چرا باید غرب را شناخت؟
اشاره
از آنجا که امروزه «غرب‌شناسی» بیش از پیش مورد توجه صاحب‌نظران واقع شده است، ما نیز بر آن شدیم تا در چند مقاله سلسله بحث‌های غرب‌شناسی را به طور ریشه ای مطرح کرده؛ به آن بپردازیم. مقاله ای که در پیش رو دارید قسمت اول از این سلسله بحث ها می باشد.
اولین دلیل لزوم شناخت غرب نفس ارزشمندی شناخت است. چرا که هر چه شناخت ما بالا باشد تحلیل ما در مورد موضوع قوی‌تر خواهد بود. اگر فضای جهانی معاصر به گونه‌ای بود که غرب برای خود زندگی می‌کرد و ما برای خودمان، نهایت یک دیالوگی بین ما بود، یعنی در نهایت یک گفتگو و تبادل نظر با هم داشتیم، و غرب‌شناسی برای ما خیلی ضرورت نداشت، اما اینگونه نیست.
شما می‌روید توکیو، محل‌های توزیع بازی‌های کامپیوتری؛ نه فقط توکیو بلکه نیویورک و دیگر نقاط جهان. می گویید بازی «PERSIAN GULF INFERNO» یا جهنم خلیج فارس را می‌خواهم. این بازی کامپیوتری در سراسر دنیا پخش شده است. اما وقتی می‌گویید بازی جهنم خلیج فارس آنان با تعجب شما را نگاه می‌کنند با هر زبانی که دارید، انگلیسی و اسپانیایی وقتی می‌گویید بازی «یا مهدی» این بازی را به شما می‌دهند. اسم بازی در سرتاسر جهان به «یا مهدی» مشهور شده است.
در این برنامه کامپیوتری صدای یا مهدی فرد مسلمان به صورت گوش خراشی شنیده می‌شود. در این فیلم زمینه کاملاً سرخ است یعنی خشونت و خون طلبی، سمبل حزب‌الله را کاملاً سیاه تصویر کرده‌اند، یعنی رنگ و نور و کوبندگی موسیقی. یک قهرمان آمریکایی وارد یک پایانه نفتی خلیج فارس می‌شود تا گروهی گروگان را آزاد کند. حال چه کسی این سرباز آمریکایی را کنترل می‌کند و از موانع عبور می‌دهد، همان کسی که پای کامپیوتر و دکمه‌های کیبورد نشسته است. مرزی از لحاظ روانی بین فرد پای کامپیوتر با فرد آمریکایی نیست. از لحاظ روانی کودکان هنگام بازی کامپیوتری به شدت ذهنشان عریان می‌شود. یعنی ذهن خالی خالی می‌شود. این ذهن خالی مستعدترین زمینه کشت مفاهیم ضد ارزشی است.
افرادی مقابل روی او قرار می‌گیرند که فریاد می‌زنند یا مهدی و الله‌اکبر و فرد آمریکایی (و در اصل فرد پای کامپیوتر) باید شلیک کند تا این افراد کشته شوند. همان تزپاولف در روانشناسی، یا شرطی شدن. کسی که ده بار این بازی را انجام می‌دهد دیگر شرطی می‌شود یعنی اگر بازی هم نکند بعدها اگر الله‌اکبر یا یامهدی بشنود احساس نفرت و شلیک به او دست می‌دهد. این فیلم ساخته آمریکا در سرتاسر جهان توزیع شده است. این بازی 12- 10 مرحله دارد که در نهایت با کشته شدن حزب الهی‌ها و اثر مخرب روانی بازی تمام می‌شود.
متأسفانه بازی دیگری هم تحت عنوان بازی پرنس در کشور ما پخش شده است و بچه‌های ما با این برنامه بازی می‌کنند. فضای فیلم نشان دهنده اماکن مقدس ماست که در آن دختری محبوس شده است و روحانی وارد می‌شود و یک ساعت شنی می‌گذارد که نشان می‌دهد شاهزاده ایرانی یک ساعت فرصت دارد تا این دختر را نجات دهد. برای رسیدن به این دختر، کاربر کامپیوتر می‌بایست به جنگ روحانیون رود که در این جا به نام «ولی جعفر» است که حاوی مفهوم ولایت است و مقابله با مذهب شیعه جعفری را در بر دارد. سلاح این روحانیون شمشیر است که سلاح سنتی مسلمانان است و شمشیر در غرب در مورد مسلمانان بسیار موضوعیت دارد و حتی آنان به رسول گرامی اسلام لقب پیامبر شمشیر داده‌اند.
اینجا آموزش جنگ روحانیت با استفاده از شمشیر است و در اثنای بازی برای اینکه بازیگر جان دوباره‌ای برای مقابله با روحانیون بگیرد باید جام‌های شرابی که در محل‌هایی تعبیه شده بنوشد و روحانیت را از پای در آورد، یعنی اگر می‌خواهید جان بیشتری برای مبارزه با روحانیت بگیرید شراب بنوشید. فضای این برنامه بسیار تنگ و تاریک است که البته از لحاظ روانی خیلی مهم است. این‌ها ظرافت‌هایی است که موجود است و تا نشناسیم نمی‌توانیم دقیقاً با این مسائل مقابله کنیم.
تمدن غربی در تمامی وجوه به شکل حاد و انکارناپذیری تمامی تمدن‌های بشری را تحت تأثیر قرار داده است. البته این فقط وجه منفی غرب است. وجه مثبت آن نیز در جای خود می‌بایست بحث گردد. پس اکنون که ما خواسته یا ناخواسته در معرض فضای تأثیر‌پذیری از تمدن غرب قرار گرفته‌ایم؛ شناخت قوی از تمدن غرب مورد نیاز است. این در حالی است که تمدن غرب به این وسعت مثلاً از تمدن چین یا دیگر تمدن‌ها تأثیر نپذیرفته اما عکس آن صورت پذیرفته است.
این تأثیر‌گذاری غرب بر دیگر تمدن‌ها هم در شکل است و هم در محتوا. اگر در شکل بود نوع برخوردها ساده‌تر و تأثیرات منفی آن کمتر بود. اما هم در شکل است و هم در محتوی. منظور از شکل و محتوی چیست؟ تأثیرات تمدن غربی هم ظاهر ما را تغییر می‌دهند و هم باطن ما را؛ هم باورها را تغییر می‌دهد و هم محتوای اندیشه را لذا شناخت آن بسیار اهمیت دارد و گرنه در آینده به انسان‌هایی بی‌هویت تبدیل خواهیم شد که در تمدن شرقی و اسلامی زندگی می‌کنیم اما شرقی و مسلمان نیستیم. ملتی که بتواند بفهمند، ضریب امنیت خود را بالا برده است.
منبع: سلسله مباحث غرب شناسی دکتر حسن بلخاری
