استفاده و بهره‌وری اهل تقوا از دنیا !!
دنیا بر دو قسم است: دنیای ممدوح و دنیای مذموم. هرگاه انسان از دنیا و مواهب موجود در آن در راه رضای خدای سبحان و قرب به او استفاده نماید، به این دنیا، دنیای ممدوح گفته می‌شود. مثل تجارت، زراعتو صناعتی که مقصود از آن تأمین نیازهای خانواده برای اطاعت امر خدا وصرف آنها در مصارف خیریه و کمک به محتاجان و بینیازی از مردم باشد.
هم دنیا در حقیقت، رویایی بیش نیست و عالم بیداری در آخرت است، هم اغلب انسان‌ها در دنیا خوابند و چون بمیرند، بیدار می‌شوند. معیار سعادت و خوشبختی در آخرت است که حیات واقعی آنجا است، نه در دنیا که به خواب شبیه‌تر است. امام حسین علیه‌السلام، تلخ و شیرین دنیا را خواب، و بیداری حقیقی را در آخرت می‌داند و فوز و رستگاری یا شقاوت و تیره‌بختی را نسبت به آخرت حساب می‌کند: «انَّ الدُّنیا حُلوُها و مُرُّها حُلُمُ و الاِنتِباهُ فی الاخرةِ والفائِزُ مَن فازَ فیها و الشَّقیُّ مَن شَقی فیها.»( موسوعة کلمات الامام الحسین، ص 398)
بر اساس این دیدگاه، آن که به وسعت آخرت دل ببندد، دنیا را تنگ و محدود می‌بیند و مرگ را پل عبور از تنگنای دنیا به گستره آخرت می‌شناسد و تلاش خویش را مصروف آن مرحله می‌سازد. سیدالشهدا علیه‌السلام نیز به اصحاب خویش، ضمن دستور به پایداری و صبر، یادآور می‌شد که مرگ، پل عبور به آخرت است و پس از گذر از آن، به بهشت گسترده و نعمت‌های بی‌پایان می‌رسند: «فَمَا المَوتُ اِلاّ قَنطَرَةٌ تَعبُرُ بِکُم عَنِ البُوسِ و الضَّراءِ اِلی الجَنانِ الواسِعَةِ وَ النَّعیمِ الدّائِمِةِ.» (نفس المهموم، ص 135)
آنان که آخرت را نشناسند یا نبینند، انتقال از دنیا به آخرت نیز برایشان دشوار است. اما اگر بصیرت و بینش باشد و انسان در همین دنیا، آخرت را مشاهده کند، این بینش شهودی، انتقال به آخرت را آسان می‌سازد و آخرت‌گرایی، بر دنیازدگی چیره می‌شود. نحوه شناخت از دنیا و آخرت و پیوند این دو، سهم عمده‌ای در نحوه عمل انسان دارد.
سیدالشهداء علیه‌السلام از کربلا، در نامه‌ای که به محمد حنفیه و بنی‌هاشم می‌نویسد، چنین می‌فرماید:
«... اَمّا بَعدُ فَکاَنَّ الدُّنیا لَم تَکُن و کَاَنَّ الاخِرَةَ لَم تَزَل وَ السّلامُ»( بحارالانوار، ج 45، ص 87) ؛ گویا دنیا از اول نبوده است و گویا آخرت همواره بوده است!
آنان که آخرت را نشناسند یا نبینند، انتقال از دنیا به آخرت نیز برایشان دشوار است. اما اگر بصیرت و بینش باشد و انسان در همین دنیا، آخرت را مشاهده کند، این بینش شهودی، انتقال به آخرت را آسان می‌سازد و آخرت‌گرایی، بر دنیازدگی چیره می‌شود. نحوه شناخت از دنیا و آخرت و پیوند این دو، سهم عمده‌ای در نحوه عمل انسان دارد
شناختی این‌گونه نسبت به دنیا و آخرت، و سریان دادنِ جلوه‌های آخرت حتی به دنیا، سبب می‌شود که آن حضرت دنیا را آنگونه ناپایدار و غیرقابل اعتماد ببیند که برای کوچیدن از آن، لحظه شماری کند.
ـ امیرالمۆمنین (علیه السّلام) در نحوه ی استفاده و بهره وری اهل تقوی از دنیا می‌فرمایند:
اِعْلَمُوا عِبادَالله ! اِنَّ المتّقینَ
بدانید ای بندگان خدا كه پرهیزكاران ( چند ویژگی دارند ):
ذَهَبُوا بِعاجِلِ الدُنیا وَآجِلِ الآخِرَةِ
دنیای زود گذر و آخرت دیر پا را به دست آورند.
فَـشـارَكُـوا اَهْـلَ الدُنیـا فِی دُنیـا هُـم ، وَلَـمْ
یشا رِكُوا اَهْل الدُنیا فِی آخِرَتِهِم
با اهل دنیا در دنیایشان شریك شدند ولی اهل دنیا در آخرت آن ها شریك نشدند.
رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند : بهترین و پرنفع‌ترین دوستان من در دنیا كسی است كه از نماز خود لذّت ببرد ، عبادت پروردگار را نیكو به جای آورد، در میان مردم گمنام باشد، اگر روزی به قدر كفاف به او رسید صبور باشد (ظرفیت داشتن مال را داشته باشد)
سَكَنُوا الدُنیا بِاَ فْضَلِ ما سُكِنَتْ
در دنیا به بهترین نحو ،سكونت كردند.
وَأكَلوُا بِاَفْضَلِ ما اُكِلَتْ
و ازبهترین خوردنی های آن خوردند.
فَحَظوُا مِنَ الدُنیا بِما حَظِی بِهِ المُتْرَفُونَ
و از دنیا همان لذّتی را می‌برند كه توانگران خوشگذران می‌برند.
وَأخَذُوا مِنها ما أخَذَهُ الجَبابِرةُ الْمُتَكَبِّروُنَ
و همان كامی را از دنیا گرفتند كه گردنكشان متكبّر بر می‌گیرند.
و بعد در ادامه می‌فرمایند :
آن گاه با توشه‌ای كه آن ها به مقصد می‌رساند و با تجارتی پرسود از دنیا رفتند .
دردنیای خود به لذّت زهد و بی‌اعتنایی به دنیا دست یافتند و یقین داستند كه فردای قیامت در جوار خداوند هستند .
دعایشان هرگز بدون اجابت نمی‌ماند و بهره‌ی آنان از خوشی و آسایش هیچ كم نمی‌گردد.( نهج البلاغه، نامه ی 27)
ـ رسول خدا (صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند :
بهترین و پرنفع‌ترین دوستان من در دنیا كسی است كه از نماز خود لذّت ببرد ، عبادت پروردگار را نیكو به جای آورد، در میان مردم گمنام باشد، اگر روزی به قدر كفاف به او رسید صبور باشد (ظرفیت داشتن مال را داشته باشد) و.....( معراج السعاده، ص 359)
فرآوری: محمدی
بخش نهج البلاغه تبیان
منابع:
برگرفته از کتاب در محضر امیرالمۆمنین(علیه السّلام)-جلد5
پایگاه شخصی شیخ عبد الله ملکی
سایت رسمی آیت الله مکارم شیرازی
