پیشنهاد طرح صلح ایرانى

همه ما لبنانى هستیم

« من در اجدادمان یك خصوصیت لبنانى یافته ام كه همان مهاجرت به صورتى عجیب و غریب است. من دو نسل متوالى را در این خاندان ندیده ام كه در یك سرزمین زندگى كرده باشند.» امام موسى صدر*

مقاومت حزب الله لبنان در برابر ارتش اسرائیل از مرز دو هفته عبور كرده و هنوز اسراى اسرائیل در بند حزب الله به سر مى برند. گرچه آتش اسرائیل بى محابا بر سر شیعیان لبنان مى ریزد اما از زمان جمال عبدالناصر اسطوره ناسیونالیسم عرب تاكنون چنین مقاومتى كم نظیر بوده است. اگر جنگ همین امروز تمام شود یا آتش بس برقرار شود بدون تردید برنده آن حزب الله خواهد بود و اگر نبرد ادامه یابد نیز هیچ چشم انداز امیدبخشى براى اسرائیل وجود ندارد و كمتر كسى اطمینان دارد كه تل آویو بتواند به اهداف تعریف شده خود برسد. ویرانى جنوب لبنان یا جنوب بیروت هدف نهایى اسرائیل نیست. این اقدامات در واقع مقدمه هدف بزرگترى به نام سلب مشروعیت و محبوبیت جنبش حزب الله است كه ظاهراً هرچه زمان سپرى مى شود و ویرانگرى اسرائیل بیشتر مى شود هر دو عنصر مشروعیت و محبوبیت جنبش حزب الله بالاتر مى رود. به این معنا حداقل در كوتاه مدت چاقوى اسرائیل دسته خودش را مى برد و در درازمدت حزب الله با تغییر نقش از یك نیروى صرفاً نظامى به نهادى اجتماعى (تغییرى كه استعداد آن در این جنبش وجود دارد) و ایفاى نقش در بازسازى لبنان مى تواند از هرگونه آسیب رسانى به محبوبیت خود جلوگیرى كند و در مقام محبوب ترین نیروى مقاومت در برابر اسرائیل از عهد ناصر بدین سو جایگاهى تاریخى بیابند. در این میان اما روسیاهى به جهان عرب مى ماند. شاهان محافظه كار و افسران سابقاً رادیكال عرب كه بر بیشتر سرزمین هاى خاورمیانه حكمرانى مى كنند حتى از برگزارى اجلاس سران عرب خوددارى كرده اند و با انفعال آگاهانه خود به اسرائیل چراغ سبز نشان داده اند تا بدون درگیر شدن با مناطق سنى نشین و مسیحى نشین لبنان و بیروت شیعیان را از صحنه خاورمیانه حذف كنند. در واقع مانند همه جنگ هاى بزرگ تاریخ، به زودى نبردى زیر سایه جنگ اسرائیل و حزب الله وجود دارد كه نباید از دیده پنهان ماند. دولت هاى عرب از زمان سقوط صدام حسین در كابوس هلال شیعى به سر مى برند. از نگاه آنان برنده جنگ «صدام - بوش» و «عراق - آمریكا» هیچ كدام از طرفین نبرد نبودند؛بلکه ایران بود كه به خرج ایالات متحده بهترین دوستانش را بر كرسى دولت بغداد دید. عراق امروز نزدیك ترین عراق تاریخ به ایران است. قدرتمندترین شخصیت اجتماعى عراق آیت الله سیدعلى سیستانى زاده مشهد است و به جز ایاد علاوى دیگر سران حكومت و مجلس موقت و دائم عراق همه از دوستان ایران به حساب مى آیند. در سوریه و لبنان نیز دوستان ایران بخش مهمى از قدرت سیاسى را در اختیار دارند. به این ترتیب شیعیان مى توانند مسیر طلایى مدیترانه تا خلیج فارس را بدون هیچ مانعى طى كنند و ذخایر فراوان نفت و گاز و سواحل و مزارع و... را در اختیار بگیرند. در این جغرافیاى شیعى به همه زبان هاى اصلى جهان اسلام از فارسى (ایران) و تركى (آذربایجان ایران) تا عربى (عراق و لبنان) و اردو (پاكستان) از جنبش شیعه دفاع مى شود. میان شمال و جنوب خاورمیانه و میان تركان آسیاى میانه و آسیاى صغیر و عربان آسیاى غربى و شمال آفریقا مرزبندى مى شود. به همین دلیل است كه سران جهان عرب سعى كرده اند از منظر یك ناظر بى طرف و در واقع طرفدار سركوب حزب الله لبنان به جنگ اخیر بنگرند و حتى دولت نزدیك به خود در بیروت را از مداخله بازدارند. نبرد كنونى سرانجام پایان خواهد یافت. از هم اكنون مى توان پیش بینى كرد كه حتى اگر ارتش اسرائیل بیروت را اشغال كند كسى آن را پیروز نخواهد خواند. خلع سلاح حزب الله نیز امروز آسان تر از دیروز نیست. اگر یك سال قبل خلع سلاح حزب الله مطالبه اى براساس حقوق بین الملل و به استناد قطعنامه شوراى امنیت سازمان ملل متحد بود، اكنون مطالبه اى صهیونیستى است كه فاقد حداقل هاى لازم از نظر حقوق بین الملل است. از سوى دیگر كشتار وسیع مردم لبنان در برابر به اسارت گرفتن دو سرباز اسرائیلى و پیشنهاد معاوضه آن از سوى حزب الله سبب شده حتى افرادى كه با حزب الله همدلى ندارند با اسرائیل مرزبندى كنند. بنابراین به زودى اعراب دیگر مجبور خواهند شد از موضع ناظر بى طرف خارج شوند و جایگاه خود را در این منازعه روشن كنند. در این میان ایران به عنوان وطن دوم شیعیان لبنان نقشى تاریخى دارد. اعراب بارها در مجادلات اخیر سعى كردند پیكان حمله به بنیادگرایى را متوجه شیعیان كنند و چهره افرادى مانند سیدمقتدا صدر را در عراق برجسته كنند. اما سهم بزرگ افرادى مانند آیت الله سیستانى در صلح و ثبات عراق سبب شد بنیادگرا نمایاندن شیعیان تكذیب شود. كار به جایى رسید كه رهبران شیعیان ایران و عراق در برابر موج ترور هاى بنیادگرایان سنى مذهب در عراق دعوت به خویشتندارى كنند و با جدا كردن حساب عامه اهل سنت از خواص بنیادگراى ایشان چهره اى صلح طلب از شیعیان ارائه كنند.

