گناه انتشار پیامک های شرم آور
یکی از رسانه‌های نوپیدا در عصر حاضر، تلفن‌های همراه است که دارای کارایی‌های متنوع ارتباطی به ویژه کاربرد پیام‌رسانی و پیام‌گیری است که معمولا با عنوان اس.ام.اس یا پیامک از آن یاد می‌شود. یکی از شایع‌ترین استفاده‌های پیامک‌ها، ارسال و دریافت طنزها و لطیفه‌ها در موضوعات گوناگون است.
طنز و شوخی نقش مهمی در التیام بخشیدن به خستگی اعصاب و روان به ویژه در خلال امور روزمره دارد و پیام‌های کوتاه نیز سبب فراهم ساختن زنگ تفریحی کوتاه در خلال کار روزانه، طرفداران فراوانی دارد. این کار تا زمانی که رنگ و بوی تحقیر و توهین به خود نگیرد و سخنان نامشروع را شامل نگردد نه تنها مورد نکوهش نبوده بلکه کاری پسندیده است. در این مجال به بررسی این موضوع از منظر دینی پرداخته می‌شود.
شوخی و لطیفه‌های مشروع
شوخی و مزاح، امری مباح و جایز و حتی گاهی لازم است و معصومان (علیهم السلام) نه تنها آن را نهی نکرده‌اند بلکه خود نیز به مزاح کردن با مردم می‌پرداختند و مردم را هم به آن سفارش می‌کردند.
در كافى به سند خود از معمر بن خلاد نقل كرده كه گفت: «از حضرت ابى الحسن سۆال كرد كه قربانت شوم، انسان با مردم آمیزش و رفت و آمد دارد، مردم مزاح مىكنند مىخندند، تكلیف چیست؟ فرمود، عیبى ندارد اگر نباشد، و من گمان مىكنم مقصود آن جناب از جمله" اگر نباشد" این بود كه اگر فحش نباشد، آن گاه فرمود: مردى اعرابى بدیدن رسول اللَّه مىآمد و برایش هدیه مىآورد و همان جا به عنوان شوخى مىگفت پول هدیه ما را مرحمت كن رسول خدا هم مىخندید و وقتى اندوهناك مىشد مىفرمود: اعرابى چه شد كاش مىآمد».
از ابى القاسم كوفى در كتاب اخلاق خود از امام صادق (علیه السلام) روایت كرده كه فرمود: هیچ مۆمنى نیست مگر اینكه از شوخى بهرهاى دارد، رسول اللَّه (صلی الله علیه و آله و سلم) هم با اشخاص شوخى مىكرد، ولى در شوخی هایش جز حق نمىگفت.
ائمه (علیهم السلام) یاران خویش را به شوخی و مزاح با یکدیگر تشویق می‌نمودند. در روایتی آمده است: «یونس شیبانى نقل مىكنند كه گفت امام ابى عبداللَّه (علیه السلام) به من فرمود: چطور است شوخى كردنتان با یكدیگر؟ عرض كردم خیلى كم است، فرمود چرا با هم شوخى نمىكنید؟ شوخى از خوش اخلاقى است و تو با شوخى مىتوانى در برادر مسلمانت مسرتى ایجاد كنى، رسول خدا (صلی الله علیه و آله) همواره با اشخاص شوخى مىكرد، و مىخواست تا بدین وسیله آنان را مسرور سازد».
برخی دیگر بوی تحقیر یا توهین به یک قوم یا گروهی از اقشار که جامعه را می‌دهند که نهایت آن به تفرقه و چند دستگی ختم خواهد شد. محتوای بسیاری از پیامک‌ها افشای عیب‌ها و اسراری است که شخص دوست ندارد آن‌ها افشا شوند
اما آنچه مهم است، روش و چگونگی شوخی و مزاح است که دین مبین اسلام چگونگی و شیوه‌های آن را بیان کرده است؛ مانند آنکه نباید شوخی کردن همراه با دروغ، ناسزا، مسخره کردن دیگران، تحقیر و بی‌ارج کردن مردم و ارزش‌ها باشد. از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است: «خداوند شوخی کردن عاری از فحش و گفتار بد را میان مردم دوست دارد».
بی‌اعتنایی به پیامک‌‌های نامشروع
محتوای بسیاری از پیامک‌هایی که میان مردم رد و بدل می‌شود، طنزهای بیهوده، بی‌معنی و یا کم‌معنی است که از هرگونه اثر خوب بر روی روان گیرندگان پیام به دور است و به گونه‌ای مصداق هرزه‌گویی و لغو به شمار می‌رود. گاه برخی از آن پیامک‌ها دارای مضمون غیر اخلاقی و نامشروع است و به گونه‌ای با آبروی مردم ارتباط دارد و ارزش‌های دینی را نشانه رفته است.
برخی دیگر بوی تحقیر یا توهین به یک قوم یا گروهی از اقشار که جامعه را می‌دهند که نهایت آن به تفرقه و چند دستگی ختم خواهد شد. محتوای بسیاری از پیامک‌ها افشای عیب‌ها و اسراری است که شخص دوست ندارد آن‌ها افشا شوند.
چنین پیامک‌هایی مصداق کاملی برای آیات 11 و 12 سوره حجرات است که می‌فرماید: «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسى أَنْ یَكُونُوا خَیْراً مِنْهُمْ وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساءٍ عَسى أَنْ یَكُنَّ خَیْراً مِنْهُنَّ وَ لا تَلْمِزُوا أَنْفُسَكُمْ وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقابِ بِئْسَ الاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمانِ وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ*یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لا تَجَسَّسُوا وَ لا یَغْتَبْ بَعْضُكُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُكُمْ أَنْ یَأْكُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتاً فَكَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَحِیم»؛
روش و چگونگی شوخی و مزاح است که دین مبین اسلام چگونگی و شیوه‌های آن را بیان کرده است؛ مانند آنکه نباید شوخی کردن همراه با دروغ، ناسزا، مسخره کردن دیگران، تحقیر و بی‌ارج کردن مردم و ارزش‌ها باشد. از امام باقر (علیه السلام) نقل شده است: «خداوند شوخی کردن عاری از فحش و گفتار بد را میان مردم دوست دارد»
«اى كسانى كه ایمان آوردهاید هیچ قومى حق ندارد قومى دیگر را مسخره كند چه بسا كه آنان از ایشان بهتر باشند، هیچ یك از زنان حق ندارند زنانى دیگر را مسخره كنند چون ممكن است آنان از ایشان بهتر باشند. و هرگز عیبهاى خود را بر ملا مكنید (كه اگر عیب یكى از خودتان را بر ملا كنید در واقع عیب خود را بر ملا كردهاید) و لقب بد بر یكدیگر منهید كه این بد رقم یادآورى از یكدیگر است كه بعد از ایمان باز هم یكدیگر را به فسوق یاد كنید و هر كس توبه نكند همه آنان از ستمكارانند*هان اى كسانى كه ایمان آوردهاید! از بسیارى گمانها اجتناب كنید كه بعضى از گمانها گناه است، و از عیوب مردم تجسس مكنید و دنبال سر یكدیگر غیبت مكنید، آیا یكى از شما هست كه دوست بدارد گوشت برادر مرده خود را بخورد؟ قطعا از چنین كارى كراهت دارید و از خدا پروا كنید كه خدا توبه پذیر مهربان است».
در این آیات از استهزاء، بد گمانى، غیبت، تجسس، و القاب زشت نهی شده است که متأسفانه در برخی پیامک‌ها به وضوح مشاهده می‌شوند.
در این موارد وظیفه هر مسلمان و مۆمنی است که شیوه بندگان خدا را در پیش گیرند و در برابر این‌گونه از پیام‌ها در درجه اول، بی‌اعتنا باشند و در درجه دوم، از ارسال آن به دیگران پرهیز کنند.
یادمان باشد که هر پیامکی که ما اقدام به انتشارش میکنیم ،هر مقدار که نشر پیدا کند در هر وسعتی گناه آن به ما هم می رسد،بهتر است هر پیامک گناه آلودی را سریعا پاک کرده تا وسوسه نشویم که به دیگری انتقالش دهیم و یک گردونه گناه برای خودمان نچینیم.
زینب مجلسی راد
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع: مقاله پیامک؛ بایدها و نبایدها، علی کرجی
ترجمه المیزان، ج 6، ص 451.
