علت درد شکم چیست؟
شکم توسط پایین‌ترین دنده و دیافراگم در بالا و استخوان لگن در پایین محصور شده است.
اعضای داخل حفره شکم عبارتند از: معده، روده باریک، روده بزرگ، کبد، کیسه صفرا، طحال و پانکراس (لوزالمعده).
علل درد شکم
- عفونت مانند آپاندیسیت (التهاب آپاندیس)، دیورتیکولیت، کولیت (التهاب روده).
- کشش و انبساط اعضا مثل مسدود شدن روده، بسته شدن مجرای صفراوی توسط سنگ کیسه صفرا، ورم کبد با هپاتیت.
- کمبود ذخیره خونی برای اعضا برای مثال کولیت اکسیمی.
- در برخی مواقع، درد شکمی می‌تواند بدون التهاب، ورم و یا کمبود ذخیره خونی باشد، برای مثال: سندرم روده تحریک پذیر( IBS).
تشخیص علت درد شکم
1- خصوصیات درد
الف- شروع درد: کی درد شروع می‌شود؟ بیشتر در صبح و یا در شب؟
اگر درد می‌رود و می‌آید، چه مدت درد دارید و چه مدت بدون درد هستید؟
آیا بعد از غذا و یا نوشیدنی خاصی دچار درد شکم می‌شوید؟
اگر درد ناگهانی بوجود آید، ممکن است به علت توقف جریان خون به روده بزرگ و یا مسدود شدن مجرای صفراوی باشد.
ب- محل درد: با نشان دادن محل درد می توان علت را دانست،
برای مثال: درد آپاندیس در وسط شکم می‌باشد که به سمت راست و پایین شکم کشیده می‌شود.
درد دیورتیکولولیت در قسمت چپ و پایین شکم می‌باشد.
درد کیسه صفرا در قسمت میانی و بالای شکم و یا قسمت راست و بالای شکم می‌باشد.
ج- خصوصیات و شدت درد و آیا درد به اندام‌های دیگر انتشار یافته است؟
مسدود شدن روده باعث درد شکم به علت انقباضات عضلات روده و نفخ روده می‌شود.
مسدود شدن مجرای صفراوی باعث درد بالای شکم می‌شود.
پانکراتیت (التهاب لوزالمعده) حاد باعث درد شدید و مداوم در بالای شکم و بالای کمر می‌شود.
وجود تب و اسهال نشاندهنده التهاب روده می‌باشد که ممکن است توسط عفونت ایجاد شده باشد
د- طول مدت درد : درد IBS (سندرم روده تحریک پذیر)، ماه ها و یا سال ها طول می‌کشد.
درد کولیک صفراوی بین نیمک ساعت تا چند ساعت طول می‌کشد.
درد پانکراتیت، یک روز و یا بیشتر طول می‌کشد.
درد ناشی از برگشت اسید معده به مری (ریفلاکس معده) و یا زخم دوازدهه متناوب است و چند هفته و یا چند ماه درد می‌کشد و بعد چند هفته و یا چند ماه درد آرام می‌شود.
ه- چه چیزی باعث بدتر شدن درد می‌شود.
آیا درد با سرفه، تنفس بدتر می‌شود؟
دردهایی که در اثر التهاب بوجود آمده باشند، با عطسه، سرفه و هر گونه حرکت هیجانی بدتر می‌شوند.
و- چه چیزی درد را آرام می‌کند.
غالبا درد سندرم روده تحریک پذیر و یبوست، با حرکت روده آرام می‌شود.
درد ناشی از مسدود شدن معده و یا بالای روده کوچک، با استفراغ کردن آرام می‌شود.
داروهای آنتی اسید، درد ناشی از زخم معده و دوازدهه (اثنی عشر) را آرام می‌کنند.
ز- دقت در علائم و نشانه ها از قبیل: تب، اسهال و یا خونریزی.
وجود تب نشانه التهاب می‌باشد.
اسهال و یا خونریزی مقعد نشاندهنده درد روده می‌باشد.
وجود تب و اسهال نشاندهنده التهاب روده می‌باشد که ممکن است توسط عفونت ایجاد شده باشد.
2- معاینات جسمی
وجود صدا در روده نشاندهنده مسدود شدن روده می‌باشد.
وجود یک توده در شکم نشاندهنده سرطان، بزرگ شدن اعضا یا آبسه می‌باشد.
وجود خون در مدفوع نشاندهنده مشکلات روده ای از قبیل زخم، سرطان و کولیت می‌باشد.
3- آزمایش‌ها
آزمایشات شامل آزمایش خون، ادرار و عکسبرداری با استفاده از اشعه ایکس، رادیوگرافی و آندوسکوپی می‌باشد.