همین سیاست مى تواند در لبنان تكرار شود. شیعیان لبنان در حوادث اخیر تنها ماندند و تنها مقاومت كردند. این تنهایى اگرچه نباید به فراموشى سپرده شود اما نباید سبب كینه جویى شود. اكنون شیعیان با سربلندى مى توانند جغرافیاى سیاسى خود را در دل خاورمیانه عربى و خاورمیانه غربى تثبیت كنند. آمیزش عملگرایى سیاسى، نوگرایى دینى و مقاومت دفاعى جهان شیعه را در آغاز مرحله تازه اى از حیات سیاسى خود قرار مى دهد. براساس همین عملگرایى سیاسى است كه حزب الله وارد دولت و مجلس لبنان مى شود و براساس همین نوگرایى دینى است كه شیعیان برخلاف شبكه القاعده و حكومت طالبان مظاهر مدرنیته (اعم از تلویزیون، تحزب، مبارزه پارلمانى، روزنامه و...) را پذیرفته اند و زنان در جنبش آنان حضورى فعال دارند و براساس همین مقاومت دفاعى است كه ارتش اسرائیل عملاً از جنوب لبنان عقب نشینى كرد و همین وجوه سه گانه حزب الله لبنان است كه دیروز در نطق تلویزیونى سیدحسن نصرالله رهبر هوشمند حزب الله تكرار شد. سیدحسن نصرالله در نطق تلویزیونی خود نشان داد كه به هیچ وجه با اشخاصی چون اسامه بن لادن قابل مقایسه نیست و شیعیان با طالبان قابل مقایسه نیستند و این واقعیتى است كه سران جهان عرب و جهان غرب باید درك كنند. اما در فهم و ارائه این واقعیت ایران به عنوان مدرن ترین دولت شیعه جهان نقش اساسى دارد. اكنون زمان آن است كه ایران ابتكار عمل را به دست گیرد و با مشورت همه جناح هاى سیاسى و فكرى طرحى براى حل منازعات خاورمیانه ارائه كند. تاكنون همه ابتكارات صلح خاورمیانه غربى یا عربى بوده اند. اكنون نوبت یك طرح صلح ایرانى است در لحظه اى كه حزب الله پیروز میدان است. این طرح صلح مى تواند توسط چهره هاى غیردولتى ایران پیشنهاد شود و شاید افرادى مانند سیدمحمد خاتمى مناسب ترین پیشنهاددهندگان باشند. طرح صلحى كه همه مسائل خاورمیانه؛ پرونده هسته اى ایران، ثبات در عراق، پرونده رفیق حریرى، تاسیس دولت فلسطینى و بنیادگرایى تروریستى را با هم حل مى كند. خاورمیانه یك كل به هم پیوسته است. شاید جواب غزه را در بیروت بدهند. ایران تاكنون براى صلح در عراق و افغانستان خود بهترین رفتار را با آمریكا انجام داده است. معنا ندارد كه عربستان به عنوان زادگاه بن لادن متحد غرب باشد و ایران به عنوان زادگاه آیت الله سیستانى دشمن غرب. ایران وطن دوم لبنانى ها است. آمریكایى ها باید بدانند وقتى در لبنان با كسى حرف مى زنند در واقع با ایرانى ها حرف مى زنند. و هنگامى كه با ایران بر سر میز مذاكره مى نشینند در واقع یك پایه این میز در تهران و پایه دیگر آن در بیروت قرار دارد و پاى این میز همه نشسته اند از اصلاح طلبان تا اصولگرایان ایرانى و لبنانى. وقتى حادثه 11 سپتامبر در ایالات متحده رخ داد روزنامه مستقل و روشنفكرى فرانسه لوموند نوشت امروز همه ما آمریكایى هستیم. اكنون در ایران هم زمان آن است كه بنویسیم: همه ما لبنانى هستیم.