاهر بی خطر ممکن است در شرایط خاص، خطرناک شوند. قبل از آغاز پروژه فکر کنید با چه مخاطرات احتمالی رو به رو هستید. از خطرات و ریسک های غیر ضروری بر حذر باشید. در طی تمام مراحل پروژه تان یک فرد بزرگسال یا یک معلم علوم باید حاضر باشد. حتی اگر انتظار مشکلی نمی رود برای اداره آن ها آماده باشید (به عنوان مثال اگر اطراف یک کوره داغ کار می کنید، دستکش های حرارتی یا دستکش های کوره به دست کنید). در صورتی که مناسب بود از عینک ایمنی نیز استفاده کنید.

به ویژه مراقب این مخاطرات باشید:

* اشیاء تیز: ابزارهای ساختمانی (چکش، اره، چاقو، قیچی، دریل). مراقب برداشتن ابزارهای تیز و اشیاء شیشه ای باشید که ممکن است خرد شوند و اشیاء نوک تیزی ایجاد کنند.

* آتش: چربی های خوراکی می توانند آتش بگیرند. الکل نقطه اشتعال پایینی دارد. برای جوشاندن الکل از «ظرف دوتایی» استفاده کنید و سپس ظرف آزمون پر از الکل را در آب فرو ببرید.

* مواد شیمیایی: هر چیزی که بر چسب «دور از دسترس کودکان» دارد (الکل، ید و از این قبیل) را دور از دسترس کودکان نگه دارید. بدانید چه موادی دارای PH بالا یا پایین هستند (اسیدها و بازها).

* مواد حساسیت زا (آلرژن): وقتی کپک در ظروف پلاستیکی درزبندی شده پرورش می دهید، ظروف را حین و پس از پروژه، بسته نگه دارید. وقتی پروژه پایان یافت بدون باز کردن، آن را دور بریزید. به این ترتیب کپک محدود مانده و در معرض هوا قرار نمی گیرد.

* مواد سرطان زا و جهش زا: اجاق های مایکروویو در زمان استفاده فاصله بگیرید.

* نباید آب و برق با هم در آمیزند. وقتی آب و برق در جایی وجود دارد احتیاط کنید (مثل گرمکن آکواریوم که به پریز دیوار وصل شده است). تنها از وسایل برقی استاندارد (دارای مصوبه ul) استفاده کنید.

* حرارت: در کار با اشیاء داغ از دستکش های حرارتی یا دستکش های اجاق استفاده کنید. وقتی از لامپ حرارتی استفاده می کنید مراقب پرده و دیگر اشیاء قابل اشتعال باشید. مراقب باشید شیشه ممکن است داغ باشد ولی ظاهرش چیزی نشان ندهد.

• لباس، آستین ها و موی خود را به صورت ایمن مهار کنید.
• دستانتان را بشویید. وقتی پس از لمس سطوح مکان های عمومی به خانه بر می گردید حتماً دستانتان را بشویید تا باکتری ها را به خانه تان نبرید.
• رودها، دریاچه ها، اقیانوس ها. نزدیک یا اطراف توده های بزرگ آب بدون حضور بزرگترها کار نکنید حتی اگر شنا کردن بلد باشید.
• هیچ چیزی را با مزه کردن، امتحان نکنید.
• مراقب بغل دستی هایتان باشید. به عنوان مثال یک واکنش شیمیایی می تواند باعث خرد شدن ظرف شیشه ای شود و یا باعث خروج مواد سوزان از ظرف شود. دیگران را در اتاق در فاصله ای امن قرار دهید یا از آن ها بخواهید حفاظ ایمنی مناسبی بپوشند.
• دماسنج های شیشه ای احتمال دارد بشکنند و شیشه خرده  ایجاد کنند.
• مراقب گازهای حاصله در اثر واکنش های شیمیایی خاص باشید. چنین پروژه هایی باید در یک محیط دارای تهویه خوب انجام یابند.
• مستقیم به خورشید نگاه نکنید. از نور مستقیم خورشید به عنوان منبع نوری میکروسکوپ استفاده نکنید.
• صداهای بلند می توانند به شنوایی شما آسیب بزنند.

آگاهی از این خطرات احتمالی و کار تحت نظارت بزرگسالان می تواند تجربه انجام پروژه ای ایمن و لذت بخش را برای شما تضمین کند.

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تنظیم: نسرین صادقی