4- جراحی برای بررسی حفره شکمی
چرا تشخیص علت ایجادکننده درد شکم مشکل است؟
1- علائم ممکن است غیرعادی باشد.
گاهی محل درد آپاندیسیت در قسمت راست و بالای شکم قرار دارد و درد دیورتیکولوز در قسمت راست شکم می‌باشد.
افرد مسن، علائم کمی را نشان می دهند و کورتیکواستروئیدها، علائم التهاب را کم می‌کنند.
پس افراد مسن و افراد مصرف کننده داروهای کورتیکواستروئید، ممکن است در جایی که التهاب وجود دارد، درد کمی داشته باشند و یا فاقد درد و حساسیت باشند.
2- آزمایش ها همیشه غیرعادی نیست.
با سونوگرافی نمی توان سنگ های کیسه صفرا (بخصوص کوچک ترین آنها) را دید.
سی تی اسکن ممکن است سرطان لوزالمعده (بخصوص کوچک‌ترین آنها) را نشان ندهد.
سونوگرافی و سی تی اسکن ممکن است آپاندیسیت و یا حتی آبسه کوچک را نشان ندهند.
افرادی که از کورتیکواستروئیدها استفاده می‌کنند، آزمایش خون، عفونت و یا التهاب را نشان نمی‌دهند.
3- بیماری‌ها می توانند شبیه هم باشند.
درد سندرم روده تحریک‌پذیر، شبیه انسداد روده، سرطان، زخم، حمله صفراوی و حتی آپاندیسیت می‌باشد.
درد بیماری کرون شبیه آپاندیسیت می‌باشد.
درد عفونت کلیه راست شبیه کوله سیستیک حاد می‌باشد.
ترکیدن کیست تخمدان راست شبیه آپاندیسیت و ترکیدن کیست تخمدان چپ شبیه دیورتیکولیت می‌باشد.
درد سنگ کلیه شبیه آپاندیسیت و دیورتیکولیت می‌باشد.
4- خصوصیات درد می‌تواند تغییر کند.
التهاب پانکراس، تمام شکم را تحت تاثیر قرار می‌دهد و پیشرفت کولیک صفراوی باعث کوله سیستیت می‌شود.
باید داروهای تجویز شده را مصرف کنید و از مصرف خودسرانه داروهای گیاهی و یا مکمل‌ها خودداری کنید
قبل از مراجعه به پزشک باید...
موارد زیر را به پزشک بگویید تا راحت تر بتواند علت درد شکم را تشخیص دهد؟
- داروهایی که مصرف می‌کنید، گیاهی و یا شیمیایی.
- اگر آلرژی (حساسیت) به دارو، غذا و یا گردوخاک دارید.
- داروهایی را که برای کاهش درد شکم مصرف کرده‌اید.
- اگر دارای دیابت، بیماری قلبی و دیگر بیماری‌ها هستید.
- اگر قبلا عمل جراحی داشته‌اید.
- آزمایشاتی را که انجام داده اید، مثل کولونوسکوپی، عکسبرداری با اشعه X و غیره.
- اگر قبلا در بیمارستان بستری بوده‌اید.
- اگر قبلا در اعضای خانواده شما، کسی دچار این علائم بوده است.
- اگر سابقه ابتلا به بیماری‌های معدی-روده ای در خانواده شما وجود دارد.
- اگر الکل مصرف می‌کنید و یا سیگار می کشید.
- اولین زمان بروز درد چه موقع بوده است؟
- درد چند مدت یک بار بروز می‌کند؟
- آیا درد به طور ناگهانی شروع می‌شود؟
- شدت درد چقدر است؟
- علت درد چیست و چه چیزی آن را بدتر و یا بهتر می‌کند؟
- خصوصیات درد چیست؟ تیز، مبهم، سوزنده، فشاری و یا ثابت؟
- درد همراه با تب، لرز، عرق کردن، اسهال، تهوع و یا احساس ضعف می‌باشد.
بعد از مراجعه به پزشک ...
انتظار نداشته باشید که در همان اولین مراجعه به پزشک، بیماری شما تشخیص داده شود.
مراجعات متعدد و آزمایشات مختلفی برای تشخیص دقیق لازم است.
پزشک ممکن است قبل از تشخیص، به شما دارویی دهد.
باید داروهای تجویز شده را مصرف کنید و از مصرف خودسرانه داروهای گیاهی و یا مکمل‌ها خودداری کنید.
شما می‌توانید به کتاب‌ها و یا سایت‌های معتبر مراجعه کنید تا اطلاعات مناسبی در مورد درد خود پیدا کنید و بهتر است قبل از اقدام به کاری، با پزشک خود مشورت کنید.
مطالب مرتبط:
