پیکاسو شدن در پاریس 1901

زمانی که رویال آکادمی در نمایشگاه بزرگی با ترکیبی از کارهای خوب و نه چندان قابل اشاره به پیشواز ادوارد مانه رفته است، گالری کورتالد در سامرست هاوس، دو اتاق خود را به نقاشی هایی از پیکاسو در نوزده سالگی اختصاص داده؛ نمایشگاهی که به یکی از محبوب ترین نمایشگاه های لندن بدل شده و هر مخاطبی را حیرت زده می کند و باز برتری کیفیت را بر کمیت اثبات می کند.

"پیکاسو شدن: پاریس 1901 " عنوان این نمایشگاه است که کارهای او را در این سال از گنجینه های خصوصی و موزه پیکاسوی بارسلون تا متروپولیتن نیویورک و هرمیتاژ سن پطرزبورگ گرد آورده است.

1901 سالی است که پیکاسو از اسپانیا به پاریس می آید و دیوانه وار نقاشی می کشد ( حتی گاه روزی سه نقاشی و در مجموع شصت تابلو دریک ماه!) تا اولین نمایشگاه خود را در پاریس برپا کند.

این دوره از کار پیکاسو از جهات مختلف حائز اهمیت است: دوره ای است که پیکاسو شیوه کار و راه و رسم خودش را می یابد ( با تمرکز بر تم مرگ و شادی و لذت زندگی و غم که در آثار بعدی او بسیار تکرار می شوند)، آثارش را با نامش امضا می کند، مرگ دوست نزدیکش تاثیر زیادی بر نقاشی او می گذارد و موفقیت نمایشگاهش راه را برای تثبیت او باز می کند.

عجیب این که این آثار، از هنرمند نوزده سال جویای نام حکایت ندارند، بلکه برعکس خبر از نابغه ای می دهند که در نوزده سالگی انبوهی شاهکار خلق کرده است. شاید حق با مادرش بود که اعتقاد داشت اگر او وارد ارتش شود، یک ژنرال خواهد شد و اگر کلیسا را انتخاب کند، حتماً پاپ می شود، اما پیکاسو می گوید نقاشی را انتخاب کرد و "پیکاسو" شد.

هرچند آثار این دوره به پیچیدگی و عمق آثار بعدتر او نیست- آثار بعدی ای که با مضمون نفوذ به درون پیچیده انسان و برداشتن صورتک (ماسک) از چهره آدمی و نمایش تناقض ها و تضادهای درونی با بهترین شکل ترکیب فرم و محتوا گره خورده اند- اما کماکان از قدرت قلمی شگفت انگیز حکایت دارند که با جرات و جسارت تمام سنت های اجتماعی از یک سو و قواعد از پیش تعیین و تثبیت شده نقاشی را از سوی دیگر به چالش می کشد.

در این سال پیکاسو یکی از نزدیک ترین دوستانش را از دست داد: کاساگماس شاعر جوانی که در یکی از کافه های پاریس در مقابل دوستانش خودش را کشت.

زمان خودکشی، پیکاسو در سفر بود، اما مرگ کاساگماس تاثیر زیادی بر او گذاشت، تا آنجا که یکی از نقاشی های این نمایشگاه که تصویر کاساگماس در تابوت است، تابلویی است که پیکاسو برای شصت و پنج سال مخفی کرد و با خود نگه داشت.

کاساگماس که به دلیل شکست عشقی خودش را کشت، منبع الهام غریبی شد برای پیکاسو برای نقاشی هایی که شاید به شکلی تلخ نیستند، در عوض نوعی رهایی اخلاقی را گوشزد می کنند. مثلاً در نقاشی "تدفین کاساگماس"، پیکاسو جمعی را سوگوار بر بالای جسد او به تصویر می کشد، اما در بالای تابلو، او را سوار بر اسبی می بینیم.

از طرفی پیکاسو مرگ دوستش را با رنگ آبی تصویر می کند؛ رنگی که با او می ماند و تعداد قابل توجهی از نقاشی های بعدی با او با غلبه رنگ آبی بر فضا شکل گرفته اند.

از سوی دیگر، در ادامه تقدس زدایی پیکاسو، رقاص های شیک و تمیز و زیبای باله در نقاشی، جایشان را به رقاص های سیرک و کاباره می دهند. در "رقاص کوتوله"، با رقاص زشتی روبرو هستیم که جدای از جهان تطهیر شده اشراف، زندگی روزمره و آدم های دم دست تری را نمایندگی می کند؛ با تنوع رنگی حیرت انگیز و با ضربه هایی قلم مویی که ون گوگ را به خاطر می آورد.

اما تصویر او از معصومیت، در"بچه با کبوتر" هم دیدنی است و شیوه ای از کار پیکاسو را می بینیم که بعدتر ادامه یافت.

نقاشی از نیمه به دو بخش با دو رنگ مختلف در آمده (برای جدا کردن کف اتاق و دیوار آن) که خواه ناخواه دو جهان مختلف کودکی و معصومیت (با توپی در گوشه کادر) و جهان پرهیاهوی بزرگسالی را در تقابل قرار می دهد. این نقاشی به تازگی به قیمت پنجاه میلیون پوند به یک خریدار خصوصی فروخته شد و شاید این آخرین فرصت برای تماشای آن باشد.

پیکاسو خودش را هم موضوع نقاشی قرار می دهد و دو نقاشی درخشان از خودش در این نمایشگاه، شور و حال جوان نوزده ساله ای را به نمایش می گذارند که می تواند تصویری متفاوت و درخور از خودش خلق کند:

در یکی تنهایی و غم پرتره معروف ادوارد مانک را می توان سراغ گرفت و در دیگری، "من، پیکاسو" چشم هایی نافذ به سوی ما می نگرند و نوید نقاشی را می دهند که چیزهای زیادی به جهان اضافه کرد.

توضیح تصویر:

اثری از پیکاسو، متعلق به موزه پوشکین

آرت نیوز