دوستى دیرینه حشرات و گل ها!
در یک روز از روزهاى بهار كه هوا كم كم رو به گرمى مى رود سرى به باغ ها و مزارع سرسبز و زیبا بزنید؛ دسته هاى زیادى از حشرات كوچك، زنبوران عسل، مگس هاى طلایى، پروانه ها، و پشه هاى ریز را مى بینید كه آهسته و بدون سر و صدا به هر طرف مى دوند؛ از روى این گل برخاسته به سراغ دیگرى مى روند و از این شاخه به شاخه دیگر پرواز مى نمایند.
چنان گرم فعالیت و كارند، كه گویا نیروى مرموزى مانند یك كارفرماىِ جدّى بالاى سر آنها ایستاده و مرتباً به آنها فرمان مى دهد؛ بال ها و پاهاى آنها كه آغشته به گرد زردرنگ گلهاست قیافه كارگرانى كه لباس كار مى پوشند و با علاقه و جدّیّت در كارگاه خود مشغول به كارند؛ به آنها داده است.
راستى هم مأموریت و كار مهمّى دارند، این مأموریت به قدرى بزرگ است كه پروفسور رلئون برتن در این باره مى گوید:
«كمتر كسى مى داند كه بى وجود حشرات سبدهاى ما از میوه خالى خواهد ماند...»
و ما این جمله را به گفته او اضافه مى كنیم كه «براى سال هاى بعد باغ ها و مزارع ما آن طراوت و سرسبزى و خرّمى را به كلّى از دست خواهد داد» بنابراین حشرات در واقع پرورش دهندگان میوه ها و تهیه كنندگان بذر گل ها هستند.
حتماً مى پرسید چرا؟ براى این كه حسّاس ترین عمل حیاتى گیاهان یعنى عملِ لقاح به كمك آنها انجام مى گیرد، لابد این نكته را تا كنون شنیده اید كه گل ها مانند بسیارى از حیوانات داراى دو قسمت نر و ماده هستند كه تا تلقیح و پیوند میان آنها صورت نگیرد؛ تخم و دانه و به دنبال آن میوه به دست نخواهد آمد.
ولى هیچ فكر كرده اید كه قسمت هاى مختلف گیاه كه حس و حركتى ندارد چگونه به سوى هم جذب مى شوند ؟
این كار در بسیارى از موارد به عهده حشرات واگذار شده و در مواردى هم به عهده بادها.
ولى این موضوع به همین سادگى كه ما خیال مى كنیم نیست و این ازدواج مبارك و میمون و پربركت كه به خواستگارىِ حشرات صورت مى گیرد؛ تاریخچه و تشریفات و ماجراى طولانى و شگفت انگیزى دارد كه یك فراز آن را در این جا از نظر شما مى گذاریم.
دو دوست قدیمى و صمیمى
دانشمندان علوم طبیعى پس از مطالعاتى به این نتیجه رسیده اند كه گیاهان و گل ها در نیمه دوم دوران دوم زمین شناسى به وجود آمده اند، و عجب این كه در همین دوران، حشرات نیز پیدا شدند و این دو، همیشه در طول تاریخ پرماجراى آفرینش، به صورت دو دوست صمیمى و باوفا زندگى كرده و مكمل وجود یكدیگر بوده اند.
عدّه اى از گیاه شناسان معتقدند كه رنگ زیبا و عطر مطبوع گل ها نیز نقش مهمّى در جلب حشرات به سوى گل ها دارند؛ آزمایش هاى مختلفى كه روى زنبوران عسل به عمل آمده ثابت مى كند كه آنها رنگ ها را تشخیص مى دهند و بوى گل ها را درك مى كنند
گل ها براى جلب محبّت و شیرین كردن كام دوستان همیشگى، نوش یعنى شیرینى بسیار خوش طعمى در بن خود ذخیره كرده اند و هنگامى كه حشرات براى جابه جا كردن گرده هاى نر و فراهم آوردن مقدمات لقاح و بارورى قدم رنجه كرده و به درون گل وارد مى شوند! این شیرینى را به رایگان در اختیار آنها مى گذارند، این قند مخصوص و پر ارزش به قدرى در ذائقه حشرات خوش طعم است كه آنها را بى اختیار به سوى خود مى كشاند.
عدّه اى از گیاه شناسان معتقدند كه رنگ زیبا و عطر مطبوع گل ها نیز نقش مهمّى در جلب حشرات به سوى گل ها دارند؛ آزمایش هاى مختلفى كه روى زنبوران عسل به عمل آمده ثابت مى كند كه آنها رنگ ها را تشخیص مى دهند و بوى گل ها را درك مى كنند.
در واقع این گل ها هستند كه خود را براى حشرات مى آرایند و خوشبو مى كنند، به طورى كه پروانه هاى با ذوق و زنبوران عسل خوش سلیقه را، به سوى خود مى كشانند، آنها هم با آغوش باز این دعوت را پذیرفته و به زودى مقدّمات كار را فراهم ساخته و شیرینى آن را هم مى خورند. و همین شیرینى و قند مخصوص است كه عالى ترین غذاى حشرات محسوب مى شود و هنگامى كه روى هم انباشته شد، عسل را تشكیل مى دهد، زیرا حشرات موقعى كه به سراغ گل ها مى آیند مقدارى از این شیرینى را مى خورند و مقدار بیشترى را مانندِ مهمان هاىِ پررو! همراه خود برده در لانه خود ذخیره مى كنند، این پیمان محبّت و دوستى كه بر اساسِ منافع متقابل قرار دارد همواره بین گل ها و حشرات بوده و خواهد بود.
پروردگار تو به زنبور عسل الهام داد كه در كوه ها و درختان و داربست ها خانه اختیار كن، سپس از تمام گل ها بنوش، و در راهى كه پروردگارت تعیین كرده با آرامى گام بردار
درسى از توحید
هنگامى كه انسان این نكات شگفت انگیز را در زندگى حشرات و گل ها مطالعه مى كند، بى اختیار از خود مى پرسد: این پیمان محبّت و دوستى را چه كسى میان گل ها و حشرات بسته؟
این شیرینى مخصوص و نوش خوش طعم را كه به گل ها داده؟ این رنگ جالب و زیبا و این عطر مطبوع را چه كسى به گل ها بخشیده كه حشرات را به سوى خود دعوت كند؟
این پاها و اندام ظریف حشرات، پروانه ها، زنبورهاى عسل، زنبوران طلایى را كه به آنها داده تا براى نقل و انتقال گرده گل ها مجهز و آماده باشند؟
چرا زنبوران مدتى رو به سوى یک نوع گل خاصى مى نهند و چرا تاریخ حیات و زندگى گل ها و حشرات در جهان آفرینش با هم آغاز مى گردد؟
آیا هیچ كس - هر قدر هم لجوج باشد، مى تواند باور كند كه این همه جریان ها بدون نقشه و طرح قبلى صورت گرفته؟ و قوانین بى شعور طبیعى خود به خود این صحنه هاى حیرت انگیز را به وجود آورده است؟ نه هرگز...
قرآن مجید مى گوید:
« پروردگار تو به زنبور عسل الهام داد كه در كوه ها و درختان و داربست ها خانه اختیار كن، سپس از تمام گل ها بنوش، و در راهى كه پروردگارت تعیین كرده با آرامى گام بردار.» ( سوره نحل، آیات 67 و 68.)
بخش قرآن تبیان
منبع :
سایت آیت الله مکارم شیرازی
